Μνημείο για τους Λέσβιους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 ζητά να τοποθετηθεί στην είσοδο της οδού Ερμού στη Μυτιλήνη, ο Ιστορικός και πρόεδρος της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών, Στρατής Αναγνώστου. Όπως σημειώνει στα «Νέα της Λέσβου» ο κ. Αναγνώστου, «το απελθόν Δημοτικό Συμβούλιο της Μυτιλήνης στις 23 Μαρτίου 2021 αποφάσισε ομόφωνα την κατασκευή και την τοποθέτησή του, όμως η απόφαση αυτή δεν υλοποιήθηκε ποτέ, χωρίς να δημοσιοποιηθούν ποτέ οι λόγοι της μη εκτέλεσης του έργου από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου και την αρμόδια Αντιδημαρχία. Εύχομαι κάποια στιγμή να γίνουν πράξεις οι προφορικές διαβεβαιώσεις του Δημάρχου Μυτιλήνης, Παναγιώτη Χριστόφα που μου δόθηκαν πριν από έναν περίπου χρόνο ότι το έργο θα εκτελεστεί», συμπληρώνει ο ίδιος.
Επίσης, αναφέρει ότι επιθυμώντας το 2021, όταν γιορτάστηκαν τα 200 χρόνια από την Εθνεγερσία, να τιμηθούν γνωστά και άγνωστα γεγονότα και πρόσωπα της Επανάστασης του 1821 στη Λέσβο, η Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών χρηματοδότησε, καταβάλλοντας το ποσό των 1.000 ευρώ, τη μελέτη ενός λιτού μνημείου, το οποίο επρόκειτο να τοποθετηθεί στην αρχή της οδού Ερμού. Στο μνημείο θα αναγράφονται τα ονόματα των Λέσβιων Φιλικών, των πρωτεργατών της Ελληνικής Επανάστασης στη Λέσβο, των εκτελεσθέντων Φιλικών της Μυτιλήνης, καθώς και τα ονόματα των σφαγιασθέντων στο τζουλούσι. Επιπλέον, θα αναγράφονται και τα κυριότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Λέσβο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821.
«Για μένα το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε όλοι εμείς, που χάρη στη θυσία κάποιων προγόνων μας ζούμε ελεύθεροι, είναι να τιμούμε τη μνήμη τους όχι μόνο με τις καθιερωμένες παρελάσεις και καταθέσεις στεφανιών, αλλά με τη συνεχή μνεία του αγώνα τους και της θυσίας τους», υπογραμμίζει ο κ. Αναγνώστου, προσθέτοντας ότι «η τοποθέτηση του συγκεκριμένου μνημείου σε πολυσύχναστο δρόμο θα συμβάλλει τα μέγιστα στο να πληροφορηθούμε όλοι και ιδιαίτερα οι νέοι τα γεγονότα του 1821 στη Λέσβο και τους ανθρώπους που αγωνίστηκαν ή έχασαν τη ζωή τους για το ιδανικό της ελευθερίας. Το μνημείο αυτό νομίζω ότι μπορεί να αποτελέσει τον ιδανικότερο χώρο κατάθεσης στεφανιών στην εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου, αλλά και ένα μνημείο που μπορεί να αξιοποιηθεί για μελέτη από εκπαιδευτικούς και μαθητές στο πλαίσιο της Τοπικής Ιστορίας. Εγώ σαν παλιός δάσκαλος ονειρεύομαι ομάδες μαθητών να περιεργάζονται το μνημείο και να εκφράζουν προβληματισμούς σαν αυτούς: “Τι θα πει τζουλούσι; Ποιος ήταν ο Λεμονής; Τι έκανε για να γράψουν το όνομά του εδώ;”».
Σύμφωνα με τον κ. Αναγνώστου, η μοναδική επαναστατική εξέγερση που εκδηλώθηκε στη Λέσβο κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης ήταν αυτή της Αγιάσου και του Πλωμαρίου (σημερινού Μεγαλοχωρίου). Στα δυο αυτά γειτονικά μεγαλοχώρια, που κατοικούνταν αποκλειστικά από χριστιανούς, στα τέλη Απριλίου ή στις αρχές Μαΐου του 1822 εκδηλώθηκε επαναστατική εξέγερση, μικρής όμως εμβέλειας. Εκατοντάδες Λέσβιοι μη μπορώντας να αντέξουν το δυσμενές για τους χριστιανούς κλίμα διαβίωσης, είτε επιθυμώντας να συμμετάσχουν ενεργά στον Αγώνα μετέβησαν στην κυρίως Ελλάδα και πολέμησαν στον αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία.
Επίσης, εξηγεί ότι η μαζική προσχώρηση της Λέσβου στην Ελληνική Επανάσταση ήταν εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα, γιατί η Λέσβος είχε καταστεί από τον 18ο αιώνα σημαντικός σταθμός του οθωμανικού στόλου στο Αιγαίο. «Αν και το μουσουλμανικό στοιχείο του νησιού αριθμούσε περίπου το 15% του συνολικού πληθυσμού, τα τρία κάστρα στη Μυτιλήνη, στο Μόλυβο και στο Σίγρι του προσέφεραν σημαντική ασφάλεια. Στην πόλη της Μυτιλήνης είχε κατασκευαστεί μετά το 1780 από τον Οθωμανό Αρχιναύαρχο, Χασάν πασά Τζεζαϊρλή υδρευτικό δίκτυο και κρήνες από τις οποίες υδρεύονταν τόσο οι κάτοικοι όσο και τα πληρώματα του οθωμανικού στόλου. Επίσης στο νότιο λιμάνι της πόλης της Μυτιλήνης, εκεί που βρίσκεται σήμερα ο Δημοτικός Κήπος, λειτουργούσε ναυπηγείο, όπου κατασκευάζονταν πολεμικά πλοία, πριν και κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης», καταλήγει ο κ. Αναγνώστου.
