Ο Σύλλογος Αμπελουργών Ανεμότιας «Ο Κάμπος», στα πλαίσια των Γιορτών Αμπελουργίας διοργανώνει τη 2η Γιορτή Τσίπουρου & Χωρικής Απόσταξης, το Σάββατο 17 και την Κυριακή 18 Νοεμβρίου.
Ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ηφαίστεια στο νησί της Λέσβου είναι αυτό της Ανεμότιας, το ηφαιστειακό υλικό του οποίου δημιούργησε στη βάση του κρατήρα έναν πολύ εύφορο εδαφικό ορίζοντα που ευνοεί την καλλιέργεια του αμπελιού και αποτελεί τον κάμπο του χωριού, στον οποίο διαχρονικά δραστηριοποιείται ένας σημαντικός αριθμός αμπελοκαλλιεργητών.
Μία ιδιαίτερη δραστηριότητα, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ζωή των κατοίκων του χωριού, ήταν η χωρική απόσταξη στέμφυλων, σταφυλιών για την παραγωγή τσίπουρου.
Στο μικρό αυτό χωριό της Βορειοδυτικής Λέσβου λειτουργούσαν καζάνια απόσταξης τσίπουρου πολύ πριν από το 1920, τα μέρη των οποίων (καζάνι, καπάκι, λουλάς κλπ.) ήταν πήλινα. Αργότερα αυτά αντικαταστάθηκαν με χάλκινα που έφεραν οι αμπελουργοί από τη Σμύρνη και μέσα στη δεκαετία του ’60 έφτασαν να λειτουργούν από Ανεμοτίσιες οικογένειες γύρω στα 10 αδειοδοτημένα καζάνια.
Σαν διάβηκαν τα χρόνια τα πράγματα στην Ανεμότια άλλαξαν και η παράδοση στην απόσταξη του τσίπουρου σταδιακά έσβησε. Οι γεροντότεροι έφυγαν από τη ζωή και οι νέοι κληρονόμοι, κάτοχοι των καζανιών, πήραν τα καπάκια και τους λουλάδες για να τα «διακοσμήσουν» στα σπίτια τους διαλύοντας ουσιαστικά τα καζάνια, τα οποία δεν μπόρεσαν να ξαναχρησιμοποιηθούν.
Η ιστορία
Η ιστορία της χωρικής απόσταξης στην Ανεμότια της Λέσβου είναι ένα λαϊκό παραμύθι, όπως πολλά άλλα, που δεν άντεξε στο χρόνο και είχε ξεχαστεί. Ώσπου, πριν από ένα χρόνο περίπου δέκα φίλοι έχοντας ως κοινή αφετηρία τον Σύλλογο Αμπελουργών του χωριού και το μεράκι τους για το αμπέλι, ξεκίνησαν το εγχείρημα της ίδρυσης της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης «Ηφαίστειο Ανεμότιας ΚΟΙΝΣΕΠ».
Μετά από πολλή προσπάθεια η ΚΟΙΝΣΕΠ «Ηφαίστειο Ανεμότιας» δημιούργησε ένα μικρό αποσταγματοποιείο (διήμερο) και έφερε σε πέρας το πρώτο εγχείρημα για την αξιοποίηση των προϊόντων του χωριού και την εξυπηρέτηση των κατοίκων του.
Οι «συνταγές» και τα «μυστικά» βγήκαν από τα μπαούλα και το χωριό μετά του Αγίου Ιγνατίου πήρε και πάλι ζωντάνια, ενώ οι γειτονιές του μοσχομύρισαν ξανά από τη μεθυστική ευωδία των πρωτοσταλαγμάτων.
Η παράδοση χωρικής απόσταξης στην Ανεμότια της Λέσβου δεν παρέμεινε στις μνήμες, στις συζητήσεις και στις φωτογραφίες, αλλά το νήμα ξαναδέθηκε από εκεί που είχε κοπεί… Το παραμύθι της χωρικής απόσταξης επανήλθε στις διηγήσεις των παλαιοτέρων και τα έχει όλα!
Καλές νεράιδες (ζύμωση) και κακούς μάγους (ξίνισμα) που παλεύουν ποιος θα κυριαρχήσει. Μαγεία και ξωτικά (μετατροπή του μούστου σε κρασί), δράκους που βγάζουν φωτιές και αχνούς (καζάνι) και στο τέλος τη λύτρωση, το θαύμα, το δάκρυ της Παναγίας (το καθαρό απόσταγμα που ρέει από τον άμβυκα).
Κι’ όλα αυτά σ’ ένα σκηνικό καπνισμένο με χαμηλό φωτισμό, σε μία πετρόκτιστη αποθήκη στις παλιές τούρκικες γειτονιές του χωριού, απέναντι από το Οθωμανικό λουτρό.
Πυρήνα ελιάς στη φωτιά. Μυρωδιές. Στέμφυλα. Δεξαμενές και βαρέλια. Σ’ ένα βιωματικό, λαογραφικό αποστακτήριο, ανάμεσα σε παλιά εργαλεία οινοποίησης και απόσταξης, σε παραδοσιακά πατητήρια, σε πήλινα πιθάρια και γυάλινες νταμιτζάνες τυλιγμένες με ψάθα, ο αποσταγματοποιός καθαρίζει το καζάνι όπου ατμίζουν τα υπολείμματα της προηγούμενης απόσταξης. Ξαναγεμίζει και ξαναγεμίζει με νέα στέμφυλα, κλείνει το καπάκι του άμβυκα και τοποθετεί την πυρήνα στον καυστήρα για να φουντώσει η φωτιά.
Η Αριστέα μετρά με το γραδόμετρο (αλκοολόμετρο) τους αλκοολικούς βαθμούς στο απόσταγμα κάθε καζανιάς και προγραμματίζει τον επόμενο παραγωγό. Ο Στέλιος δοκιμάζει το «ποτό των φτωχών», επιβεβαιώνοντας ότι ξέρει να πίνει τσίπουρο υψηλών προδιαγραφών. Η κυρά-Μαρία μας κερνά αχνιστή κολοκυθόπιτα και μουσταλευριά που μόλις έφτιαξε με το πετιμέζι.
Ζούμε ένα καινούργιο παραμύθι βγαλμένο απ’ τα παλιά. Οι μεθυστικοί αλκοολικοί ατμοί καθώς ανεβαίνουν από το βράσιμο των στεμφύλων, θα περάσουν από το τόξο για να συναντήσουν το θάλαμο ψύξης όπου ψύχονται στο δροσερό νερό και υγροποιούνται σε σταγόνες χαράς και υγείας, δίνοντας το «μερακλίδικο» ανεμοτίσιο τσίπουρο.
