- Δεν υπάρχει η δυνατότητα το έργο να χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα ΕΣΠΑ, αλλά ούτε και έχει επιβεβαιωθεί από κάποιον αρμόδιο υπουργό η πρόθεση να χρηματοδοτηθεί από εθνικούς πόρους
- Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει προτεραιότητα στο έργο, εξασφαλίζοντας επαρκή κονδύλια από εθνικούς κι ευρωπαϊκούς πόρους
Ακόμη ένα έργο ύψιστης σημασίας για την Μυτιλήνη καρκινοβατεί κι οδεύει προς τις καλένδες. Είναι η Νότια Παράκαμψη, ζήτημα που απασχολεί επί δεκαετίες όλους εκείνους που έχουν αναλάβει να βάλουν τις βάσεις για την επίλυση των μείζονος σημασίας θεμάτων, αλλά και της αναπτυξιακής τροχιάς, στην οποία πρέπει να μπει η Λέσβος.
Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, το έργο φαίνεται να ναυαγεί, μιας κι απ’ ό,τι τουλάχιστον καθίσταται ορατό στον ορίζοντα και σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν γνώστες του θέματος, δεν υπάρχει η δυνατότητα το έργο να χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα ΕΣΠΑ, αλλά ούτε και έχει επιβεβαιωθεί από κάποιον αρμόδιο υπουργό η πρόθεση να χρηματοδοτηθεί από εθνικούς πόρους. Οπότε, οι χρόνιες καθυστερήσεις, οι δικαστικές αποφάσεις και οι αντιδράσεις οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στο να… παρακάμπτεται η Νότια Παράκαμψη και οι δρομολογούμενες επί χρόνια προτάσεις να βρίσκουν τοίχους και… στροφές.
Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του κινδύνου που ελλοχεύει να χαθεί το έργο η απάντηση, μετά τη σχετική ερώτηση για την εξέλιξή του, του αντιπεριφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, Στρατή Κυρατζή, αρμόδιου για το πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2021-2027 ότι «το πρόγραμμα δεν χρηματοδοτεί ανάλογα έργα. Ακόμη κι αν υπήρχε περίπτωση, εμείς ως περιφέρεια έχουμε ξεπεράσει κατά 200% τις εντάξεις οδικών έργων». Παράλληλα, έχουν εκφραστεί έντονες ανησυχίες για καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση, με κίνδυνο να μην ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Η Μυτιλήνη, ως πρωτεύουσα της Λέσβου, αντιμετωπίζει εδώ και δεκαετίες σοβαρά προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης, ιδιαίτερα στα κεντρικά και νότια τμήματα της πόλης. Η υπερβολική κίνηση οχημάτων, ο συνωστισμός και η έλλειψη αποτελεσματικών υποδομών, δημιουργούν καθημερινές δυσκολίες για τους κατοίκους, τους επισκέπτες και τις επιχειρήσεις. Η κατασκευή της Νότιας Παράκαμψης προβλέπεται ως μια κρίσιμη λύση για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, ωστόσο η υλοποίησή της συναντά πολυάριθμα εμπόδια.
Καθυστερήσεις και γραφειοκρατία
Το έργο της Νότιας Παράκαμψης έχει αναβληθεί επανειλημμένα λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών, έλλειψης χρηματοδότησης και αντιδράσεων από ορισμένους τοπικούς φορείς. Παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις, η έλλειψη πολιτικής βούλησης και ορθού σχεδιασμού καθυστερούν την έναρξη των έργων. Η διαδρομή της παράκαμψης περνάει από “ευαίσθητες” περιοχές, γεγονός που έχει προκαλέσει ανησυχίες για πιθανές ζημιές στο φυσικό περιβάλλον. Ορισμένες τοπικές ομάδες και περιβαλλοντικοί φορείς, ζητούν επανεξέταση της διαδρομής ή την εφαρμογή πιο αυστηρών μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας.
Η απαλλοτρίωση γαιών και η επίδραση σε αγροτικές εκτάσεις, έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από ιδιώτες και αγρότες, οι οποίοι φοβούνται απώλεια ιδιοκτησίας ή υποβάθμισης της γης τους. Η χρηματοδότηση ενός τέτοιου έργου απαιτεί σημαντικές επενδύσεις, και η έλλειψη εθνικών ή ευρωπαϊκών κονδυλίων έχει επιβραδύνει την πρόοδο.
Τι πρέπει να γίνει
Σύμφωνα με τις ισχύουσες απόψεις των ενασχολούμενων επί χρόνια με το ζήτημα της κατασκευής της Νότιας Παράκαμψης της Μυτιλήνης, απαιτείται η ενίσχυση του σχεδιασμού, αλλά και της χρηματοδότησης του έργου. Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει προτεραιότητα στο έργο, εξασφαλίζοντας επαρκή κονδύλια από εθνικούς πόρους κι ευρωπαϊκούς πόρους, καθώς σήμερα δίνεται η δυνατότητα, λόγω της παράτασης, χρηματοδότησης μέχρι το 2028 από το Ταμείο Ανάκαμψης. Παράλληλα, η σύνταξη λεπτομερούς μελέτης αξιολόγησης των οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων θα βοηθήσει στη βελτιστοποίηση της διαδρομής.
Βεβαρημένο… ιστορικό
Η κατασκευή της Νότιας Παράκαμψης της Μυτιλήνης έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και πολιτικές συζητήσεις εδώ και δεκαετίες. Παρακάτω παρουσιάζονται σημαντικές δηλώσεις και θέσεις από διάφορους εκπροσώπους φορέων και πολιτικούς.
Κατά την επίσκεψή του στην Μυτιλήνη, ο Υπουργός Υποδομών αντιμετώπισε διαμαρτυρίες από 882 πολίτες, οι οποίοι ζήτησαν άμεση υλοποίηση του έργου. Τόνισαν ότι οποιαδήποτε επαναχάραξη της διαδρομής θα οδηγούσε σε οριστική ακύρωση λόγω αυξημένης δόμησης, σύμφωνα με αποφάσεις του ΣτΕ.
Ο περιφερειάρχης, Κώστας Μουτζούρης, είχε δηλώσει ότι η παράκαμψη πρέπει να θεωρηθεί ως “αστικός δρόμος” και όχι ως έργο υψηλής σημασίας, εκφράζοντας ανησυχίες για τις απαλλοτριώσεις. Από την πλευρά του ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ., Παναγιώτης Παρασκευαΐδης είχε υποβάλει ερώτηση στον υπουργό Υποδομών, εκφράζοντας ανησυχίες ότι το έργο κινδυνεύει να μην χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ 2021-2027 και να “παραπεμφθεί στις καλένδες”. Όσον αφορά στο νομικό σκέλος της υπόθεσης, υπενθυμίζεται ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας στο χρονικό διάστημα 2015-2017 απέρριψε τέσσερις αιτήσεις ακύρωσης του έργου, επιβεβαιώνοντας τη νομιμότητα των μελετών και τονίζοντας ότι οποιαδήποτε σημαντική μετακίνηση της διαδρομής θα ακύρωνε το έργο λόγω αλλαγών στο αστικό τοπίο.
Από την πλευρά του ο υφυπουργός, Νίκος Ταχιάος, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Μυτιλήνη στις 10 Φεβρουαρίου 2025, είχε τονίσει ότι η ευθύνη για τις καθυστερήσεις ανήκει στην Περιφέρεια, καθώς οι μελέτες ξεκίνησαν πριν από 20 χρόνια, υποσχόμενος ότι το υπουργείο θα παραδώσει τις μελέτες για διορθώσεις.
Από το χρονικό… αλαλούμ και στα όσα έχουν συντελεστεί για το έργο της Νότιας Παράκαμψης, δεν πρέπει να λείπει και η δήλωση του τότε υπουργού, Κώστα Καραμανλή, το 2023 ότι «είναι ένα ώριμο έργο, το οποίο αμέσως μόλις ολοκληρωθούν όλες οι ρυμοτομικές μελέτες θα προχωρήσει η υλοποίησή του», σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι «δεν θα γίνει κατάτμηση όπως είχε ανακοινώσει η Περιφέρεια, διότι η εμπειρία έχει δείξει πως όταν ένα μεγάλο έργο σπάει σε μικρότερα κομμάτια στο τέλος δεν πραγματοποιείται».
Καίρια ερωτήματα προς τον υπουργό
Η μεγάλη αυτή καθυστέρηση στην έναρξη των εργασιών του έργου, έχει δημιουργήσει την ανάγκη τροποποίησης/ανανέωσης των περιβαλλοντικών όρων, ενώ υπαρκτός είναι ο κίνδυνος να μην βρεθούν τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία και να μην υπάρχει η δυνατότητα να ενταχθεί το έργο στο Ταμείο Ανάκαμψης. Τα δύο καίρια ερωτήματα που τίθενται προς τον υπουργό Υποδομών, Χρίστο Δήμα, είναι «ποιος είναι ο σχεδιασμός και το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου για την υλοποίηση του έργου, καθώς και ποιο χρηματοδοτικό εργαλείο θα αξιοποιήσει το υπουργείο για την ένταξη του έργου».
Σ’ ό,τι αφορά στις απαιτήσεις πολιτών, αυτές συγκεκριμενοποιούνται σε δύο: Στην ομάδα 882 πολιτών που υπέγραψαν κι απέστειλαν επιστολή προς τον υπουργό, ζητώντας «την άμεση υλοποίηση του έργου και την επικαιροποίηση του κτηματολογίου και στις αντιδράσεις άλλων κατοίκων που επικεντρώνονται στην τυχόν αλλοίωση του περιβάλλοντος και στις τεχνικές προκλήσεις, όπως είναι οι κοιλαδογέφυρες». Τέλος, το έργο παραμένει «αμφιλεγόμενο», με ισχυρά επιχειρήματα τόσο υπέρ όσο και κατά. Η τελευταία πρόσφατη ενημέρωση δείχνει ότι οι αρχές επιδιώκουν να προχωρήσει, αλλά με τροποποιήσεις για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των κατοίκων και τα τεχνικά προβλήματα.
