Καθώς συνεχίζεται ἀκάθεκτη ἡ πρωτοφανής στίς ἡμέρες μας παγκόσμια δοκιμασία μέ τήν πανδημία ἀπό τόν περιβόητο ἰό, τόν κορωνοιό, μᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία νά προσθέσουμε στήν διαρκῶς αὐξανόμενη σχετική «φιλολογία» τό ἄρθρο αὐτό.
Τό περιεχόμενό του ἀποτελεῖ περίληψη εἰσηγήσεως τοῦ ὑπογράφοντος σέ πρόσφατη (2-9-2021) Ἱερατική Σύναξη τῆς Μητροπόλεώς μας μέ θέμα «Βιβλική προσέγγιση τῆς πανδημίας». Ἀπό τόν τίτλο αὐτό εὔκολα ἀντιλαμβάνεται ὁ καθένας ὅτι ἐν προκειμένω ἀναζητήθηκε ὁ φωτισμός τῆς Ἁγίας Γραφῆς γιά τό φλέγον ζήτημα τῆς πανδημίας μας.
Τό πρῶτο, λοιπόν, ἐρώτημα πού τέθηκε εἶναι, ἐάν γιά πανδημία ὁμιλεῖ κάπου ἡ Ἁγία Γραφή. Ναί, πράγματι, κάμει σχετικό λόγο, ὅπως κάμει καί γιά ὅλα τά προβλήματά μας, μικρά καί μεγάλα. Καί τό σπουδαιότερο χωρίο της, πού σχετίζεται μέ τήν πανδημία, εἶναι ὁ στίχος 7 τοῦ 90ου Ψαλμοῦ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ὁ ἑξῆς: «Πεσεῖται ἐκ τοῦ κλίτους σου χιλιάς καί μυριάς ἐκ δεξιῶν σου, πρός σε δέ οὐκ ἐγγιεῖ». Σέ ἁπλή δέ νεοελληνική μετάφραση ἔχει ὡς ἑξῆς: «Χίλιοι θά πέσουν νεκροί ἐξ ἀριστερῶν σου καί χιλιάδες χιλιάδων ἀπό τά δεξιά σου. Θά χάνονται πολυάριθμοι ἄνθρωποι γύρω σου. Ἀλλά σένα οὔτε κἄν θά σέ ἐγγίσει τό κακό».
Ὁλόκληρος ὁ 90ος Ψαλμός ἀναπτύσσει πολύ παραστατικά, μέ ζωηρές εἰκόνες, τό θέμα τῆς πίστεως. Ἔχει γραφεῖ στά τελευταῖα χρόνια της βασιλείας τοῦ Δαβίδ καί μάλιστα μετά ἀπό μία ὀλέθρια πανδημία. Τό κεντρικό του θέμα εἶναι ἡ ἀσάλευτη, ἡ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν Ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἰδίως ὅταν παραμονεύει ὁ θάνατος. Ὅπως εὔστοχα παρατήρησαν μελετητές του, ὁ Ψαλμός αὐτός τοῦ Δαβίδ ἀποτελεῖ στό σύνολό του ἕνα ἐξαίσιο ποιητικό σχόλιο στή γνωστή μας φράση: «εἰ ὁ Θεός μεθ’ ἡμῶν οὐδείς καθ’ ἠμῶν».
Καί τί λέγει γιά τήν πανδημία: «Ἄνθρωπε, μή φοβᾶσαι! Ἀκόμη καί ἐάν βλέπεις γύρω σου νά πέφτουν νεκροί χιλιάδες καί μυριάδες ἀπό τήν πανδημία, εἴτε πανώλη λέγεται, εἴτε χολέρα κλπ νά γνωρίζεις ὅτι σένα, τόν πιστό ἄνθρωπο, ἡ ἀρρώστια οὔτε θά σέ πλησιάσει». Ὅλος δέ ὁ Ψαλμός δομημένος στό γνωστό ρητορικό σχῆμα τῆς ὑπερβολῆς ἐξαίρει ἐντυπωσιακά τό μεγαλεῖο καί τήν δραστικότητα τῆς γνήσιας πίστεως. Κάτι παρόμοιο μέ ὅ,τι κάμει ὁ Κύριός μας, ὅταν κήρυττε ὅτι «ἐάν ἔχετε πίστιν σάν τόν σπόρο τοῦ σιναπιοῦ θά πεῖτε στό βουνό αὐτό, «Μετατοπίσου ἀπό ἐδῶ ἐκεῖ», καί θά μετατοπισθεῖ καί τίποτε δέν θά σᾶς εἶναι ἀδύνατον» (Ματθ.17,20).
Ὅμως ὁ ἐν λόγω Ψαλμός τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης συνδέθηκε ὕστερα ἀπό αἰῶνες μέ κάποια ἐνδιαφέρουσα ἱστορία τῆς Καινῆς Διαθήκης. Πότε; Ὅταν θέλησε νά τόν ἑρμηνεύσει ὁ… διάβολος! Μάλιστα! Ἀφορμή γιά νά τόν χρησιμοποιήσει πῆρε ὁ πονηρός, ὅταν θέλησε νά πειράξει τόν Κύριό μας στήν ἔρημο, μετά τή Βάπτισή Του στόν Ἰορδάνη ποταμό. Σύμφωνα μέ τόν Εὐαγγελιστή Ματθαῖο «τότε ὁ διάβολος τόν φέρνει στήν ἁγία πόλι καί τόν ἀνεβάζει στήν ἄκρη τῆς στέγης τοῦ ναοῦ καί τοῦ λέγει, Ἐάν εἶσαι Υἱός τοῦ Θεοῦ, πέσε κάτω, διότι εἶναι γραμμένον ὅτι, θά διατάξει τούς ἀγγέλους νά σέ προσέξουν καί νά σέ σηκώσουν στά χέρια, γιά νά μήν σκοντάψει τό πόδι σου σέ πέτρα» (4,5-6). Τί συνέβη; Ὁ διάβολος γιά νά πείσει τόν Κύριο νά πέσει ἀπό τή στέγη τοῦ Ναοῦ κάτω χρησιμοποίησε τόν Ψαλμό μας, τόν 90ον, ὅπου ἐκεῖ μέ διαφορετικό παράδειγμα τονίζεται ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν ἔχει ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στό Θεό. Ὄχι μόνο πιστέ ἄνθρωπε, ψάλλει ὁ Δαβίδ, νά μή φοβηθεῖς τήν πανδημία, ὅσο ὀλέθρια καί νάναι, ἀφοῦ ἐμπιστεύεσαι τό Θεό, ἀλλά καί ὅταν ἀκόμη περπατᾶς μή φοβηθεῖς, ὅτι μπορεῖ νά σκοντάψεις καί νά πέσεις ἤ νά κτυπήσεις. Ὁ Θεός εἶναι μαζί σου. Ἀγγέλους θά στείλει ἀπό τόν οὐρανό νά σέ πάρουν στά χέρια τους καί δέν θά πάθεις τό παραμικρό. «Διότι ὁ Κύριος θά δώσει ἐντολή στούς ἀγγέλους του γιά νά σέ προφυλάξουν σέ ὅλους τούς δρόμους τῆς ζωῆς σου. Θά σέ ἀναλάβουν οἱ ἄγγελοι στά χέρια τους καί θά σέ καθοδηγοῦν, ὥστε οὔτε τό πόδι σου νά μή σκοντάψει σέ καμία πέτρα» ( Ψάλμ.90, 11-12).
Καί μετά τί ἔγινε; Ἔπεσε ὁ Κύριος ἀπό τή στέγη τοῦ ναοῦ κάτω; Ἄπαγε τῆς βλασφημίας! «Ἀλλά ὁ Ἰησοῦς τοῦ ἀπάντησε, «Πάλι εἶναι γραμμένο, δέν πρέπει νά βάλεις σέ πειρασμό Κύριον, τόν Θεόν σου»» (Ματθ. 4,7). Ποιός θά περίμενε βέβαια ὁ Κύριός μας νά πέσει στήν παγίδα, πού μέ τέχνη καί πονηρία, τοῦ ἔστησε ὁ διάβολος. Δηλαδή νά βάλει σέ πειρασμό τόν Θεό: «ἄραγε θά τηρήσει τό λόγο Του, ἐάν πέσω θά στείλει τούς ἀγγέλους Του νά μέ σώσουν, νά μέ κρατήσουν στά χέρια τους, ὅπως εἶπε, ἤ δέν θά τούς στείλει…».
Ἀλλά ἄς ἔρθουμε στήν πανδημία τοῦ καιροῦ μας καί πῶς μερικοί ἄνθρωποι πιστοί ἔπεσαν ἀπρόσεκτα στήν παγίδα αὐτή τοῦ διαβόλου καί στήν λανθασμένη ἑρμηνεία τοῦ Ψαλμοῦ μας. Τί ἰσχυρίζονται; Ὁ Θεός, λένε, δέν εἶπε μέ τό στόμα τοῦ Ψαλμωδοῦ, ἄνθρωπε μή φοβηθεῖς ἀκόμη καί ἄν δεῖς χιλιάδες δίπλα σου νά πεθαίνουν καί σάν τίς μύγες νά πέφτουν νεκροί ἀμέτρητοι ἀπό τήν πανδημία; Ἀφοῦ Ἐγώ εἶμαι μαζί σου! Ἑπομένως, συμπεραίνουν, μή δώσεις τήν παραμικρή σημασία σέ ὅσους δίπλα σου ἐπαναλαμβάνουν διαρκῶς καί ἐπίμονα γιά μέτρα προστατευτικά, γιά μάσκες ἤ γιά ἐμβόλια. Πέσε στή φωτιά τῆς ἀρρώστιας, ὁ Θεός εἶπε, Ἐγώ εἶμαι μαζί σου… Ἀλλά αὐτό δέν συμβούλευσε τό Χριστό ὁ διάβολος; Πέσε, τοῦ εἶπε, ὁ Θεός θά σέ σώσει, ὅπως ὑποσχέθηκε. Καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἀρνήθηκε. Δέν ἔπεσε. Γιατί; Διότι τάχα δέν εἶχε πίστη στό λόγο τοῦ Πατρός Του; Διότι λιποψύχησε; Ὅπως μᾶς ἐξήγησε ὁ Ἴδιος, ἐάν ἔπεφτε δέν θά μαρτυροῦσε ἡ πτώση του πίστη στό Θεό, ἀλλά τό ἀντίθετο, ἀπιστία καί προσβολή τῆς Ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Θά ἔδειχνε πρόκληση καί ἀσέβεια. Σάν νά ἤθελε νά δοκιμάσει τήν Ἀγάπη καί τήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός στόν Ψαλμό μας ἤθελε νά πεῖ στόν πιστό ἄνθρωπο, ἐάν ἄνθρωπε, χωρίς νά τό θέλεις, κινδυνεύσεις Ἐγώ θά σέ σώσω.
Οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τόν Θεόν σου… Δέν θά βάλεις σέ πειρασμό, σέ δοκιμασία τό Θεό σου, γιά νά βεβαιωθεῖς ἐάν θά σέ σώσει ἤ δέν θά σέ σώσει. Γι’ αὐτό καί συνιστοῦσε ὁ Κύριος στούς μαθητές Του, ἐάν σᾶς διώκουν σέ μία πόλη νά φεύγετε σέ μία ἄλλη. «ὅταν δέ διώκωσιν ὑμᾶς ἐν τῆ πόλει ταύτη φεύγετε εἰς τήν ἄλλην» (Ματθ. 10, 23). Ἡ φυγή αὐτή τῶν μαθητῶν δέν σήμαινε δειλία, ὅπως ἑρμηνεύει ἀρχαῖος ἑρμηνευτής. Δειλός ἦταν ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ὁ ἡρωικότερος τῶν ἁγίων Πατέρων, ὅταν διωκόμενος στήν Ἀλεξάνδρεια κρυβόταν ἀκόμη καί μέσα σέ μνήματα; Ὅπως δέ γνωμάτευσε γιά τό θέμα μας ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ πλέον ἄφοβος καί ἀτρόμητος κήρυκας τοῦ Εὐαγγελίου, ὁ Κύριος ἔδωσε μία τέτοια ἐντολή στούς μαθητές Τοῦ «παιδεύων ἡμᾶς μή ὀμόσε χωρεῖν τοῖς πειρασμοῖς, ἄλλ εἴκειν καί παραχωρεῖν. Οὐ γάρ ἔγκλημα τό μή ρίπτειν ἑαυτόν εἰς κινδύνους, ἀλλά τό ἐμπεσόντα μή στῆναι γενναίως». Δηλαδή, μᾶς λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὁ Κύριος μᾶς δίδαξε νά μή πέφτουμε στούς πειρασμούς, ἀλλά νά ὑποχωροῦμε. Ἁμαρτία δέν εἶναι τό νά μή ρίχνεις στόν πειρασμό, τόν κίνδυνο, τόν ἑαυτό σου, ἀλλά τί; ἐάν πέσεις, τότε νά μή σταθεῖς μέ γενναιότητα.
Αὐτά ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Αὐτά ἀπό τή διδασκαλία τῶν Πατέρων μας.
Τό περισσόν ἐκ τοῦ πονηροῦ…
