Στο σημερινό φύλλο συνεχίζουμε την διαδρομή στην μουσουλμανική αρχιτεκτονική και τέχνη. Η στήλη της προηγούμενης εβδομάδας ήταν αφιερωμένη στα Τζαμιά (ή τεμένη) της Μυτιλήνης. Σειρά σήμερα έχουν οι τεκέδες – στα τουρκικά tekke, η οποία είναι απόδοση της αραβικής λέξης τακίγια, και μεταφράζεται ως «μέρος για υποστήριξη» ή «μέρος για ξεκούραση». Εκεί συναθροίζονταν οι δερβίσηδες, ενώ υπήρχαν κελιά φιλοξενίας όπου τα τάγματα Σούφι – από τις πρώτες ασκητικές κοινότητες του Ισλάμ – μπορούσαν να ζουν και να προσεύχονται. Γενικότερα όμως οι τεκέδες αποτελούσαν χώρους συνάθροισης θρησκόληπτων μουσουλμάνων αιρετικών και μη.
Τεκέδες
– Άη Γιάννης (ή Σαρή Μπαμπά = χλωμός γέροντας ή Μπεκτασίδων) Τεκές.
Δεν έχουμε πληροφορίες για το πότε ακριβώς χτίστηκε. Πάντως στο χώρο εκείνο προϋπήρχε χριστιανικός ναός. Ο τόπος αυτός ήταν ιερός χώρος των Μπεκτασήδων και ήταν ο δεύτερος μουσουλμανικός ναός που βρισκόταν μέσα στα γεωγραφικά όρια της χριστιανικής κοινότητας. Βρισκόταν κοντά στο σημερινό παρεκκλήσι του Άη-Γιάννη. Αξιοσημείωτο είναι πως οι χριστιανοί της Μυτιλήνης και ιδιαίτερα των γύρω συνοικιών τιμούσαν και προσκυνούσαν και μετά την άλωση το χώρο αυτόν και τον επισκέπτονταν με την ανοχή των Τούρκων. Σήμερα πλέον το κτίριο αυτό δεν υπάρχει.
–Άη-Γληγόρ (ή Κανή ή Εκή Ταρτάς) Τεκές.
Ήταν ένα μουσουλμανικό κτίριο Μεστζίτ που βρισκόταν απέναντι από το τουρκικό γυμνάσιο (σημερινό δικαστήριο). Η παράδοση λέει πως εκεί υπήρχε ο μικρός ναός των Γατελούζων: Άγιος Γρηγόριος γι’ αυτό και έμεινε η ονομασία που του απέδιδαν οι Μυτιληνιοί. Βρισκόταν κοντά στη μεσαία δυτική πύλη του κάστρου που ονομαζόταν «Ορτά – Καπού». Είναι άγνωστο πότε κατασκευάστηκε. Το κτίριο αυτό τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνταν για κατοικία.
-Του Ανεμόμυλου (ή Σερίφ Σουλτάν) Τεκές.
Βρισκόταν κοντά στο αρχαίο θέατρο, δυτικά της Μυτιλήνης και στην ανατολική πλευρά του Προφήτη Ηλία. Από εκεί βιγλιζόταν τα δυο λιμάνια και όλη η πόλη εκτός από τη Λαγκάδ. Είναι άγνωστο πότε χτίστηκε, αλλά γνωστό από ποιον. Τον έχτισε ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ και εθεωρείτο το αγιότερο ευκτήριο των μουσουλμάνων της περιοχής γιατί σε αυτό είχε ταφεί ο Σουλτάν Σερίφ Επίλ Χασάν, 27ος απόγονος του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή. Με την αποχώρηση των Τούρκων ο τεκές κατεδαφίστηκε και αργότερα με τον ερχομό των προσφύγων εξαφανίστηκαν και τα τελευταία απομεινάρια για την κατασκευή του συνοικισμού «Σαρβαρλή».
-Των Μεβλεβίδων Τεκές.
Βρισκόταν δυτικά του κάστρου, λίγο πιο νότια από το διοικητήριο (σημερινό Υπουργείο Αιγαίου) και στη θέση Κουσού Μεϊντάνι. Είχε εσωτερική εξέδρα, στοιχείο που υπήρχε μόνο στο Γενί Τζαμί. Το τάγμα των Μεβλεβίδων ιδρύθηκε στο Ικόνιο τον 13ο αιώνα και ήταν το σημαντικότερο από τα θρησκευτικά μουσουλμανικά τάγματα της τουρκικής αυτοκρατορίας. Προσεύχονταν στροβιλιζόμενοι στο κέντρο της αίθουσας και χόρευαν κυκλικά με τα χέρια ανοιχτά ή σταυρωτά γύρω από τον σεΐχη τους, που έστεκε συνήθως στο μέσον παίζοντας αυλό. Στην εξέδρα τους παρακολουθούσαν όρθιοι ή καθήμενοι οι δερβίσηδες.
Ο μεντρεσές του μεσαίου κάστρου
Ένα κτίσμα στη νότια πλευρά του μεσαίου κάστρου. Λειτουργούσε σαν ιεροδιδασκαλείο της πρώιμης τουρκοκρατίας. Ήταν διώροφο, τετράγωνο, πέτρινο κτίριο. Διέθετε δέκα κοιτώνες ιεροσπουδαστών. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν υλικά από αρχαία ρωμαϊκά ερείπια. Σύμφωνα με αναφορές στο χώρο εκείνο στα βυζαντινά χρόνια υπήρχε μετόχι της Μονής των Οσίων Πατέρων. Οι μαθητές του ιεροδιδασκαλείου διδάσκονταν την Αραβική, το Κοράνι, τη Θεολογία, τη Νομική και την Αστρονομία. Όταν αποφοιτούσαν ονομάζονταν Μολάδες.
*Οι πληροφορίες για τους τεκέδες της Μυτιλήνης αντλήθηκαν από την σελίδα ‘’Η Λέσβος μας’’.
