Του Παναγιώτη Ανδριώτη*
Καινούργιος χρόνος, καλώς μας ήλθε και βέβαια είναι η στιγμή να σχολιάσουμε τον πρόεδρο ΤΡΑΜΠ, ο οποίος αναλαμβάνει επισήμως καθήκοντα σε λίγες ημέρες.
Μεταξύ άλλων ο κ. ΤΡΑΜΠ προτείνει οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5%.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά στην οικονομία και με απλά λόγια. Ο πρόεδρος της Αμερικής, έχοντας να αντιμετωπίσει το τεράστιο εξωτερικό χρέος της χώρας του (ΤΟ ΔΝΤ ακούει;), προσπαθεί να πουλήσει στους συμμάχους του κατ’ αρχήν περισσότερο φυσικό αέριο και κατά δεύτερο να αυξήσει τις αμυντικές τους δαπάνες και να τους βάλει όλους να αγοράζουνε όπλα από την Αμερική. Απειλώντας ότι σε αντίθετη περίπτωση θα αποχωρήσει από την Ατλαντική συμμαχία.
Για την Ελλάδα πρακτικά που το ΑΕΠ της το 2023 ήταν 240 δις, το 5% ΕΤΗΣΙΩΣ σημαίνει 12 δις ευρώ για αμυντικές δαπάνες. Σήμερα δαπανάται το 2% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου τέσσερα δις ετησίως. Από μία τέτοια απόφαση θα προέκυπταν σημαντικές οικονομικές και στρατηγικές συνέπειες τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η απόφαση αυτή θα είχε επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της χώρας, όπως η οικονομία, η κοινωνική ευημερία.
Αυτή η αύξηση των αμυντικών δαπανών, θα φέρει για την χώρα μας άνοδο του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε είτε αύξηση της φορολογίας, είτε περικοπές δαπανών από υγεία, εκπαίδευση, κοινωνική πολιτική κλπ.. Η αύξηση των αμυντικών δαπανών μπορεί να οδηγήσει σε πολιτική πίεση και κοινωνικές αντιδράσεις.
Δεν χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος ιδιαίτερα οικονομικά για να καταλάβει ότι για την χώρα μας που αμυντική βιομηχανία δεν διαθέτει, ώστε να πουλήσει όπλα, όπως κάνει κατά κόρον η Τουρκία, σημαίνει πρόσθετο δανεισμό, αύξηση του εξωτερικού χρέους και σε ετήσια βάση, περικοπές. Για την Ευρώπη και ιδιαίτερα για χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, με ΑΕΠ πολύ μεγάλο σημαίνει οικονομική καταστροφή, σημαίνει ανεργία, σημαίνει κοινωνική αναταραχή, σημαίνει πολιτική αστάθεια.
Αυτές λοιπόν οι συσσωρευμένες αμυντικές δαπάνες των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, θα οδηγηθούν, για να μειώσουν το έλλειμμα της Αμερικής, αφού το μεγαλύτερο μέρος των εν λόγω πιστώσεων θα οδηγηθούν για αγορές στην βιομηχανία της Αμερικής.
Μέχρι εδώ καλά, έχουμε όμως και συνέχεια. Ο κ. ΤΡΑΜΠ απειλεί ότι εάν αυτό δεν γίνει, μπορεί και να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ. Δηλαδή εκβιάζει συμμάχους ΝΑΤΟ και Ε.Ε. και απειλεί ότι στα εισαγόμενα προϊόντα θα βάλει δασμούς περίπου 20%, ώστε να μην είναι ανταγωνιστικά στην Αμερική.
Αυτά σκέφτεται να εφαρμόσει ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος μέχρι τώρα είναι σφιχτός σε δηλώσεις. Η Ευρώπη θα αποφασίσει στις 2 Φεβρουαρίου τι θα κάνει με τις αμυντικές της δαπάνες. Δηλαδή αντίδραση αργή. Με λίγα λόγια φέξε μου και γλίστρησα.
Η αύξηση των αμυντικών δαπανών, και εν προκειμένω για την χώρα μας, θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή από την κοινωνία, αν συνδυαστεί με συγκεκριμένες απειλές για την χώρα ή με στρατηγικές συμμαχίες που ενισχύουν την ασφάλεια. Με μια οικονομία όμως, όπως τη δική μας, που δεν βασίζεται σε ίδια παραγωγή, και με 240 δις ΑΕΠ, στην διαμόρφωση του οποίου η συμμετοχή του τουρισμού είναι 25 δις, δεν μπορείς να αυξήσεις δαπάνες, μόνο περικοπές μπορείς να κάνεις, για τις οποίες εξηγήσαμε πιο πάνω ποιες θα είναι οι συνέπειες. Η οικονομία μας σήμερα χρωστά από τα 4 μνημόνια 400 ΔΙΣ σε δόσεις και για εκατό χρόνια.
Μια λύση για την χώρα μας προκειμένου να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες είναι η αύξηση του ΑΕΠ, δηλαδή ο διπλασιασμός του από τα 240 δις που είναι σήμερα, να πάει στα 400. Το τελευταίο προϋποθέτει αναδιάταξη της παραγωγής μας, εξαγωγές, κάτι που θα φέρει μείωση του ελλείμματος. Πώς όμως θα γίνει αυτό, όταν τα 35 δις του Ταμείου Ανάκαμψης δεν χρησιμοποιούνται γι’ αυτό τον σκοπό, αλλά μοιράζονται σε λίγους, και χωρίς πρόγραμμα;
Σε κάθε περίπτωση, και σε μία εποχή που ο κόσμος αναδιατάσσεται γεωπολιτικά, οφείλουμε να προσαρμόσουμε την οικονομία μας, με βάση την πολεμική βιομηχανία, την οποία να κάνουμε βραχίονα εξαγωγών. Κατά την φτωχή μου άποψη ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος για την ανθρωπότητα ξεκίνησε πριν 3 χρόνια με τον πόλεμο της Ουκρανίας, και συνεχίζεται σήμερα, με τον πόλεμο στην Μέση Ανατολή και το Ισλαμικό τόξο να απλώνεται πάνω από την Ευρώπη. Εδώ χρειάζεται αναδιάταξη των πολιτικών της Ε.Ε. και προσαρμογή της στην νέα πραγματικότητα. Οι απειλές του προέδρου της Αμερικής πρέπει να απαντηθούν επί του πεδίου από την κοινότητα, με δημιουργία ευρωστρατού και ταμείου κοινής Ευρωπαϊκής Άμυνας. Δυστυχώς όμως οι ηγέτες της Ευρώπης είναι “κοντοί” και χωρίς όραμα, καθυστερούν, δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις, η δε διάλυση του Γαλλογερμανικού άξονα, λόγω οικονομικών προβλημάτων, ο οποίος ήταν η ατμομηχανή της κοινότητας, δυσκολεύει τα πράγματα πάρα πολύ. Ακόμη οι γεωπολιτικές εξελίξεις την βρίσκουν ανέτοιμη και απροετοίμαστη. Δηλαδή δεν έχει σχέδιο προετοιμασμένο και δεξαμενή σκέψης, με βάση τα οποία να αντιμετωπίσει σήμερα και αύριο τα όποια προβλήματα προκύπτουν στην εξωτερική πολιτική.
Έτσι παρακολουθεί τα γεγονότα, και στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή δέχεται τις απειλές του προέδρου ΤΡΑΜΠ, και πιθανότατα να συρθεί σε συζήτηση και συμβιβασμό. Σε κάθε περίπτωση τα οικονομικά προβλήματα των χωρών-μελών της κοινότητας, από τον πόλεμο της Ουκρανίας θα μεγαλώσουν, εξαιτίας του οποίου θα αυξηθεί η αντιευρωπαϊκή σκέψη.
*Ο Παναγιώτης Ανδριώτης είναι Οικονομολόγος – συνταξιούχος διευθυντής Τράπεζας
