Μάκης Αξιώτης
Στο ιερό της Αρτέμιδος, στην Έφεσο, ο «σκοτεινός» Ηράκλειτος, έχοντας μπροστά του τον απέραντο κοσμικό περίγυρο, βουτηγμένο στην μεταφυσική άγνοια και ακινησία της δοξασίας, «είδε» την συνεχή του μεταβολή, την κίνηση των φαινομενικών ακινήτων, το νερό του ποταμού, που είναι μια φορά μόνο, το ίδιο! «Αυτόν τον κόσμο, που είναι ένας στην ολότητά του, δεν τον έπλασε κανένας θεός ή άνθρωπος. Υπήρχε πάντοτε , υπάρχει και θα υπάρχει: μια αιώνια ζωντανή φωτιά που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο»! Και ο άλλος μεγάλος, χρόνια μετά, βλέποντας τα πλάσματα που ζούσαν γύρω του, έπιασε το νόημα του απέραντου κόσμου της ζωής, γέμισε την σκέψη του με την ύπαρξή τους, διδάσκοντας στους τυχερούς της Αθήνας, την σοφία της ευφυΐας του! Ήταν οπωσδήποτε ο Αριστοτέλης, και λίγο δικός μας! Τότε που ο έναστρος ουρανός, δεν επέτρεπε επεκτάσεις της σκέψης, πέρα από μια στατική εικόνα ενός θόλου, παρόλο που ο Αρχέστρατος, από την Σάμο, υποστήριξε πως η Γη μας, δεν είναι το κέντρο του κόσμου, αλλά γυρίζει γύρω από τον Ήλιο!
Αυτή η πραγματικότητα, της μεταβλητότητας των πάντων, της μοναδικότητας της ζωής και της ελαχιστότητας του μικρού μας πλανήτη, με τα ψήγματα της αντίληψής της, από την προϊστορία της φιλοσοφικής σκέψης, δυστυχώς και τώρα, που η τεχνολογία άνοιξε ρωγμές, έστω μικρές και αβαθείς, στο πεδίο των πολύπλοκων κοσμικών ερωτημάτων, πισωγυρίζει συνεχώς σε εύκολες «θεωρίες» έτοιμων απαντήσεων! Βέβαια ο χρόνος είναι πολύ λίγος, που δόθηκε η ικανότητα στα σύγχρονα «φωτισμένα» μυαλά, να ανοίξουν αυτές τις μικρές ρωγμές, με τα εξελιγμένα ερευνητικά «τρυπάνια» τους! Τεράστια «τηλεσκόπια», ηλεκτρονικά μικροσκόπια, επιταχυντές σωματιδίων, ανιχνευτές κοσμικών σωματιδίων, γέμισαν θεωρίες και υποθέσεις την εφαρμοσμένη σκέψη, στα αμείλικτα ερωτήματα! Ένα Σύμπαν απεριόριστο, γεμάτο από φαινόμενα τεραστίων, απροσδιόριστων μεγεθών! Το «βέλος του χρόνου», είτε στις διαστάσεις του μικρού πλανητικού μας χώρου, είτε σαν «καμπυλωμένη διάσταση», στα ασύλληπτα μεγέθη του συμπαντικού χώρου, ακολουθεί την ευθεία του διαδρομή, χωρίς «ορατή» αρχή και τέλος!
Στον ορατό μας κόσμο η σκουριά στο σίδερο, το ερειπωμένο κτήριο, οι ρυτίδες και τα εγγόνια μας «πιστοποιούν» την φθορά του κατανοητού χρόνου! Υποθετική αρχή τα 11 δις χρόνια, από τις «ρωγμές των παρατηρήσεων» ενός σύμπαντος που στέλνει στα ατελή μας μέσα, σημάδια ετεροχρονισμένα κατά εκατομμύρια χρόνια! Όπως ο έναστρος ουρανός που βλέπουμε κάθε βράδυ, μέσα από την πορεία που διανύει το φως, σ’ ένα «καμπυλωμένο, ακατανόητο χρόνο»! Μέσα στον αισθητό, μετρήσιμο χρόνο του ηλιακού μας συστήματος, γεννήθηκε ο πλανήτης και αμέσως μετά, σε ιδιαίτερες, μοναδικές συνθήκες ενός ελάχιστου χρόνου, κατά τον Χώκινγκ, ανέτειλε η ζωή! Mέσα από τα βάθη των αρχέγονων ωκεανών, σύμφωνα με μια πολύ αληθοφανή θεωρία εξελίχθηκε μέσα από την αδυσώπητη μάχη της επιβίωσης, με όπλο τον γενετικό της κώδικα και στα τελευταία της σύγχρονης πορεία της, των 4 δις ετών, έδωσε τον Homo και ιδιαίτερα, μετά από τον αγώνα επιβίωσης και επικράτησης του γένους, το ακροτελεύτιο είδος, των 300 μόνο χιλιάδων ετών, τον Homo sapiens! Δηλαδή ΕΜΑΣ!
Εμφανιστήκαμε σε μια χρονική περίοδο, που ο πλανήτης δοκίμαζε στην επιφάνειά του διάφορες αλληλεπιδράσεις αντιθέτων δυνάμεων, με περιόδους μεταβαλλόμενης ισορροπίας! Όπως συμβαίνει πάντα, στον χώρο των κβαντικών, αμέτρητων σε αριθμό σωματιδίων, που απαρτίζουν τον τεράστιο, μεταβαλλόμενό μας χώρο! Ένα συμπαντικό χώρο, που οι «ρωγμές της γνώσης» τον καθορίζουν σε μόνο 4% της ορατής ύλης, των γαλαξιών, των ήλιων και των πλανητών και εμάς των ίδιων, και σε άγνωστα, τεράστια μεγέθη «σκοτεινής ύλης και ενέργειας» που παίζουν αέναα με την «ζωντανή φωτιά που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο»! Την αέναη μεταβολή, των αλλεπάλληλων ισορροπιών, που προκαλεί η απροσδιοριστία των κβαντικών σωματιδίων!
Σ’ αυτή λοιπόν την περίοδο, που ο πλανήτης έπαιζε με τον άξονά του, κάνοντας τον πρώτο άνθρωπο να τρέχει πίσω από τα ζώα και τα φυτά, μέσα στην παγωμένη του επιφάνεια, για να επιβιώσει (2 εκατ. χρόνια από το τώρα) η σκέψη του μοναδικού του αποκτήματος της εξέλιξης, του εγκεφάλου του, δεν μπορούσε να πάει πολύ μακριά, ζητώντας μόνο τα μέσα να επιβιώσει! Αν και άρχισε να ανησυχεί για την υστεροφημία του, θέτοντας κάποιες βάσεις «ασφαλούς επιβίωσης» στο επέκεινα! Μέχρι που ο πλανήτης, έφθασε στην παρούσα κατάσταση ισορροπίας, επιτρέποντας στον Homo τον «έμφρονα», να σταθεί κάπου και να αρχίσει να απλώνεται σε μόνιμους οικότοπους, οικισμών, χωριών και τεράστιων πόλεων, να οργανώνει το άγος της θνητής του ύπαρξης με χιλιάδες θεωρίες ανακούφισης του φόβου!
Εφαρμογές μεταφυσικών θεωριών λατρείας, προβολή της υπερβατικής, λυτρωτικής επίδρασης των τεχνών! Βέβαια η εποίκηση του πλανήτη, που ονομάστηκε τα τελευταία 10 χιλ. χρόνια σε Ηώκαινο, δηλαδή η γεωλογική εποχή της κυριαρχίας του ανθρώπου, έφθασε τώρα τα 7,6 δις σε πληθυσμό, καταλαμβάνοντας το 30% της βιομάζας, με 60% στα εκτρεφόμενα από αυτόν είδη, αφήνοντας μόλις το 4% σε όλα τα άλλα όντα της άγριας ζωής!!! Έφθασε σε πρωτοφανείς, για την ζωή ενέργειες απέναντι στους όμοιους του με ολόκληρες γενοκτονίες, κάτι πρωτόγνωρο στην ιστορία των συνοδοιπόρων του ειδών! Και έτσι, σύμφωνα με τον Εντγκάρ Μορέν, κατέστησε την «κοινωνική του συμβίωση», «μια πλεύση σε έναν ωκεανό αβεβαιοτήτων, διαμέσου μερικών νησίδων ή αρχιπελάγων βεβαιοτήτων, όπου σταματά για ανεφοδιασμό»!!! Κατάφερε μέσα από το μοναδικό όπλο που διαθέτει, τον ευφυή του εγκέφαλο, να προσποριστεί ένα τρομερό τεχνολογικό εξοπλισμό, σε αντιστάθμισμα των ατελών εγγενών αισθητηρίων του, σε σχέση με την ικανότητα των άλλων ειδών στον περίγυρό του! Να «δει» τους εχθρούς της κυριαρχίας του, ιούς, βακτήρια, τα άλλα όντα, να τους αντιμετωπίσει και το κυριότερο, μέσα από την γενετική, να τους χρησιμοποιήσει προς όφελός του! Θάταν ευχής έργο, αν αυτός ο εγκέφαλος, με την γνώση που απέκτησε, να προχωρούσε σε εφαρμογές της, αυταπόδεικτες όπως ο «Λόγος», των δικών του φιλοσόφων όριζε (και ίσως ακόμα ορίζει)! Δυστυχώς, αυτή του η πορεία στον πλανήτη, ονομάστηκε, από τον ίδιο «Ανθρωπόκαινο»!! Δηλαδή μια «καταστροφική πορεία» του είδους που η ασύδοτη εκμετάλλευση των πόρων του πλανήτη, η αγνόηση της συνύπαρξης των άλλων μορφών ζωής, οδηγεί πια στις ονομαζόμενες «κλιματικές αλλαγές» με τα γνωστά, υπέρμετρης μανίας φυσικά φαινόμενα, αλλά και τις επιθετικές δυνατότητες ανταγωνισμού, των άλλων ειδών, όπως ο τρομερά ευέλικτος Κορωνοϊός, που κατάφερε να σκοτώσει 14,6 εκατ. (μέχρι τώρα) άτομα του Homo ludens (παίχτη)!
Τα πράγματα όμως, με διαφορετική την χρήση του «Λόγου» δεν είναι ακριβώς έτσι! Αν και ακούγεται παντού, ότι «καταστρέφεται ο πλανήτης» στο Ανθρωπόκαινο, αυτό αποτελεί την υπέρμετρα υπερφίαλη ματαιοδοξία του «αυτοκαταστροφικού» μας είδους! Ίσως αφορά και άλλα είδη, εξίσου ευάλωτα με μας, αυτή η «δολοφονική μας» πρακτική! Στην πραγματικότητα, όμως, ο Πλανήτης, δεχόμενος τις νέες συνιστώσες στην αέναη μεταβολή των πάντων, καθορίζει τώρα (προσωποποιημένος ως Γαία) την συνθήκη της «ΝΕΑΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ», στην επιφάνειά του! Παγερά αδιάφορος, όπως έχω ξαναγράψει, για τους ανόητους νεολογισμούς του «Ανθρωπόκαινου» και την επιβίωση του ανόητου, νεοφανούς στην ιστορία του Ανθρώπου, περιμένει τους νέους βιολογικούς του κατοίκους! Έξη φορές, σ’ αυτήν την επιφάνεια, από τα 544 έως τα 65 εκατ. χρόνια, εξωγενή (όπως μετεωρίτες), ή ενδογενή (όπως εκρήξεις ηφαιστείων, παγετώνες κ.ά.) καταστροφικά (για την υπάρχουσα τότε ζωή) γεγονότα της γεωλογικής του ιστορίας, άλλαξαν τις μορφές ζωής που τον εποίκισαν! Μαζί με την κίνηση του φλοιού, επάνω στις πλάκες και τον σχηματισμό των ηπείρων, που ακόμα συνεχίζεται! Πάντοτε κάποια μικρά, πιο ανθεκτικά πλάσματα, έμεναν σαν μαγιά για την συνέχιση της εξελικτικής διαδικασίας!
Έτσι, αν εμείς τώρα, είμαστε ο έβδομος ενδογενής παράγοντας της καταστροφής, στο υπερφίαλο Ανθρωπόκαινο, να είμαστε σίγουροι, ότι αμέτρητα υπάρχοντα είδη, που ζουν μαζί μας και τα αγνοούμε επιδεικτικά, είναι ικανά να μας αντικαταστήσουν στην επιφάνεια του Πλανήτη, μετά την αυτοκαταστροφή μας! Τα Βραδύπορα (Tardigrades) π.χ., μικροσκοπικά όντα, διαθέτουν τρομερές ικανότητες επιβίωσης σε αφάνταστα αντίξοες συνθήκες! Ένας αχινός, ο Cidaris, που υπάρχει ακόμα ανάμεσά μας, επιβίωσε (απολίθωμα) από τα 230 εκατ. χρόνια, περνώντας αλώβητος τρεις καταστροφές των ειδών, μέχρι και την τελευταία, των 65 εκατ. ετών που εξαφάνισε τους μεγαλόσωμους δεινόσαυρους! Ο Πλανήτης θα καταγράψει, μια ακόμα μικρή αλλαγή της νέας ισορροπίας στην επιφάνειά του, σίγουρα όχι την τελευταία, μέχρι την πραγματική του εξαφάνιση, μετά από 4,5 δις χρόνια (έτσι υπολογίζει η ευφυΐα μας) μαζί με τον ζωογόνο του αστέρι, τον Ήλιο μας!
Σ’ αυτόν τον κόσμο που εξαντλούμε την μικρή μας θνητή ζωή, στον κόσμο του επιβαλλόμενου χρόνου, ομφαλοσκοπούμε την ματαιοδοξία μας, αλλά και την εγκληματική μας συμπεριφορά! Γεμίζουμε το όχημα με το οποίο περιφερόμαστε στο αγνοημένο σύμπαν, τον πλανήτη ΜΑΣ, από κοντόφθαλμες επιδιώξεις, πολλές από τις οποίες δολοφονούν την ομορφιά και μοναδικότητα της ζωής! Ενώ αποκτήσαμε την δυνατότητα να δούμε μακρύτερα μέσα στον χώρο και στον χρόνο, κάτι μοναδικό στην εξέλιξη των ειδών, σπαταλήσαμε αυτή την «σοφία» σε μια ανηλεή και βραχυπρόθεσμη αυτοκαταστροφική συμπεριφορά! Ξεχάσαμε την μηδαμινότητα του μεγέθους μας μέσα στον απέραντο, μεγαλειώδη και άγνωστο συμπαντικό μας χώρο! Πιστέψαμε στην «ανωτερότητα» της ευφυούς μας παρουσίας! Και έτσι η Φύση, ξεκινώντας τις νέες ισορροπίες, ίσως χωρίς εμάς, μας στέλνει μηνύματα αυτών των διεργασιών στην επιφάνεια του πλανήτη! Εξελιγμένους παθογόνους ανταγωνιστές μας, θύελλες, τυφώνες, παγωνιές, πυρκαγιές, όπως πάντα συνέβαιναν, εκατομμύρια χρόνια πριν την εμφάνισή μας!
Υ.Γ. Αξίζει να παλέψουμε για τα εγγόνια μας προστατεύοντας αυτήν την λεπτή κρούστα ζωής που έχουμε αποικίσει! Πάντως κάνετε μια βόλτα στον Ανοιξιάτικό μας κόσμο, που ακόμα απλώνει ευωδιαστά, πολύχρωμα χαλιά, μας χαϊδεύει με το τραγούδι του αέρα ανάμεσα στα φύλλα, αφρίζει το κύμα, λαξεύοντας τον βράχο! Σκεφτείτε το πραγματικό μας, ελάχιστο μέγεθος στον απέραντο κβαντικό ορυμαγδό, του προαιώνιου, συμπαντικού μας Κόσμου!
