Με κάθε μεγαλοπρέπεια τιμάται αυτήν την ώρα στους ναούς από άκρη σε άκρη στη Λέσβο η επέτειος της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού από την Αγία Ελένη στους Αγίους Τόπους.
Κατά τον εορτασμό πλήθος κόσμου παρέλαβε κλαδιά βασιλικού από τις εκκλησίες προσκυνώντας τους σταυρούς που έχουν τοποθετηθεί στη μέση των ναών.
Μεγάλος αριθμός πιστών στο κέντρο της Μυτιλήνης στο ναό του Αγίου Θεράποντα όπου παρέστη από το πρωί σύσσωμο το Διοικητικό Συμβούλιο του Εμπορικού Συλλόγου Μυτιλήνης υπό τον πρόεδρο Γιάννη Μουτζούρη.
Το σύμβολο του μαρτυρίου που έγινε σύμβολο αγάπης
Ο Σταύρος αν και σύμβολο του μαρτυρικού θανάτου, μετά τη σταύρωση του Ιησού έγινε το σύμβολο της Αγάπης και της Σωτηρίας για τον άνθρωπο όπως επανειλημμένα επισημαίνει στις επιστολές του ο Απόστολος Παύλος.
Η δύναμη του Τιμίου Σταυρού φάνηκε στο θαυμαστό όραμα του γιου της Αγίας Ελένης Μεγάλου Κωνσταντίνου, στα 312, ενώ βάδιζε εναντίον του Μαξεντίου κοντά στη Ρώμη. Οι ιστορικοί της εποχής αναφέρουν ότι ο αυτοκράτορας είδε στον ουρανό, ημέρα μεσημέρι, το σημείο του σταυρού, σχηματισμένο με αστέρια, και την επιγραφή «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ», επίσης σχηματισμένη με αστέρια. Ήταν η 28η Οκτωβρίου 312. Από εκείνη την ώρα έδωσε διαταγή το σημείο αυτό να γίνει το σύμβολο του στρατού του. Ο εχθρός κατατροπώθηκε και ο Κωνσταντίνος έγινε μονοκράτωρ του απέραντου κράτους. Δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι η δύναμη του Σταυρού του είχε χαρίσει αυτή την περήφανη νίκη, γι’ αυτό προσέγγισε τον χριστιανισμό.
Το 326 αναχώρησε για τους Αγίους Τόπους η χριστιανή μητέρα του Αγία Ελένη, όπου άρχισε το κτίσιμο λαμπρών ναών. Επίκεντρο ήταν ο Πανάγιος Τάφος του. Στο σημείο εκείνο ο αυτοκράτορας Αδριανός είχε κτίσει το 135, κατά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ, ναό της Αφροδίτης. Η Αγία Ελένη επιδόθηκε σε προσπάθειες για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές τελικά βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών.
Η βασιλομήτωρ παρέδωσε τον Τίμιο Σταυρό στον Πατριάρχη Μακάριο, ο οποίος στις 14 Σεπτεμβρίου του έτους 335 τον ύψωσε στον Γολγοθά και τον τοποθέτησε στον ναό της Αναστάσεως, τον οποίο είχε ανεγείρει η Αγία Ελένη πάνω από τον Πανάγιο Τάφο.
Σήμερα εορτάζουμε και την δεύτερη ύψωση όταν στα 613 οι Πέρσες μπήκαν στην Παλαιστίνη, λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα ιερά προσκυνήματα και πήραν ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφεραν στη χώρα τους θεωρώντας το Τίμιο Ξύλο μαγικό και γι’ αυτό το φύλασσαν και το προσκυνούσαν, χωρίς να γνωρίζουν την πραγματική του φύση και ιδιότητα.
Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος μετά την νίκη του εναντίον των Περσών παρέλαβε τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφερε στην Ιερουσαλήμ.
Ο Πατριάρχης Ζαχαρίας τον ύψωσε εκ νέου στο ναό της Αναστάσεως στις 14 Σεπτεμβρίου του 626.
