Η φωτιά σε μονάδα ανακύκλωσης στη Μόρια, ήρθε να υπενθυμίσει με δραματικό τρόπο τους κινδύνους που κρύβουν οι εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων όταν λείπει η πρόληψη και η επαρκής επιτήρηση. Πυκνοί μαύροι καπνοί τύλιξαν τον ουρανό, ενώ η ατμόσφαιρα γέμισε με τοξικά μικροσωματίδια από καύση πλαστικών και άλλων ανακυκλώσιμων υλικών. Οι επιπτώσεις ορατές και αόρατες, από την επιβάρυνση της δημόσιας υγείας, μέχρι την περιβαλλοντική υποβάθμιση της περιοχής.
Η φωτιά που εκδηλώθηκε στις 02.15 τα ξημερώματα Δευτέρας προς Τρίτη σήμανε συναγερμό στην Πυροσβεστική υπηρεσία, αλλά και στις δύο υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας του δήμου Μυτιλήνης και της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Ο περιφερειακός διοικητής Βορείου Αιγαίου της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Αλέξανδρος Κουβακάς, βρέθηκε από την πρώτη στιγμή, μαζί με τη δύναμη της Πυροσβεστικής στο πεδίο. Σε δήλωσή του στα Νέα της Λέσβου υποστήριξε ότι «η Πυροσβεστική υπηρεσία έδρασε άμεσα. Το σήμα δόθηκε στις 02.16 και στον τόπο του συμβάντος έσπευσαν 8 πυροσβεστικά οχήματα με 34 άνδρες. Στο έργο της κατάσβεσης συνέδραμαν οι υπηρεσίες της Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και του δήμου Μυτιλήνης. Επίσης, στο πλευρό των δυνάμεων πυρόσβεσης ήταν και οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση ανακύκλωσης με μηχανήματα έργου για την μετακίνηση των ογκωδών αντικειμένων, αλλά και με το μόνιμο υδροδοτικό δίκτυο που διαθέτει η μονάδα ανακύκλωσης».
Αναφορικά με τα μέτρα προστασίας που ελήφθησαν, ο κ. Κουβακάς τόνισε ότι «λάβαμε όλα τα μέτρα ατομικής προστασίας. Η φωτιά τέθηκε υπό έλεγχο στις 12 το μεσημέρι».
Η διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου από τη στιγμή εκδήλωσης της πυρκαγιάς στην επιχείρηση ανακύκλωσης στη Λέσβο, ενεργοποίησε κατά αρμοδιότητα το Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας, κυρίως, με τη διάθεση ικανού αριθμού και χωρητικότητας βυτιοφόρων και την εξασφάλιση της ροής πληροφορίας μεταξύ των εμπλεκομένων, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα. Όπως δήλωσε στα Νέα της Λέσβου ο αντιπεριφερειάρχης Πολιτικής Προστασίας, Κώστας Αρώνης, «από την πρώτη στιγμή ενημερώθηκε ο περιφερειάρχης, Κώστας Μουτζούρης. Τις πρώτες πρωινές ώρες στην περιοχή έσπευσε κλιμάκιο, αποτελούμενο από καθηγητές του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου και τον Διευθυντή Πολιτικής Προστασίας, Δημήτρη Μαλλιαρό, προκειμένου να εγκατασταθεί εξειδικευμένος εξοπλισμός μέτρησης αερίων ρύπων».
Στο χώρο εκδήλωσης της πυρκαγιάς βρέθηκε από την πρώτη στιγμή κι ο αντιδήμαρχος Πολιτικής προστασίας του δήμου Μυτιλήνης, Νίκος Καρασάββας. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «ήταν μια δύσκολη κατάσταση. Βρεθήκαμε από την πρώτη στιγμή στο συμβάν με τις υδροφόρες του δήμου και ήμασταν δίπλα στους πυροσβέστες που έδιναν τη μάχη με τις φλόγες, μιας και είχαν δύσκολο έργο. Ό,τι μας ζητήθηκε και το είχαμε, το θέσαμε στη διάθεσή τους. Ευτυχώς, προκλήθηκαν μόνο υλικές ζημιές. Το δυσάρεστο, στην όλη υπόθεση ήταν τα υλικά που καίγονταν, από τον καπνό των οποίων, δυστυχώς, επιβαρύνθηκε η ατμόσφαιρα».
Ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος, Χρήστος Ματσούκας
Ουσιαστική είναι και η παρέμβαση του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου καθώς, μετά την έκκληση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, δύο καθηγητές του τμήματος έσπευσαν στο χώρο της πυρκαγιάς για τις απαραίτητες ενέργειες. Ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος, Χρήστος Ματσούκας, εξήγησε στα Νέα της Λέσβου τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν: «Τοποθετήσαμε δύο αισθητήρες αέριας ρύπανσης. Αυτοί αφορούν στη μέτρηση μικροσωματιδίων, τα γνωστά σωματίδια Pm 2,5, για να έχουμε στη διάθεσή μας τα αποτελέσματα, τα οποία θα εκδοθούν σε δύο ημέρες. Παράλληλα, έχουμε εγκαταστήσει ακόμη ένα όργανο, τ’ οποίο συλλέγει και συγκρατεί τα σωματίδια. Αυτό θα παραμείνει μια ημέρα με στόχο να εξετάσουμε μετά τις μετρήσεις, την επιβάρυνση του αέρα».
Ακόμη ο κ. Ματσούκας αναφορικά με την εκτίμηση της κατάστασης που επικρατούσε στο πεδίο υποστήριξε ότι «στις 6 το πρωί η ορατή κατάσταση φαινόταν ότι ήταν άσχημη. Το τι σωματίδια υπάρχουν θα φανούν μετά τις αναλύσεις. Ακόμη, έχουμε συλλέξει στάχτη από το χώρο του συμβάντος, αλλά και τις γύρω κατοικημένες περιοχές. Να σημειωθεί ότι η ταχύτητα μεταφοράς είναι μερικά μέτρα το δευτερόλεπτο».
Τέλος, ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, σε σχέση με τη ρύπανση που προκλήθηκε από την φωτιά στη μονάδα ανακύκλωσης, σημείωσε ότι «τ΄ αποτελέσματα των αναλύσεων θα δείξουν το τι διοξίνες και βαρέα μέταλλα υπάρχουν στην ατμόσφαιρα. Απαιτείται ειδική ανάλυση σε πιστοποιημένα εργαστήρια των Αθηνών μιας και αυτού του είδους οι αναλύσεις είναι μακροπρόθεσμες κι έχουν υψηλό κόστος».
Η Πολιτική Προστασία, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, καλείται να επανεξετάσει πρωτόκολλα παρέμβασης και πρόληψης. Η εκπαίδευση του προσωπικού, η διαρκής επιθεώρηση των μονάδων και η εγκατάσταση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης πρέπει να γίνουν άμεσες προτεραιότητες.
Η καύση υλικών που βρίσκονται εντός μιας μονάδας ανακύκλωσης, πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις, αποτελεί και μια προειδοποίηση ότι η διαχείριση των απορριμμάτων και η λειτουργία των μονάδων ανακύκλωσης δεν είναι απλώς μια τεχνική υπόθεση, αλλά κρίσιμος παράγοντας για την υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον. Όσο οι αρμόδιοι φορείς καθυστερούν να δουν τη “μεγάλη εικόνα”, οι πολίτες και η φύση θα πληρώνουν το τίμημα.
Εξ αυτού του λόγου η πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας Μόριας, Μαριάνθη Μακρή, στα διοικητικά όρια της οποίας δραστηριοποιείται η μονάδα, πρότεινε τη σύγκληση των προέδρων των όμορων δημοτικών Κοινοτήτων, του Αφάλωνα, της Παναγιούδας και των Παμφίλων, στην προσπάθεια να διερευνηθούν οι προσπάθειες απομάκρυνσης μιας τέτοιας επιχείρησης.
Απαίτηση για μετεγκατάσταση
Το περιστατικό αυτό έφερε στο προσκήνιο την απαίτηση των κατοίκων της περιοχής για τη μετεγκατάσταση της μονάδας ανακύκλωσης εκτός του οικιστικού ιστού. Το ότι μια τέτοια εγκατάσταση λειτουργεί σε απόσταση αναπνοής από σπίτια, σχολεία ή χώρους αναψυχής, συνιστά όχι μόνο διοικητική αστοχία, αλλά και διαρκή απειλή για τη δημόσια ασφάλεια και υγεία. Σύμφωνα με την άποψη των επιστημόνων η εγκατάσταση μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων σε κοντινή απόσταση από κατοικημένες περιοχές έρχεται σε αντίθεση με κάθε αρχή περιβαλλοντικής ορθολογικότητας και χωροταξικής δικαιοσύνης. Οι κίνδυνοι δεν είναι απλώς υποθετικοί, είναι αποδεδειγμένοι, όπως εκρήξεις, τοξικές αναθυμιάσεις, αύξηση των περιστατικών αναπνευστικών νοσημάτων, ακόμη και επιπτώσεις στο τοπικό μικροκλίμα.
Η Πολιτική Προστασία οφείλει να συμμετάσχει ενεργά και στον σχεδιασμό της μετεγκατάστασης, ενσωματώνοντας κριτήρια πρόληψης φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών. Διότι, η ανακύκλωση, ενώ αποτελεί αναγκαιότητα για ένα βιώσιμο μέλλον, δεν μπορεί να λειτουργεί ως “ωρολογιακή βόμβα” πλησίον κατοικημένων περιοχών.
