Στη σημερινή στήλη περνάμε έξω από το ’Γιαλί Τζαμί’ (Υali Cami) στην Επάνω Σκάλα, ονομασία που προέρχεται από το τούρκικο “Γιαλί Τζαμισί”, δηλαδή τζαμί του γιαλού.
Σημειώνεται ότι η λέξη ‘’yali’’ είναι δάνειο από την ελληνική λέξη «αιγιαλός» και «γιαλός», με αρκετές παραγωγικές λέξεις, όπως περιγιάλι, ακρογιάλι κ.ά. ή φράσεις, όπως γιαλό – γιαλό πηγαίναμε κ.ά. και δηλώνεται η παραλία, η ακτή και κάθε παραλιακή τοποθεσία, ή το κτίσμα που βρίσκεται στην παραλία.
Όπως προκύπτει, η ονομασία δόθηκε λόγω της παραθαλάσσιας τοποθεσίας του. Ας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα ένα από τα 10 τζαμιά που είχε η Μυτιλήνη στις αρχές του 20ού αιώνα!
Ιστορική αναδρομή
Το «Γιαλί Τζαμί» βρίσκεται στο βορεινό λιμάνι της Μυτιλήνης επάνω στον παραλιακό δρόμο της Επάνω Σκάλας προς τη μεριά του κάστρου.
Σε αυτό το μέρος της πόλης, άλλωστε, βρίσκονταν και τα περισσότερα τζαμιά (όπως μας δείχνουν οι παλαιότερες απεικονίσεις των περιηγητών με τις γκραβούρες, χαλκογραφίες κ.ά.), δεδομένου ότι το άλλοτε επίκεντρο της πόλης ήταν εκεί, αφού το σημερινό Νότιο λιμάνι δεν είχε ακόμη αναπτυχθεί. Το τζαμί αυτό αναφέρεται και ως «Ντενίζ» ή «Μπαλόγλου τζαμί». Πρόκειται, δε, για κτίσμα του Vezir Hasan Pasa.
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πηγές, ως χρονολογία κατασκευής του αναφέρονται τα έτη 1690 και 1739. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πέτρα από το Σαρμοσάκ και πέτρες και τούβλα από το Γενιτσαροχώρι στο Αϊβαλί.
Στην επιγραφή που υπάρχει ακριβώς πάνω από την είσοδο, αναγράφεται σε αραβικά και οθωμανικά από τον ποιητή Nazım, το έτος κατασκευής (1319 Εγείρας /1901-02).
Κατασκευαστικά, είναι ορθογώνιας κάτοψης και ο μιναρές του βρισκόταν στα δεξιά του. Στο παρελθόν το κτίσμα είχε διάφορες χρήσεις: Από σιδεράδικο, σαπωνοποιείο, κρεοπωλείο μέχρι και… μπαρ.
Σήμερα ανήκει σε ιδιώτη και λειτουργεί ως αποθήκη οπωροκηπευτικών.
- Οι πληροφορίες, καθώς και οι καρτ ποστάλ για τις ανάγκες της στήλης αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα ottoman-monuments-of-lesvos.blogspot.com
