Γράφει ο Γιώργος Γιαντάς*
Το 2022, χρονιά μνήμης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ένα πλήθος επετειακών εκδηλώσεων λαμβάνουν χώρα ανά την επικράτεια. Η χώρα ανατρέχει στα ντοκουμέντα με σοβαρότητα και σεβασμό απέναντι στη μνήμη των προγόνων, στις λεπτομέρειες και τα καθοριστικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκείνη την τόσο δύσκολη περίοδο.
Η ίδια χρονιά ωστόσο, για το γειτονικό καθεστώς, θεωρήθηκε ως το έτος μιας συνολικής «αναβάθμισης», μέσω της αναθεώρησης της συνθήκης της Λωζάνης, σε παράλληλη τροχιά με σημαντικά εξοπλιστικά προγράμματα, όπως η ναυπήγηση του αεροπλανοφόρου «Anadolu» που τελικώς εξελίχθηκε σε ελικοπτεροφόρο.
Η αντίστοιχη αυτή επέτειος των 100 ετών για τον Πρόεδρο Ταγίπ, ήταν συνυφασμένη με την ιδέα για το «μεγάλο βήμα παραπέρα», που θα εδραίωνε τον ίδιο στην ιστορία της γειτονικής χώρας ως του μεγαλύτερου συνεχιστή του Ατατούρκ. Το όραμα πλαισιώθηκε με την αντίληψη του καθεστώτος πως η χώρα αποτελεί ήδη μια περιφερειακή (υπερ)δύναμη, εκδίδοντας το 2019 τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας», σύμφωνα με τον οποίο η χώρα πλέον θα επέκτεινε τα θαλάσσια σύνορά της και προς τα δυτικά.
Έκτοτε υπήρξαν κάποια χαρακτηριστικά γεγονότα, μία σειρά από αλυσιδωτές δυναμικές ενέργειες με στόχο την τελική πραγμάτωση του οράματος. Το 2020 έγινε η «υβριδική» επίθεση του καθεστώτος στον Έβρο, με την χρησιμοποίηση αμάχων ως «μοχλό πίεσης» απέναντι σε Ελλάδα και Ε.Ε. Την ίδια χρονιά, το ερευνητικό «Oruc Reis» περιστοιχισμένο από πολεμικά πλοία του Τουρκικού Ναυτικού, ξεκίνησε το «δρομολόγιο» μιας κρίσης που συνοδεύτηκε από ευθείες απειλές πολέμου από το καθεστώς. Η προβολή ναυτικής ισχύος και τα μηνύματα αυτής ήταν άμεσα συνδεδεμένα με το γαλάζιο «όραμα» για θαλάσσια επέκταση και κυριαρχία. Με τη λήξη αυτής της κρίσης τέθηκε εντονότερα από ποτέ το ζήτημα της «αποστρατιωτικοποίησης» των Ελληνικών νησιών του Αιγαίου. Μάλιστα, όπως είχε δηλώσει τότε αξιωματούχος της Τουρκίας, η «αποστρατιωτικοποίηση» θα αποτελούσε πλέον τη «σημαία» της διπλωματίας σε κάθε βήμα και συζήτηση. Αποκορύφωμα αυτής, μια επιστολή στον ΟΗΕ, όχι και τόσο κατανοητή, στην οποία ωστόσο ο όρος αυτός αναφέρεται τουλάχιστον ανά δύο σειρές, μοιάζοντας να εστιάζει στο μήνυμα παρά στα επιχειρήματα.
Με άξονα αυτές τις κύριες ενέργειες αλλά και άλλες, όπως υπερπτήσεις, προκλήσεις με αλιευτικά σκάφη, υποθέσεις κατασκοπείας κ.ά. έφτασε το σημαδιακό έτος 2022 με κορύφωση των απειλών για ένα «νέο 1922» για τους Έλληνες.
Η αδιατάρακτη ψυχραιμία της Ελλάδας όλο αυτό το διάστημα, με εξαίρεση μία αισθητή επακούμβιση, ίσως να τροφοδότησε την ψευδαίσθηση πως συνολικά, οι «υβριδικές» επιθέσεις χτίζουν ένα συνολικό αποτέλεσμα. Την ίδια στιγμή όμως, άρχισε να διαφαίνεται από την αντίπερα όχθη, πως υπάρχει διαφορά μεταξύ των εννοιών «ψύχραιμος» και «απροετοίμαστος».
Έτσι, έφτασε πάλι η κρίσιμη ώρα, όπως και το 2020, και αυτή η ψύχραιμη σιωπή από τα νησιά που «άμα φωνάξεις θα ακουστείς απέναντι», έχει κάτι το περίεργο, κάτι το μη αρεστό για το καθεστώς, σα μία σειρά από κοφτερούς υφάλους που πάνω σκοντάφτει το σκαρί του νέου οράματος.
Στην κρίσιμη ώρα, τυγχάνει και οι δημοσκοπήσεις για τον Πρόεδρο να μην είναι καθόλου καλές, εκτός των άλλων εσωτερικών ζητημάτων της γειτονικής χώρας, που παραμένουν σοβαρά και οξυμμένα.
Μέσα στη δίνη των απειλών και των σκληρών δηλώσεων, όπως ακριβώς και το 2020, το ερώτημα για πολλούς εξακολουθεί να αιωρείται: Φτάσαμε στην Ώρα Μηδέν;
Απομένουν κάμποσοι μήνες μέχρι να βγει το έτος, μέχρι να έχουμε και φέτος απάντηση.
Μέχρι τότε, κατά πως φαίνεται, οι εποχές μνήμης δε φαίνονται και τόσο καλές για επεκτατικά οράματα…
* Ο Γιώργος Γιαντάς είναι συγγραφέας.
