Αξιοποιώντας το πολύτιμο αρχειακό υλικό σε φωτογραφίες και έγγραφα η υπηρεσία Λέσβου των Γενικών Αρχείων του Κράτους εξέδωσε ένα ημερολόγιο για το 2017 αφιερωμένο στο εργοστάσιο Σουρλάγκα. «Το ημερολόγιο αυτό φιλοδοξεί να προβάλλει ένα μικρό μόνο κομμάτι από τους θησαυρούς της πολιτιστικής κληρονομιάς και ιστορίας του τόπου μας που διαθέτουμε ως αρχειακή υπηρεσία. Θησαυροί που παραμένουν άγνωστοι ως τώρα στο ευρύ κοινό και μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό και ενεργό ρόλο στην ιστορική έρευνα», αναφέρει η Προϊσταμένη των Γ.Α.Κ. – Αρχείων Ν. Λέσβου Άννα Λιγνού, η οποία είχε και την επιμέλεια της έκδοσης.
Το βυρδοδεψείο Σουρλάγκα, που ιδρύθηκε το 1833 από τον Ευστράτιο Σουρλάγκα ήταν το μεγαλύτερο των Βαλκανίων και ιδιαίτερα κερδοφόρο ως το 1960. Δεσπόζει επιβλητικό αν και εγκαταλελειμμένο την τελευταία 25ετία, στο Πέραμα της Γέρας. Το αρχείο του βυρσοδεψείου Σουρλάγκα, βρέθηκε σε κακή κατάσταση στο χώρο του εργοστασίου. Περισυλλέχθηκε το 2003, εκκαθαρίστηκε και ταξινομήθηκε το καλοκαίρι του 2013. Καταχωρήθηκε στον αρχειομνήμωνα σε 930 τεκμήρια.
Εκτός από φωτογραφίες το αρχείο αποτελείται από φακέλους, βιβλία και σχέδια. Από τη μελέτη του υλικού προέκυψε ότι τα παλαιότερα έγγραφα ανάγονται στη δεκαετία του 1870 (οθωμανικοί τίτλοι ιδιοκτησίας και βιβλία δοσοληψιών), ένα μικρό μέρος του υλικού ανήκει στις δεκαετίες 1920-1950, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του προέρχεται από την μεταπολεμική περίοδο 1960 – 1980, που αποτέλεσε και την τελευταία περίοδο λειτουργίας του εργοστασίου, ως το 1990 που το εργοστάσιο μετά από 157 χρόνια, έσβησε οριστικά τις μηχανές του, λόγω οικονομικών δυσχερειών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταγραφή της ιστορίας της οικογένειας Σουρλάγκα από την εγκατάστασή της στην περιοχή της Γέρας όταν ο Ηπειρώτης κηπουρός, Νικόλαος Σουρλάγκας βρέθηκε στο νησί, πήρε γυναίκα Παπαδιανή και έκανε πολλά παιδιά. Ο γιος του Στρατής, έμπορος λαδιού στο Πέραμα της Γέρας, που εκείνη την εποχή ανθούσε ως εμπορικό κέντρο, έκανε με τη Γεραγώτισσα Ελένη πέντε γιους και τέσσερις κόρες. Κι εκεί στον παραθαλάσσιο ανεμόμυλο του Περάματος έκανε το πρώτο ελαιοτριβείο και σαπωνοποιείο. Όταν στις αρχές του 20ού αιώνα η εμπορία λαδιού παρουσίασε κάμψη αποφάσισε να ιδρύσει και το βυρσοδεψείο. Όταν επέστρεψε από τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη, ο Δημήτρης, νεότερος γιος της οικογένειας, μια εμβληματική μορφή που γεννήθηκε το 1882 στο Μεσαγρό Γέρας, ανέλαβε το εργοστάσιο. Δραστήριος, με έντονη κοινωνική δράση και προσφορά, ταυτίστηκε με την πιο κερδοφόρα περίοδο λειτουργίας του εργοστασίου και διατέλεσε ακόμη και Δήμαρχος Μυτιλήνης. Το ημερολόγιο εκτυπώθηκε με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων σε μόλις 240 αντίτυπα.
Διανέμεται δωρεάν από την υπηρεσία, στόχος της οποίας είναι να κάνει και άλλες ανάλογες εκδόσεις μελλοντικά καθώς και εκδηλώσεις που θα φέρουν το κοινό του νησιού πιο κοντά στα Γ.Α.Κ Αρχεία Ν. Λέσβου, με στόχο όπως σημειώνει η κ. Λιγνού «να καλλιεργηθεί ένας αρχειακός πολιτισμός ως μέρος του ευρύτερου εκπαιδευτικού πολιτισμού μέσω εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων».
Επίσης έχει εκτυπωθεί φυλλάδιο με πληροφορίες για την υπηρεσία, που θα μοιράζεται σε σχολεία που επισκέπτονται τα Γ.Α.Κ Αρχεία Ν. Λέσβου. Η υπηρεσία ετοιμάζει σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου εκδήλωση για την παρουσίαση Χαρτών της Μυτιλήνης του 1925, οι οποίοι συντηρήθηκαν και θα παρουσιασθούν στο κοινό σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στη Δημοτική Πινακοθήκη.
