του Παράσχου (Πάρη) Μανιάτη*
Εισαγωγή
Η 8η Νοεμβρίου 1912 αποτελεί μία από τις πλέον καθοριστικές ημερομηνίες για την ιστορία της Λέσβου και το Αιγαίο εν γένει. Η απελευθέρωση του νησιού από την Οθωμανική κυριαρχία, στο πλαίσιο του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, σήμανε το τέλος μιας περιόδου αιώνων ξένης κυριαρχίας και σηματοδότησε την ενσωμάτωση της Λέσβου στον εθνικό κορμό της Ελλάδας. Το γεγονός αυτό, πέρα από την τοπική του σημασία, είχε και στρατηγικό βάρος για ολόκληρο το Αιγαίο, καθιστώντας την περιοχή πιο ασφαλή και ενισχύοντας την εθνική κυριαρχία της Ελλάδας στη θάλασσα του Αιγαίου.
Το ιστορικό πλαίσιο και η επιχείρηση απελευθέρωσης
Η Λέσβος, όπως και τα υπόλοιπα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, βρισκόταν υπό Οθωμανική κατοχή για πάνω από 450 χρόνια. Με την έναρξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου το 1912, ο ελληνικός στρατός και το ναυτικό έθεσαν ως στόχο την απελευθέρωση των νησιών που βρίσκονταν υπό τουρκική κατοχή. Ο ελληνικός στόλος, υπό τη διοίκηση του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, οργάνωσε και εκτέλεσε επιτυχώς την επιχείρηση απελευθέρωσης της Λέσβου.
Στις 8 Νοεμβρίου 1912, ελληνικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στο νησί και ξεκίνησαν οι μάχες με τις οθωμανικές δυνάμεις, οι οποίες αρχικά προέβαλαν αντίσταση. Ωστόσο, ο ελληνικός στρατός είχε την υποστήριξη των ντόπιων, που βοήθησαν στην κατάληψη της Μυτιλήνης και άλλων περιοχών του νησιού. Μέσα σε λίγες μέρες, το νησί απελευθερώθηκε πλήρως και ξεκίνησε μία νέα εποχή για τη Λέσβο και τους κατοίκους της.
Η στρατηγική σημασία της απελευθέρωσης στο Αιγαίο
Η απελευθέρωση της Λέσβου δεν ήταν απλώς μια επιτυχία για την ελληνική πλευρά, αλλά είχε και τεράστια γεωπολιτική σημασία. Το νησί βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη θέση στο Βορειοανατολικό Αιγαίο, κοντά στις μικρασιατικές ακτές. Εντάσσοντάς το στο ελληνικό κράτος, η Ελλάδα εξασφάλισε σημαντικό πλεονέκτημα στην ευρύτερη περιοχή.
Η Λέσβος, μαζί με τα υπόλοιπα νησιά του Βορείου Αιγαίου που απελευθερώθηκαν την ίδια περίοδο, λειτουργεί ως μια «ασπίδα» για την Ελλάδα, δημιουργώντας ένα τείχος ανάμεσα στις μικρασιατικές ακτές και τις κύριες νησιωτικές περιοχές. Η γεωγραφική θέση της Λέσβου και η στρατιωτική της αξία ως βάση για το ελληνικό ναυτικό συνέβαλε στην ενίσχυση του ελέγχου στο Αιγαίο, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια των θαλάσσιων εμπορικών δρόμων και των εσωτερικών πλοήσιμων οδών.
Η σημασία της απελευθέρωσης για τον ελληνικό πολιτισμό και ταυτότητα
Η απελευθέρωση της Λέσβου και η ενσωμάτωση των νησιών του Αιγαίου στο ελληνικό κράτος είχε και πολιτιστική διάσταση. Η Λέσβος, με τη μακραίωνη ιστορία και την πολιτιστική της κληρονομιά, αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού ήδη από την αρχαιότητα. Η ενσωμάτωση των κατοίκων της Λέσβου στον εθνικό κορμό συνέβαλε στην ενίσχυση της ελληνικής ταυτότητας, αναδεικνύοντας παράλληλα τον ρόλο των νησιών ως πολιτιστικών κέντρων του ελληνισμού.
Η απελευθέρωση γέννησε νέα δυναμική στην τοπική κοινωνία και ενδυνάμωσε τον δεσμό μεταξύ των κατοίκων της Λέσβου και του υπόλοιπου ελληνικού λαού. Οι παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα διατηρήθηκαν και εξελίχθηκαν σε ένα νέο εθνικό πλαίσιο, με τον πολιτισμό του νησιού να εμπλουτίζει σημαντικά τον ελληνικό πολιτισμό.
Η κληρονομιά της απελευθέρωσης σήμερα
Σήμερα, η επέτειος της απελευθέρωσης της Λέσβου τιμάται με σεβασμό και αναγνώριση της σημασίας της για την τοπική κοινωνία και τον ελληνισμό γενικότερα. Οι εορτασμοί και οι εκδηλώσεις δεν είναι απλώς μια αναδρομή στο παρελθόν, αλλά και μια υπενθύμιση της αξίας της ελευθερίας και της εθνικής κυριαρχίας, ειδικά σε μια περίοδο όπου οι γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή του Αιγαίου παραμένουν υψηλές.
Η Λέσβος, ως μέρος του Αιγαίου, συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά νησιά για την Ελλάδα, τόσο από στρατηγικής όσο και από πολιτιστικής πλευράς. Η ιστορική μνήμη της απελευθέρωσης ενισχύει το αίσθημα ενότητας και ασφάλειας στον σύγχρονο ελληνικό λαό, υπενθυμίζοντας τις θυσίες και τους αγώνες για την ανεξαρτησία και την ελευθερία.
Επίλογος
Η 8η Νοεμβρίου 1912 θα παραμείνει χαραγμένη στη μνήμη των κατοίκων της Λέσβου και του ελληνικού λαού ως η ημέρα που το νησί απαλλάχθηκε από τον ζυγό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η απελευθέρωση της Λέσβου δεν είχε μόνο τοπική αλλά και εθνική σημασία, ενώ το στρατηγικό της αποτύπωμα παραμένει ισχυρό έως και σήμερα. Οι εορτασμοί της ημέρας αυτής υπενθυμίζουν τις αξίες της ελευθερίας, της ενότητας και της διαχρονικής σημασίας του Αιγαίου για την Ελλάδα και τον πολιτισμό της.
* Ο Παράσχος Μανιάτης είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος 5 διδακτορικών διπλωμάτων από Σουηδικά και Αμερικανικά Πανεπιστήμια στους κλάδους: Logistics για Μηχανικούς, Μάνατζμεντ για Μηχανικούς, Οικονομικά & Χρηματοοικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες & Δημόσιες Σχέσεις και Μαέστρος Μουσικής. Δίδαξε 41 χρόνια σε 9 δημόσια Πανεπιστήμια και 3 ιδιωτικά Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο
