Των Χρήστου Κουρούτζα, Επίκουρου Καθηγητή, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
και Μαρίας-Ελένης Συρμαλή, Επίκουρης Καθηγήτριας, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
«..ένα τοπίο δεν είναι όπως το αντιλαμβάνονται μερικοί
κάποιο, απλώς, σύνολο γης, φυτών και υδάτων.
Είναι η προβολή της ψυχής ενός λαού επάνω στην ύλη»
Οδυσσέας Ελύτης – Τα δημόσια και τα ιδιωτικά
Ο τουρισμός αποτελεί τομέα αιχμής για την Ελληνική οικονομία και κοινωνία, συνιστά μοχλό ευκαιριών για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη ακόμα και σε περιόδους πολλαπλών προκλήσεων τόσο στο μάκρο περιβάλλον, όπως η κλιματική αλλαγή, η παρατεταμένη διεθνής αβεβαιότητα, αλλά και σε σχέση με την καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων.
Με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών (United Nations World Tourism Organization – UNWTO), ο τουρισμός είναι ένα κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό φαινόμενο που προϋποθέτει τη μετακίνηση ανθρώπων σε χώρες ή τόπους εκτός του συνηθισμένου περιβάλλοντός τους για προσωπικούς ή επιχειρηματικούς/επαγγελματικούς σκοπούς. Ως τουρίστας ταξινομείται ένας επισκέπτης εάν το ταξίδι περιλαμβάνει τουλάχιστον μια διανυκτέρευση, ενώ ως ημερήσιος επισκέπτης (ή εκδρομέας) σε διαφορετική περίπτωση. Λόγω της σπουδαιότητας του τουρισμού, έχει καθιερωθεί η Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού στις 27 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους.
Πιο αναλυτικά, ο τουρισμός διεθνώς το 2024 κατέγραψε εντυπωσιακή ανάκαμψη με 1,45 δισ. τουρίστες σημειώνοντας αύξηση κατά 11,5% συγκριτικά με το 2023 φθάνοντας το 99% των προ-πανδημικών επιπέδων του 2019. Επιπρόσθετα, η συνεισφορά του τουρισμού στο παγκόσμιο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) εκτιμάται σε 10,9 τρισ. δολάρια, δηλαδή σε 10% grossomodo της παγκόσμιας οικονομίας. Η Ελλάδα έφθασε το 106% του προ-πανδημικού επιπέδου ξεπερνώντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (101%).
Συνεπώς, παρά τη ρευστότητα στο διεθνές περιβάλλον και εν μέσω εντεινόμενης γεωπολιτικής αστάθειας και εξελισσόμενων κρίσεων, η Ελλάδα έχει διατηρήσει έως τώρα τη θέση της ως ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Ειδικότερα, με βάση το Παγκόσμιο Βαρόμετρο Τουρισμού (World Tourism Barometer) η Ελλάδα συγκαταλέγεται στην πρώτη δεκάδα των χωρών παγκοσμίως με 36 εκατ. αφίξεις τουριστών για το έτος 2024. Οι εντυπωσιακές επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού επιβεβαιώνουν την ισχυρή του παρουσία στην παγκόσμια και ευρωπαϊκή τουριστική αγορά.
Με βάση το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), η άμεση συνεισφορά του τουρισμού στην οικονομία της χώρας για το 2024 υπολογίζεται σε € 30,2 δισ. που αντιστοιχεί σε 12,7% του ΑΕΠ. Για το 2023 τα αντίστοιχα μεγέθη ήταν € 28,8 δισ. και12,8% του ΑΕΠ. Λαμβάνοντας υπόψη και τα έμμεσα οφέλη του τουρισμού, η συνολική συνεισφορά του κλάδου στην ελληνική οικονομία κυμαίνεται μεταξύ € 66,5 και € 80,1 δισ., ήτοι μεταξύ 28,0% έως 33,7% του ΑΕΠ. Σε έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) εκτιμάται ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος για το 2024 μόχλευσε συνολικά (άμεσα και έμμεσα) πάνω από 340.000 θέσεις απασχόλησης, εκ των οποίων οι 143.000 αποτελούν έμμεσες θέσεις που δημιουργήθηκαν σε άλλους κλάδους.
Σε τοπικό επίπεδο, ο νησιωτικός χαρακτήρας του Βορείου Αιγαίου συνδέεται με εγγενείς προκλήσεις, αλλά παρέχει και σπουδαίες αναπτυξιακές δυνατότητες με πολλαπλασιαστική μάλιστα ισχύ, όπως καταδείχθηκε ανωτέρω, ιδιαίτερα στο πλαίσιο μιας τουριστικής προοπτικής και αξιοποίησης. Σε μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ περιλαμβάνονται δεδομένα που συλλέχθηκαν από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου 2024 και Μαρτίου 2025 σχετικά με τη διαδικτυακή φήμη της Ελλάδας και την αποτύπωση της τουριστικής εμπειρίας. Το περιεχόμενο των διαδικτυακών συζητήσεων επικεντρωνόταν κυρίως στον πολιτισμό, τη βιωσιμότητα, τις γνήσιες τοπικές εμπειρίες, ενισχύοντας με θετικές αφηγήσεις τη φήμη της χώρας και των επιμέρους προορισμών.
Από την ανάλυση προέκυψε ότι οι ταξιδιώτες στην Ελλάδα εκτιμούν πολύ το ανθρώπινο δυναμικό στο πλαίσιο των τουριστικών τους επισκέψεων, δίνοντας πολύ υψηλή αξιολόγηση (9,5) στο σύνολο της χώρας. Το Βόρειο Αιγαίο, ξεπερνώντας το γενικό μέσο όρο, συγκεντρώνει την υψηλότερη βαθμολογία (9,8) μεταξύ όλων των Περιφερειών (ισοβαθμώντας μόνο με την Ήπειρο) αποσπώντας ιδιαίτερα θετικές κριτικές για τους εργαζομένους, με έμφαση στο υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης των πελατών και τη φιλοξενία. Επίσης, το Βόρειο Αιγαίο κατέλαβε την πρώτη θέση στη διάσταση της γαστρονομίας (9,6) μεταξύ όλων των Περιφερειών της χώρας.
Συνεπώς, ο τουριστικός τομέας αποτελεί στρατηγικό πυλώνα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας μέσα σε ένα ασταθές και διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Με δεδομένο τον κινδυνώδη πλέον χαρακτήρα της παγκόσμιας κοινωνίας και τη συνεπαγόμενη εξακολουθητική εμπειρία των κρίσεων, ο ελληνικός τουρισμός έχει αποδείξει ότι διαθέτει ευελιξία, προσαρμοστικότητα και δυναμική απέναντι στις διεθνείς αναταράξεις. Ασφαλώς, η συμβολή του τουρισμού για τις τοπικές κοινωνίες και δη τις νησιωτικές περιοχές είναι μεγάλη, αλλά όχι αυτονόητη. Ως εκ τούτου, ο ελληνικός τουρισμός μπορεί να διατηρήσει και να ενισχύσει την ισχυρή του θέση στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη με στρατηγική επαγρύπνηση, βιώσιμο σχεδιασμό, κουλτούρα συνεργασίας και προμετωπίδα την ανθεκτικότητα.
Με έμφαση στα νησιά της Περιφέρειας του Βορείου Αιγαίου και ξεχωριστή αναφορά στον τόπο που εδρεύει η διοικητική πρωτεύουσα, η μυροβόλος Λέσβος με τα δαντελωτά ακρογιάλια που δεσπόζει στο Βορειοανατολικό τμήμα του Αρχιπελάγους δεν είναι μόνο το σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Είναι στεφανωμένη με τη φυσική και αρχιτεκτονική της ποικιλομορφία, υφαίνοντας φωτεινά χρώματα και στιλπνές εικόνες, συνθέτοντας έναν πολύχρωμο φυσικό καμβά. Αποτελεί ένα νησί με πλούσια ιστορία και βαθιά πνευματική ανάπτυξη που εκτείνεται ως τα βάθη των αιώνων. Τα υλικά εμβληματικά στοιχεία συμπλέουν με την άυλη παράδοση και την εγκάρδια φιλοξενία των κατοίκων συνιστώντας ένα μοναδικό τουριστικό προορισμό βιωμένων αυθεντικών εμπειριών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ
- ΙΝΣΕΤΕ (2025), Η Συμβολή του Τουρισμού στην Ελληνική Οικονομία το 2024.
- https://insete.gr/wp-content/uploads/2025/05/25_05_Tourism_and_Greek_Economy_2023-2024-1.pdf
- Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (2025), Ετήσια Έρευνα για τον Ξενοδοχειακό Κλάδο 2024.
- https://www.itep.gr/wp-content/uploads/2025/06/AS_2024_site_public_gr_revised.pdf
- INSETE & TCI Research (2025), Greece Reputation Tracker, Bi-Yearly Report (October 2024 – March 2025).
- https://insete.gr/wp-content/uploads/2025/07/INSETE-Bi-Yearly-report-TRAVELSAT-10-2024_03-2025_Gr.pdf
- World Tourism Organization – United Nations Tourism (2025), WorldTourismBarometer, Volume 23, Issue 2.
- World Tourism Organization – United Nations Tourism (1995), Concepts, Definitions, and Classifications for Tourism Statistics. TechnicalManualNo. 1.
- https://www.unwto.org/glossary-tourism-terms
