Του Αθανάσιου Γκουλιάμα,
Ιατρού Γενικής Ιατρικής
Τι είναι οι κορωνοϊοί;
Οι κορωνοϊοί είναι μια ομάδα ιών οι οποίοι οφείλουν το όνομά τους στο σχήμα τους: στο μικροσκόπιο θυμίζουν κορώνα. Είναι η αιτία του 10% με 15% των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος. Οι κορωνοϊοί έχουν σχετιστεί επίσης και με γαστρεντερίτιδα.
Γνωστοί από το παρελθόν, ένας κορωνοϊός ήταν υπεύθυνος για ένα ξέσπασμα οξέος σοβαρού αναπνευστικού συνδρόμου (ΣΟΑΣ, διεθνώς γνωστό ως SARS-CoV) το οποίο άρχισε το 2002 στην Κίνα. Ένα άλλο είδος κορωνοϊού προκάλεσε το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής το 2012 (MERS-CoV).
Ο νέος κορωνοϊός 2019n-CoV που εντοπίστηκε στις αρχές του έτους στην κινεζική πόλη Ουχάν, ανήκει στην ομάδα beta των ιών Corona, μια ομάδα ιών που προκαλεί νόσηση σε πτηνά και θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου. Με βάση τη γενετική σύσταση του νέου ιού «2019-nCoV» που ανακοίνωσαν οι υγειονομικές αρχές της Κίνας, ο ιός έχει περισσότερο από 85% γενετική ομοιότητα με ιούς Corona που προσβάλλουν τις νυχτερίδες. (Γι’ αυτό και σχετίστηκε η νόσηση με τη βρώση τέτοιων θηλαστικών στην Κίνα). Προκαλούν συνήθως ήπια ως μέτρια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού με συμπτώματα που προσομοιάζουν με αυτά του κοινού κρυολογήματος: Καταρροή, βήχας, πονόλαιμος, πονοκέφαλος, πυρετός. Σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή υποκείμενα νοσήματα ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρότερη λοίμωξη στο κατώτερο αναπνευστικό -βρογχίτιδα ή πνευμονία- νεφρική ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατο.
Πόσο επικίνδυνος είναι ο 2019n-CoV;
Είναι αρκετά όσα δεν γνωρίζουμε ακόμα για τον 2019n-CoV, μια και η επιδημία βρίσκεται σε εξέλιξη. Υπάρχει όμως εμπειρία από άλλους «συγγενείς» ιούς. Ο νέος κορωνοϊός μεταδίδεται με μεγαλύτερη ταχύτητα σε σχέση με τους ιούς SARS-CoV το 2002,αλλά και τον MERS-CoV το 2012, αλλά η θνητότητά του είναι σαφώς χαμηλότερη: Δεν ξεπερνά το 3%-4%. Στην πραγματικότητα ίσως είναι πολύ πιο χαμηλή, αφού πολλοί ασθενείς με ήπια συμπτώματα ενδεχομένως δεν απευθύνθηκαν στις υγειονομικές αρχές και συνεπώς δεν έχουν καταμετρηθεί. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κάθε ασθενής μολύνει κατά μέσον όρο 2,2 ανθρώπους.
Σημειωτέον ότι στην εποχική γρίπη κάθε ασθενής μολύνει κατά μέσο όρο 1,3 άλλα άτομα. Η κρίσιμη διαφορά είναι βέβαια ότι σε αντίθεση με τη γρίπη, για τον 2019-nCoV δεν υπάρχει εμβόλιο κι αυτό σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού -ηλικιωμένους ή άτομα με χρόνια νοσήματα – να προστατευθούν. Αντιστοίχως, δεν υπάρχει ανοσία για τον πληθυσμό σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πώς μεταδίδεται;
Mεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων του αναπνευστικού (βήχας, φτέρνισμα) ή και με την άμεση επαφή με μολυσμένα άτομα ή μολυσμένες επιφάνειες (κοινή χρήση σερβίτσιων ή ποτηριών, πόμολα πόρτας, τηλεφωνικές συσκευές ή και από τις παλάμες των φορέων μέσω χειραψίας!). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συμβουλεύουμε για την χρήση χαρτομάντιλων μιας χρήσεως και μάσκας όταν ένα άτομο έχει βήχα, φτέρνισμα ή καταρροή, καθώς και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών.
Πάντως, το Αμερικανικό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (CDC) διευκρινίζει ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να στηρίζουν το σενάριο μετάδοσης του κορωνοϊού μέσω εισαγόμενων προϊόντων ή δεμάτων, λόγω του περιορισμένου χρόνου επιβίωσης των κορωνοϊών σε επιφάνειες (μερικές ώρες).
Συμπτώματα
O νέος κορωνοϊός, 2019n-CoV, προκαλεί, αναπνευστική λοίμωξη με σοβαρότητα που ποικίλλει. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 2 έως 5, αλλά και έως 14 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό. Η κλινική εικόνα παρουσιάζει ευρεία διακύμανση από την ήπια μορφή της νόσου, που είναι και η συνηθέστερη, με πονοκέφαλο, συνάχι, βήχα, πυρετό, μέχρι τη βαριά (τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της σοβαρής λοίμωξης αναπνευστικού, όπως για παράδειγμα υψηλός πυρετός, δύσπνοια και βήχας) η οποία δύναται να οδηγήσει ακόμα και σε θάνατο. Το 15%- 20% των προσβληθέντων εκτιμάται ότι θα χρειαστούν νοσηλεία.
Υπάρχει θεραπεία;
Ασθενείς που πάσχουν από χρόνια νοσήματα είναι πιο επιρρεπείς διότι έχουν μειωμένο αμυντικό σύστημα. Προς το παρόν δεν υπάρχει ειδική αντιϊκή θεραπεία. Επίσης δεν υπάρχει και στοχευμένη φαρμακευτική αγωγή, αλλά συμπτωματική. Χρειάζεται ξεκούραση, πολλά υγρά, αποφυγή του καπνίσματος, λήψη αντιπυρετικών για την αντιμετώπιση του πυρετού, αποσυμφορητικών για τη ρινική συμφόρηση και παυσίπονων για την αντιμετώπιση του πόνου των μυών. Τα αντιβιοτικά δεν συνίστανται διότι δεν καταπολεμούν τους ιούς.
Ανησυχητικά συμπτώματα
α) Συμπτώματα στα παιδιά: Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που όταν εμφανιστούν στα παιδιά θα πρέπει άμεσα να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας. Αυτά τα συμπτώματα είναι:
- Υψηλός και παρατεινόμενος πυρετός
- γρήγορη αναπνοή ή δυσκολία στην αναπνοή
- κυάνωση
- άρνηση για λήψη υγρών ή τροφής
- μειωμένη δραστηριότητα, υπνηλία
- διέγερση ή σπασμοί
επανεμφάνιση του πυρετού ή επιδείνωση του βήχα ύστερα από βελτίωση των συμπτωμάτων καθώς και ενδεχόμενη επιδείνωση υποκείμενου χρόνιου νοσήματος (καρδιολογικού, αναπνευστικού, διαβήτη κλπ.)
β) Συμπτώματα στους ενήλικες: Όσον αφορά τους ενήλικες, τα συμπτώματα για τα οποία θα πρέπει άμεσα να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας είναι:
- Υψηλός και παρατεινόμενος πυρετός
- δύσπνοια
- πόνος ή αίσθημα πίεσης στο στήθος
- λιποθυμικά επεισόδια
- σύγχυση
- πολλοί ή παρατεινόμενοι έμετοι
Υπάρχουν μέτρα πρόληψης της μετάδοσής του;
Η αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής, όπως η υγιεινή των χεριών, ο καλός αερισμός των κλειστών χώρων με φυσικό αερισμό μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης Τα αντισηπτικά αλκοολούχα διαλύματα εξουδετερώνουν τον νέο κορωνοϊό. Τα μέτρα ατομικής υγιεινής είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικά: Καλό πλύσιμο χεριών, με σαπούνι και νερό, για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Κρατήστε απόσταση από τους άλλους όταν είστε εσείς άρρωστοι για να τους προφυλάξετε και να μην αρρωστήσουν. Προστασία των συνανθρώπων μας όταν νοσούμε με χρήση μάσκας. Μείνετε στο σπίτι σας όταν είστε άρρωστοι και αποφύγετε, εφόσον βέβαια αυτό είναι δυνατόν, να πηγαίνετε στη δουλειά σας, στο σχολείο, σε συναθροίσεις οικογενειακές ή κοινωνικές, σε πολυσύχναστα μέρη και να κυκλοφορείτε με μέσα μαζικής μεταφοράς. Με αυτό τον τρόπο θα βοηθήσετε να μην αρρωστήσουν και άλλοι άνθρωποι.
Και, φυσικά, μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, χάρη στα πολύτιμα αντιοξειδωτικά τους, θωρακίζει σε σημαντικό βαθμό τον οργανισμό μας.
Ποια είναι η εκτίμηση κινδύνου για την Ελλάδα;
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, καθώς και τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), ο κίνδυνος εισαγωγής και άλλων κρουσμάτων στην Ευρώπη – συνεπώς και στην Ελλάδα – είναι μέτριος. Αν όμως ληφθούν, όπως επισημαίνει το ECDC, όλα τα αναγκαία μέτρα ελέγχου των λοιμώξεων, θα περιοριστεί σημαντικά ο κίνδυνος περαιτέρω εγχώριας διασποράς του ιού στις ευρωπαϊκές χώρες.
Η χώρα μας βρίσκεται σε ένα πολύ καλό επίπεδο ενημέρωσης, η επιστημονική κοινότητα παρακολουθεί συνεχώς τις εξελίξεις, τα νοσοκομεία βρίσκονται σε ετοιμότητα και υπάρχει εμπειρία από προηγούμενες καταστάσεις κορωνοϊών, όπως στο πρόσφατο παρελθόν, οι κορωνοϊοί MERS-CoV και SARS-CoV είχαν σημάνει αντίστοιχη υγειονομική επαγρύπνηση και λήψη αντίστοιχων μέτρων από την παγκόσμια κοινότητα.
Η πρόληψη είναι το κλειδί. Επομένως χρειάζεται να είμαστε ενημερωμένοι, να διαθέτουμε ψυχραιμία, ευσυνειδησία όσον αφορά την προφύλαξη των συνανθρώπων μας και κυρίως να ακούμε τις συμβουλές των γιατρών. Γιατί τελικά όταν γνωρίζεις τον ‘’εχθρό’’ και τις αδυναμίες του ξέρεις και πώς να τον αντιμετωπίσεις.
