Μια νέα φάση σχολικών μεταβολών καταγράφεται στη Λέσβο και στη Λήμνο, με το ΦΕΚ Β’ 4552/20.08.2025, με αρκετές σχολικές μονάδες να… «υποβαθμίζονται» σε χαμηλότερη οργανικότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι οργανικές θέσεις εκπαιδευτικών – δηλαδή οι μόνιμες θέσεις δασκάλων που προβλέπει το κράτος για κάθε σχολείο – μειώνονται. Οι μεταβολές αυτές αφορούν τον αριθμό των μόνιμων οργανικών θέσεων και όχι κατ’ ανάγκη το πόσοι εκπαιδευτικοί θα βρεθούν τελικά στις σχολικές αίθουσες. Όπως είναι γνωστό, η λειτουργικότητα των σχολείων εξασφαλίζεται μέσα από τοποθετήσεις και προσλήψεις αναπληρωτών, ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν κάθε χρόνο.
Τι αλλάζει στην πράξη
Η οργανικότητα μπορεί να μειωθεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα παιδιά θα μείνουν χωρίς εκπαιδευτικούς ή ότι οι τάξεις θα συγχωνευτούν αυτόματα. Ωστόσο, για τις τοπικές κοινωνίες η υποβάθμιση έχει ισχυρό συμβολικό «μήνυμα» καθώς δημιουργεί την αίσθηση συρρίκνωσης και εγκατάλειψης. Δεδομένων των συνθηκών σήμερα, είναι εύλογο κάποιος γονιός να ανησυχεί για το αν το σχολείο του παιδιού του θα εξακολουθήσει να λειτουργεί με επάρκεια και αν οι μαθητές θα έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τα παιδιά των μεγάλων πόλεων. Έτσι, πέρα από το θέμα της διοικητικής οργάνωσης, οι μεταβολές αυτές εγείρουν ένα ευρύτερο ερώτημα: Ποιο είναι το μέλλον των σχολείων στην ύπαιθρο και πώς μπορεί η πολιτεία να πείσει τις οικογένειες ότι η εκπαίδευση στα μικρά χωριά παραμένει ισότιμη και βιώσιμη;
Ποιοι επηρεάζονται;
Τα Δημοτικά Σχολεία αλλά και τα Νηπιαγωγεία του Βορείου Αιγαίου που συμπεριλαμβάνονται στο ΦΕΚ Β’ 4552/20.08.2025:
- ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓΡΑΣ ΛΕΣΒΟΥ – από 5 οργανικές θέσεις σε 4
- ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΝΤΙΣΣΑΣ ΛΕΣΒΟΥ – ΤΕΡΠΑΝΔΡΕΙΟ – από 5 οργανικές θέσεις σε 3
- ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΥΚΑΜΙΝΕΑΣ ΛΕΣΒΟΥ – ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ – από 3 οργανικές θέσεις σε 2
Ενώ οι αλλαγές στα σχολεία της Λήμνου έχουν ως εξής:
- 1ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΥΡΙΝΑΣ – από 10 οργανικές θέσεις σε 8
- ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΝΤΙΑΣ ΛΗΜΝΟΥ – από 6 οργανικές θέσεις σε 5
- ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΙΟΥ ΛΗΜΝΟΥ – από 6 οργανικές θέσεις σε 5
Στα νηπιαγωγεία της Λέσβου, οι μεταβολές αφορούν:
- ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΓΡΑΣ ΛΕΣΒΟΥ – από 2 οργανικές θέσεις σε 1
- ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΚΟΥΤΑΡΟΥ ΛΕΣΒΟΥ – από 2 οργανικές θέσεις σε 1
- ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΝΤΙΣΣΑΣ ΛΕΣΒΟΥ – από 2 οργανικές θέσεις σε 1
Δηλώσεις Δημήτρη Βούλγαρη
Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Λέσβου καλείται να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Υπουργείου, αν και πολλές φορές βρίσκεται στο επίκεντρο της «κριτικής» από τις τοπικές κοινωνίες που βλέπουν τα σχολεία τους – θεωρητικά – να «μικραίνουν». Όπως υπογράμμισε ο Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Λέσβου, Δημήτρης Βούλγαρης, στα Νέα της Λέσβου: «Η οργανικότητα δεν είναι δεσμευτική της λειτουργικότητας ενός σχολείου. Η οργανικότητα αφορά τον αριθμό των μόνιμων θέσεων εκπαιδευτικών που προβλέπονται για μια σχολική μονάδα. Ωστόσο, αυτό δεν καθορίζει τη λειτουργία της στην πράξη. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές τοποθετούνται κάθε χρόνο ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες που προκύπτουν σε κάθε σχολείο. Για εμάς το ουσιαστικό είναι η λειτουργικότητα: Να διασφαλίζουμε ότι κάθε σχολείο θα έχει το προσωπικό που χρειάζεται για να καλύψει τους μαθητές του. Όσο υπάρχουν παιδιά, η σχολική μονάδα θα συνεχίσει να λειτουργεί, με το κατάλληλο προσωπικό, ανεξάρτητα από το πώς αποτυπώνεται οργανικά. Η οργανικότητα στα σχολεία μπορεί να αλλάξει από χρονιά σε χρονιά, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω. Η Διεύθυνση είναι πάντα εδώ για να στηρίξει τις ανάγκες μαθητών, εκπαιδευτικών και όλων των σχολικών μονάδων εν γένει. Ο στόχος μας παραμένει ένας: Καμία εκπαιδευτική ανάγκη να μην μένει ακάλυπτη».
Τα «παρασκήνια» της… αλλαγής
Πέρα από τους «αριθμούς», οι μεταβολές αυτές, έχουν μια σημαντική ανθρώπινη διάσταση, ακόμη περισσότερο στην περίπτωση που οι εκπαιδευτικές ανάγκες μπορεί να δυσκολεύονται να καλυφθούν, για πιο αποκεντρωμένα μέρη, όπως τη Λέσβο, κι ακόμη παραπάνω τα χωριά της. Η ύπαρξη ενός σχολείου είναι ζήτημα «ταυτότητας» και συνέχειας ενός ολόκληρου τόπου, μιας συνεχιζόμενης κοινότητας. Η διατήρηση μιας ενεργής σχολικής μονάδας – και ακόμη καλύτερη η «ανάπτυξη» της – συνδέεται με το αν οι νέες οικογένειες θα επιλέξουν να μείνουν ή να επιστρέψουν στην περιοχή. Η υποβάθμιση λειτουργεί συχνά σαν «σήμα» ότι ο τόπος εγκαταλείπεται από την πολιτεία, αλλά και από τους ανθρώπους της που κάποτε την κρατούσαν ζωντανή.
Οι αλλαγές αυτές στα σχολεία του τόπου δεν περιορίζονται μόνο σε ζητήματα διαχείρισης εκπαιδευτικών πόρων. Είναι μια «σαφής» ένδειξη της πληθυσμιακής συρρίκνωσης, της απομάκρυνσης των πολιτών από την ύπαιθρο αλλά και της αδυναμίας της πολιτείας να κρατήσει νέες οικογένειες στα χωριά. Η εκπαίδευση, αντί να ενισχύσει την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, καταγράφει την εγκατάλειψη των περιοχών και των «μικρών» κοινοτήτων. Ωστόσο ακόμη κι αυτό, ίσως «μαρτυρά», ένα ευρύτερης κλίμακας πρόβλημα, αυτό της υπογεννητικότητας που φαίνεται να «προβληματίζει» την χώρα, τα τελευταία χρόνια.
