του Παράσχου Μανιάτη*
Η ιστορία των πολιτικών κομμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μακρά και περίπλοκη, με τον διαχωρισμό μεταξύ των βασικών κομμάτων να χρονολογείται ήδη από τα πρώτα χρόνια της Δημοκρατίας. Εδώ θα δούμε τα κύρια κομμάτια της πολιτικής ιστορίας των ΗΠΑ, ενσωματώνοντας τα δεδομένα για το νέο κόμμα του Έλον Μασκ, το «America Party», και την πρόκληση που αντιμετωπίζει για να αναγνωριστεί.
Ιστορία των πολιτικών κομμάτων στις ΗΠΑ
Τα πρώτα κόμματα: Φεντεραλιστές και Αντιφεντεραλιστές
Το σύστημα κομμάτων στις ΗΠΑ άρχισε να σχηματίζεται γύρω από τις διαφορές στις πολιτικές αντιλήψεις των πρώτων ηγετών του έθνους. Οι Φεντεραλιστές, με επικεφαλής τον Αλέξανδρο Χάμιλτον, υποστήριζαν μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση και την ανάπτυξη του εμπορίου και της βιομηχανίας. Οι Αντιφεντεραλιστές, από την άλλη πλευρά, με επικεφαλής τον Τόμας Τζέφερσον, προτιμούσαν μια κυβέρνηση που να σέβεται τα δικαιώματα των πολιτειών και των πολιτών.
Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι
Αργότερα, οι αντιπαραθέσεις αυτές οδήγησαν στη δημιουργία των δύο βασικών κομμάτων που παραμένουν κυρίαρχα μέχρι σήμερα: Το Δημοκρατικό Κόμμα και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Το Δημοκρατικό Κόμμα ιδρύθηκε το 1828 και αρχικά επικεντρώθηκε στην εκπροσώπηση των αγροτών και των εργατικών τάξεων, ενώ το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ιδρύθηκε το 1854, κυρίως από αντισκλαβιστές και υποστηρικτές της βιομηχανικής ανάπτυξης. Αυτά τα δύο κόμματα ανταγωνίζονται για την εξουσία και έχουν διαμορφώσει το πολιτικό τοπίο των ΗΠΑ για πάνω από 150 χρόνια.
Τρίτα κόμματα και προκλήσεις για νέα πολιτικά σχήματα
Κατά τη διάρκεια της αμερικανικής πολιτικής ιστορίας, υπήρξαν προσπάθειες ίδρυσης τρίτων κομμάτων, αλλά σπάνια κατόρθωσαν να αμφισβητήσουν την κυριαρχία των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικανών. Το πιο διάσημο τρίτο κόμμα ήταν το Προοδευτικό Κόμμα του Θεόδωρου Ρούσβελτ, που ίδρυσε το 1912, αλλά και αυτό απέτυχε να παραμείνει πολιτικά ισχυρό σε βάθος χρόνου.
Οι ιστορικές προσπάθειες τρίτων κομμάτων συχνά αποτυγχάνουν για διάφορους λόγους, όπως το αμερικανικό εκλογικό σύστημα με την παραδοσιακή πλειοψηφία, που καθιστά δύσκολη την ανάδειξη νέων κομμάτων στη διεξαγωγή των εκλογών. Παρά τις αποτυχίες αυτές, το σύστημα επιτρέπει ωστόσο την εμφάνιση νέων πολιτικών κινημάτων και κομμάτων σε περιόδους κρίσης ή απογοήτευσης από τα υπάρχοντα κόμματα.
Το «America Party» του Έλον Μασκ
Το «America Party», το οποίο ανακοίνωσε ο Έλον Μασκ στις 5 Ιουλίου 2025, είναι μια από τις πιο πρόσφατες απόπειρες για την ίδρυση ενός τρίτου κόμματος στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ. Η κίνηση αυτή ήρθε μετά από μια δημόσια ρήξη με τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και την απογοήτευση του Μασκ από τη διαχείριση της οικονομίας και της φορολογίας. Με το νέο κόμμα, ο Μασκ φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια πολιτική δύναμη που θα προσελκύσει ψηφοφόρους από το κέντρο του πολιτικού φάσματος, απογοητευμένους από τα άκρα των δύο μεγάλων κομμάτων, Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών.
Ιδεολογία του «America Party»
Ο Μασκ δήλωσε ότι το κόμμα επικεντρώνεται στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και την προώθηση φιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών. Η φιλοσοφία του κόμματος αγκαλιάζει την ελευθερία της αγοράς και την ενίσχυση του ελεύθερου εμπορίου, περιορίζοντας την κρατική παρέμβαση. Παράλληλα, το κόμμα θέλει να εκπροσωπήσει το 80% των Αμερικανών που βρίσκονται στο κέντρο, προσφέροντας μια εναλλακτική λύση για όσους απογοητεύτηκαν από τα παραδοσιακά κόμματα.
Η στρατηγική του κόμματος επικεντρώνεται στη συγκέντρωση ψήφων σε κρίσιμες εκλογικές περιφέρειες, με στόχο την απόκτηση ισχυρής επιρροής στη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Παρά τις νομικές και οργανωτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει στην ίδρυση του νέου κόμματος, ο Μασκ διαθέτει τη χρηματοδοτική υποστήριξη που απαιτείται για να προσπαθήσει να υπερβεί αυτά τα εμπόδια.
Νομικές προκλήσεις και αντίκτυπος
Η ίδρυση ενός νέου πολιτικού κόμματος στις ΗΠΑ είναι μια διαδικασία γεμάτη νομικές και οργανωτικές δυσκολίες. Το νέο κόμμα πρέπει να καταφέρει να αναγνωριστεί τόσο σε επίπεδο πολιτείας όσο και σε ομοσπονδιακό επίπεδο, κάτι που απαιτεί τη συγκέντρωση υπογραφών, την εγγραφή μελών και την επίτευξη συγκεκριμένων ποσοστών ψήφων στις εκλογές. Όμως, παρά αυτές τις δυσκολίες, η πολιτική επιρροή που έχει ο Μασκ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επιτυχία του νέου κόμματος.
Η ίδρυση του «America Party» αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στο πολιτικό τοπίο των ΗΠΑ, καθώς θα μπορούσε να προκαλέσει ανακατατάξεις και να δημιουργήσει νέες συμμαχίες, επηρεάζοντας τις εκλογές και το πολιτικό μέλλον της χώρας.
Συμπεράσματα
Η δημιουργία του «America Party» από τον Έλον Μασκ προστίθεται στη μακρά ιστορία των προσπαθειών για την ίδρυση τρίτων κομμάτων στις ΗΠΑ. Η επιτυχία του, όπως και άλλων τρίτων κομμάτων, εξαρτάται από την ικανότητά του να ξεπεράσει τις πολιτικές, νομικές και οργανωτικές προκλήσεις που τον περιμένουν. Όμως, η μεγάλη οικονομική δύναμη και η επιρροή του Μασκ καθιστούν το εγχείρημα του κόμματος ιδιαίτερα ενδιαφέρον και παρακολουθήσιμο, με πιθανές ευρύτερες πολιτικές συνέπειες στην αμερικανική πολιτική σκηνή.
*Ο Παράσχος Μανιάτης είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος 5 διδακτορικών διπλωμάτων από Σουηδικά και Αμερικανικά Πανεπιστήμια στους κλάδους: Logistics για Μηχανικούς, Μάνατζμεντ για Μηχανικούς, Οικονομικά & Χρηματοοικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες & Δημόσιες Σχέσεις και Μαέστρος Μουσικής. Δίδαξε 41 χρόνια σε 9 δημόσια Πανεπιστήμια και 3 ιδιωτικά Πανεπιστήμια σε έξι χώρες.
