Με ιδιαίτερη χαρά και τιμή σήμερα τα “Νέα της Λέσβου” φιλοξενούν από τη σελίδα της “Υγείας” ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Καθηγητή Παύλου Τούτουζα, το οποίο απεστάλη στην εφημερίδα μας κατόπιν αιτήματος που υποβάλαμε στο Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας.
Πρόκειται για το άρθρο, τη δημοσίευση του οποίου είχαμε προαναγγείλει μετά από παρότρυνση αναγνωστών μας να ασχοληθούμε από τη σελίδα της “Υγείας” με την πρόληψη των εμφραγμάτων και πιστεύουμε πως αυτό το πράττουμε με τον καλύτερο τρόπο. Κι αυτό καθώς ο κ. Τούτουζας είναι μια εξέχουσα προσωπικότητα με πλούσιο επιστημονικό και συγγραφικό έργο έχοντας διατελέσει στο παρελθόν πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Αντιυπερτασικής Εταιρείας, καθώς επίσης και μέλος Επιτροπών και Ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Θα μας επιτρέψει όμως ο κύριος Καθηγητής να κάνουμε μια ιδιαίτερη αναφορά σε ένα κομμάτι του έργου του και αναφερόμαστε στην εδώ και χρόνια έκδοση του περιοδικού “Στους Ρυθμούς της Καρδιάς” από το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας. Πρόκειται για ένα έντυπο που αποτελεί σπουδαία προσφορά στον τομέα της πρόληψης, καθώς με εκλαϊκευμένα άρθρα και αναλύσεις της καρδιακής λειτουργίας και των παθήσεων δίνει τη δυνατότητα με απλά λόγια στους πολίτες να κατανοήσουν και να αλλάξουν τη ζωή τους, όπου χρειάζεται, ώστε η καρδιά τους να χτυπά πάντα χαρούμενα.
Περαιτέρω σχόλια θεωρούμε πως είναι περιττά. Απλά να υπενθυμίσουμε πως ο κ. Τούτουζας έχει επισκεφθεί στο παρελθόν τη Λέσβο συμμετέχοντας σε συνέδριο στη Μήθυμνα. Ας διαβάσουμε το άρθρο του Καθηγητή.
Του Παύλου Κ. Τούτουζα, Καθηγητή – Διευθυντή του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας
Το έμφραγμα είναι σοβαρή πάθηση. Να είσαι καλά, να έχεις ζήσει μια χαρά το πρώτο ήμισυ και στο 55ο έτος της ζωής σου, εκεί που βάδιζες στο δρόμο να έρθει το κακό: Πόνος και βάρος στο στέρνο που απλώνεται στο θώρακα, ανεβαίνει ψηλά προς το λαιμό και την κάτω γνάθο (σαγόνι και δόντια), ακόμη και να αισθάνεσαι την αντανάκλαση του πόνου προς τους ώμους, περισσότερο αριστερά μέχρι τον αγκώνα. Παράλληλα, έχεις απότομα κόπωση, ίσως και εφίδρωση. Σταματάς, βέβαια, και ζητάς βοήθεια από περαστικό, ο οποίος αν είναι έμπειρος, από τη γροθιά με την οποία του δείχνεις εσύ την περιοχή του ενοχλήματος στο στέρνο, καταλαβαίνει ότι εδώ φταίει η καρδιά. Με ταξί βρίσκεσαι γρήγορα στο εφημερεύον νοσοκομείο και νοσηλεύεσαι για οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου.
Στις Η.Π.Α. η στεφανιαία νόσος φονεύει περί τους 450.000 ανθρώπους, ενώ το 1960 οι απώλειες ήσαν διπλάσιες, έφθαναν τους 980.000. Αυτή η σημαντική ελάττωση του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου και γενικά της στεφανιαίας νόσου, επετεύχθη με καλύτερη θεραπεία της παθήσεως και, κυρίως, με επιμονή στην πρόληψη. Το ζητούμενο είναι ο καθένας μας να θυμάται πώς ζούσε όταν ήταν μικρό παιδί, 2-5 ετών και αν δεν θυμόμαστε, να παρακολουθούμε πώς ζουν τα παιδιά αυτής της μικρής ηλικίας. Εφόσον η μαμά, και ιδίως η γιαγιά, προσέχουν τους κανόνες της διατροφής, πρέπει να αφήνουν το παιδί να ρυθμίζει εκείνο πόσο να τρώει με τον αυτόματο μηχανισμό που έχει ο οργανισμός του. Εμείς στη χώρα μας δεν είμαστε προσεχτικοί, επιμένουμε στις διαθέσεις μας, στις ορέξεις μας.
Τι πρέπει να προσέχει κάποιος για να μην πάθει έμφραγμα; Εδώ τονίζεται το κακό που προκαλείται από την καθιστική ζωή, την πολυφαγία-παχυσαρκία, το κάπνισμα, το σακχαρώδη διαβήτη, την υπέρταση, την υπερχοληστερολαιμία και το στρες. Αυτά επαναλαμβάνονται σε διάφορες ιατρικές εκδόσεις, συχνά συζητούνται σε επίσημα τραπέζια, αλλά η πολυφαγία επικρατεί, όπως και άλλες μας αδυναμίες.
Κατ’ αρχήν τα μηχανήματα δεν ήρθαν να αντικαταστήσουν τα πόδια, να μην βαδίζουμε. Η μόδα θέλει ομορφιά και τα πόδια… Πρέπει να βαδίζεις, ακόμη και να ασκείσαι, έστω μόνο με βαθιές αναπνοές. Έτσι είσαι πιο ευκίνητος και ευχάριστος. Η άσκηση κάνει καλό παντού, στο μυαλό, στις αρθρώσεις, στα πόδια. Πρέπει να βαδίζεις με ρυθμό σταθερό τουλάχιστον μισή, καλύτερα μία ώρα την ημέρα. Και η λογική υπαγορεύει ότι δεν είναι σωστό να είσαι υπέρβαρος, ανοήτως να σηκώνεις 3, 5, 10 ή και περισσότερα κιλά και να τα μεταφέρεις όλη την ημέρα πότε από εδώ και πότε από εκεί, ενίοτε και σε μεγάλες αποστάσεις. Ακόμη και ο ύπνος δεν είναι καλός στην παχυσαρκία. Εδώ συχνά η αναπνοή δεν είναι φυσιολογική, με προοδευτική αύξηση του βάθους εισπνοής και ακολούθως μείωση σε βαθμό παύσης όχι στιγμιαίας. Αυτή η αυξομείωση του βάθους της αναπνοής στην παχυσαρκία μπορεί να έχει και επιπτώσεις, να προκαλεί νυχτερινή απνοϊκή κρίση με ενόχληση στο στήθος, ακόμη και αρρυθμίες, ως η κολπική μαρμαρυγή. Ώστε το βάρος σου πρέπει να είναι φυσιολογικό, να έχεις περίμετρο στη μέση κατά το ύψος του ομφαλού <94 εκ. ο άνδρας, <80 εκ. η γυναίκα.
Ως προς την αρτηριακή μας πίεση, θα πρέπει να είναι φυσιολογική, ≤140mmHg η “μεγάλη”, όπως συνήθως λέμε 14 και ≤90mmHg η “μικρή”, δηλαδή ≤9. Βέβαια η πίεση μεταβάλλεται από ώρα σε ώρα και από λεπτό σε λεπτό, εύκολα από 11 γίνεται 12 μόλις βαδίσουμε πιο γρήγορα και ανεβαίνει περισσότερο στο τρέξιμο, περνάει και το 14. Όμως επανέρχεται στην αρχική τιμή. Υπάρχουν και στιγμές την ημέρα κατά την οποία αυτή η φυσιολογική πίεση ανεβαίνει στα 16 και 17, επειδή ο ομιλητής έχει τρακ ή φοβάται ο μαθητής τον δάσκαλο. Αυτό δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν, γιατί τέτοιες διακυμάνσεις συμβαίνουν σε όλους τους ανθρώπους, ιδιαίτερα στους νέους που τρέχουν και ανταγωνίζονται, αλλά και στους μεγάλους σε καταστάσεις βίας, εκνευρισμού, αλλά και σωματικής κόπωσης, π.χ. άρση μεγάλου βάρους. Να προσέχουμε, επειδή ο υπερτασικός δεν είναι ο φοβισμένος που βρήκε τυχαία πίεση 16, ούτε ο άλλος που χωρίς να είναι ήρεμος μετράει την πίεσή του. Εδώ συχνά η πίεση υποχωρεί στα 10 λεπτά ηρεμίας. Την πίεση πρέπει να μετράμε ήρεμοι, καθιστοί, με τον βραχίονα πάνω σε τραπέζι, ώστε ο βραχίων να είναι περίπου στο ύψος της καρδιάς. Ποια ώρα της ημέρας; Μετά την αφύπνιση το πρωί η πίεση ανεβαίνει λίγο και αργότερα υποχωρεί. Καλύτερα την μετράς μεσημέρι ή βράδυ, δις της εβδομάδος. Ας πούμε Κυριακή 11-12 π.μ. και Πέμπτη 6-7 μ.μ. Σημειώνουμε τις τιμές, αν θέλουμε για μια-δυο εβδομάδες και μετά επανερχόμεθα μετά έξι μήνες. Σε υπέρταση που ρυθμίζεται με λήψη φαρμάκου γίνεται πάλι το ίδιο, εξέταση δις της εβδομάδος για ένα μήνα και στη συνέχεια, εφόσον το αποτέλεσμα είναι σταθερό, τότε η πίεση μπορεί να ελέγχεται αραιά, ακόμη και κάθε έξι μήνες.
Η υπερχοληστερολαιμία με τιμές της “κακής” LDL χοληστερίνης >120mg% αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου με εμφάνιση αθηροσκληρυντικών βλαβών στις αρτηρίες. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος, όσο αυξάνονται οι τιμές της LDL χοληστερίνης >150mg% και, ασφαλώς, >200. Η λεγόμενη “καλή” HDL χοληστερίνη δεν φαίνεται να επηρεάζει τη στεφανιαία νόσο. Η αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας γίνεται με αποφυγή κεκορεσμένων λιπαρών οξέων, που περιέχονται κυρίως στο βούτυρο, στο τυρί, τα λίπη, περισσότερο στο κρέας και μάλιστα χοιρινό. Η σύσταση είναι η τροφή να περιέχει περισσότερα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, ως είναι τα Ω-3 και Ω-6 και βέβαια το πιο επιθυμητό είναι το λάδι της ελιάς με το μονοακόρεστο ελαϊκό οξύ. Ώστε και πάλι επιζητείται η καλή εμφάνιση του θεραπευομένου για υπερχοληστερολαιμία να είναι και αυτός κομψός και ευειδής.
Να του αρέσουν περισσότερο τα ψάρια και τα δημητριακά, τα όσπρια, τα φρούτα και τα λαχανικά. Συνήθως η θεραπεία είναι αποτελεσματική όταν η σωστή διατροφή συνδυάζεται και με χορήγηση φαρμάκου, κυρίως στατίνης. Η ανακάλυψη των στατινών κατά τη δεκαετία του 1990 ανακούφισε την ανθρωπότητα με ουσιαστικά αποτελέσματα και επίτευξη του στόχου της θεραπείας, η “κακή” LDL να είναι <100, και καλύτερα <70, στα 60 ή και 50mg%!
Ο διαβήτης ως πάθηση είναι γνωστός από τον 1ο αι. μ.Χ. Τον περιέγραψε ο Αρεταίος από την Έφεσο. Είναι, λέει, πάθηση που χαρακτηρίζεται από πολυφαγία, πολυδιψία, πολυουρία. “Ως διά σιφωνίου το ύδωρ από του στόματος διαβαίνει στα ούρα…” και ονόμασε την πάθηση Διαβήτη. Σήμερα διαβητικός είναι ο άνθρωπος όταν το πρωί νηστικός, χωρίς πρόγευμα, εξετάζεται και το σάκχαρο αίματος είναι >125mg%. Φυσιολογικά οι τιμές του σακχάρου είναι περί το 100mg% ή χαμηλότερα. Επειδή πολλοί τρώνε αργά, έχουν δείπνο τα μεσάνυχτα, αντί 7-8 μ.μ. ή ακόμη επειδή ορισμένοι ξυπνούν 2-3 φορές τη νύχτα και τσιμπούν κάτι στο ψυγείο, τότε η πρωινή εξέταση του σακχάρου αίματος μπορεί να μην είναι τόσο αντικειμενική.
Στις περιπτώσεις αυτές καλό είναι να επιβεβαιώνεται η διάγνωση του διαβήτη με την καμπύλη ανοχής στη γλυκόζη. Το πρωί στο γιατρό νηστικός εξετάζεται το σάκχαρο αίματος και στη συνέχεια ο πάσχων παίρνει 75 γρ. ζάχαρης με νερό, παραμένει στο εξωτερικό ιατρείο και σε δύο ώρες εξετάζεται πάλι το αίμα. Εάν το σάκχαρο βρεθεί >200mg%, τότε βεβαιώνεται η πάθηση του σακχαρώδη διαβήτη, εάν είναι 140-200mg% τότε ο πάσχων θεωρείται υποψήφιος να πάθει διαβήτη. Στον φυσιολογικό το σάκχαρο αίματος 2 ώρες μετά τη λήψη ζάχαρης είναι <140mg%. Στην εξέταση αίματος του διαβητικού περιλαμβάνεται και η εξέταση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, δηλαδή της αιμοσφαιρίνης που έχει συνδεθεί με γλυκόζη (ζάχαρη). Το ποσοστό αυτής της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης φυσιολογικά είναι <6%, ενώ στους πάσχοντες από διαβήτη είναι >7%. Τιμές μεταξύ 6,1-7% υποδηλώνουν υποψηφιότητα για σακχαρώδη διαβήτη ή απλώς ήπιο διαβήτη.
