Η διατήρηση της βιομηχανικής κληρονομιάς στην Ελλάδα αποτελεί μια δυναμική πολιτισμική τάση που εμπνεύστηκε μέσα από τα παραδοσιακά βιομηχανικά μνημεία ελαιουργίας και σαπωνοποιίας της Λέσβου, που αποτύπωναν, ήδη ως ερείπια, την παλαιά τεχνογνωσία αλλά και τον πλούτο των ελαιώνων και των σπάνιων ποικιλιών που έμελλε να κατακτούν μέχρι και σήμερα τον κόσμο.
Έτσι το νησί της Λέσβου βρέθηκε στο επίκεντρο των συζητήσεων και παρουσιάσεων του φετινού συνεδρίου του Ελληνικού παραρτήματος για τη“Βιομηχανική Αρχαιολογία” TICCIH. Το 11ο TICCIH παρουσίασε τις δράσεις που σήμερα υλοποιούνται για την Βιομηχανική Αρχαιολογία σε περιοχές της Ελλάδας, στο Βιομηχανικό Μνημείο του ‘’Μύλου Παππά’’, συγκρότημα του 1880, στο Λάρισα, όπου πραγματοποιήθηκε.
Υπό το συντονισμό της Προέδρου του TICCIH, ιστορικού – αρχαιολόγου Μαρίας Μαυροειδή, και του καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Νίκου Μπελαβίλα, ο αρχιτέκτονας και τ. Υπουργός, Νίκος Σηφουνάκης – ιδρυτικό μέλος του φορέα – παρέστη και μίλησε με θέμα “Προβλήματα ενός θεματικού μουσείου, το οποίο δημιούργησε μια ομάδα πολιτών, το Μουσείο – Ελαιοτριβείο Βρανά στην Λέσβο”.
«Πέρασαν 31 χρόνια από την σύνταξη και θεσμοθέτηση του Σωματείου του Ελληνικού Τμήματος του TICCIH, και όλοι όσοι υπογράψαμε την ιδρυτική πράξη του, νιώθουμε συγκίνηση αλλά και περηφάνια», είπε ο Νίκος Σηφουνάκης και αμέσως κατέδειξε την ιστορική συμβολή της Λέσβου στη Βιομηχανική Αρχαιολογία.
«Τον Οκτώβριο του 1995 – δύο χρόνια μετά την ίδρυση του TICCIH – πραγματοποιήσαμε ύστερα από πρότασή μας, το 2ο πανελλήνιο Συνέδριό μας, στο Πλωμάρι της Λέσβου, με θέμα ‘’Τεχνολογία της θάλασσας’’ στον χώρο του παλιού Σαπωνοποιείου Ι. Πούλια, που είχε αναστηλωθεί και λειτουργούσε με νέα χρήση ως πολύκεντρο πολιτισμού.
Είχατε τότε την ευκαιρία να γνωρίσετε το έργο που είχε ξεκινήσει 10 χρόνια πριν στην Λέσβο – το 1985 – η τότε Νομαρχία, με την αναστήλωση τριών Ελαιοτριβείων, και ενός Σαπωνοποιείου, που λειτούργησαν ως χώροι πολλαπλών χρήσεων.
Μετέπειτα με πρωτοβουλία του Υπ. Αιγαίου δρομολογήθηκε η ‘’Σύνταξη του Μητρώου Ιστορικού Βιομηχανικού Εξοπλισμού Λέσβου’’ με συντονιστές τον Μηχανολόγο Μηχανικό Αντώνη Πλυτά, & την ιστορικό – αρχαιολόγο και Πρόεδρό μας Μαρία Μαυροειδή. Η Λέσβος», τόνισε ο Νίκος Σηφουνάκης, «δεν είναι τουριστικός προορισμός και έχει επιπρόσθετα στιγματιστεί από το προσφυγικό πρόβλημα. Επίσης η οικονομική κρίση είχε καταλυτικό ρόλο στην προοπτική ανάπτυξης του νησιού, και κατ’ επέκταση του Μουσείου – Ελαιοτριβείου Βρανά. Πρέπει λοιπόν να υπάρξουν δράσεις αποτελεσματικές, να δοθούν κίνητρα για την βιωσιμότητα ενός ακριτικού Μουσείου, λαμβάνοντας υπόψη τις παρακάτω παραμέτρους:
- Την ευθύνη της διάσωσης της Βιομηχανικής Κληρονομιάς στην ελληνική επικράτεια δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να την έχει εξ ολοκλήρου το ΥΠ.ΠΟ.
- Οι διάφοροι βιομήχανοι και εφοπλιστές ό,τι κάνουν, αφορά συνήθως κάποιο οικογενειακό τους κτίριο.
- Η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ & Β’ βαθμού σε πολλές περιπτώσεις πρωτοστατεί, και συνδράμει, ενώ αλλού αδιαφορεί πλήρως.
Σε μια εποχή όπου και οι ιδιωτικές χορηγίες έχουν περιοριστεί πάρα πολύ, τα μηνύματα που μας έρχονται από Μουσεία που δημιουργήθηκαν από το μεράκι, και την αγάπη των δημιουργών τους, είναι απογοητευτικά.
Με την εμπειρία τριών δεκαετιών, γνωρίζω ότι τα πάντα είναι εφικτά να γίνουν όταν υπάρχει βούληση».
Ο τέως Υπουργός αναφέρθηκε στον αείμνηστο Κώστα Σοφούλη, τον οποίο χαρακτήρισε πρωτοπόρο και ο οποίος, όπως είπε, έμπρακτα αντιμετώπισε την πολιτιστική αξία των βιομηχανικών κουφαριών.
Επίσης πρότεινε στη συνέχεια στο δίκτυο TICCIH να πρωτοστατήσει αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες, ώστε να αξιοποιηθούν τα θεματικά μουσεία που υπάρχουν στις 13 ελληνικές περιφέρειες, εξασφαλίζοντας για το καθένα, έστω και μικρή κρατική χρηματοδότηση, της τάξης των 30.000 ευρώ.
Υπουργεία, όπως το Υπουργείο Τουρισμού ή το Υπουργείο Ανάπτυξης – το τέως Υπουργείο Βιομηχανίας – όπως είπε, πρέπει να συνεισφέρουν στον πολιτισμό. Πρόσθεσε, τέλος, ότι κάλυψη μέρους της δαπάνης λειτουργίας σε αναγνωρισμένα θεματικά μουσεία θα πρέπει να παρέχεται και από τους ΟΤΑ.
Κλείνοντας το συνέδριο, ο Καθηγητής του ΕΜΠ, Νίκος Μπελαβίλας, σημείωσε: «Είκοσι εννέα χρόνια μετά τη συνάντηση για τα βιομηχανικά μνημεία στο Πλωμάρι, ξανά παρέα με τον Νίκο Σηφουνάκη στο προεδρείο του συνεδρίου του Ελληνικού Τμήματος TICCIH, Μύλος του Παππά στη Λάρισα. Ανταμώσαμε μαζί στη Λέσβο, στην Ερμούπολη, στο Λαύριο, στη Σέριφο. Με τη διάθεση της διάσωσης της βιομηχανικής κληρονομιάς. Συγκίνηση και ώρα για αποτιμήσεις».
