- Το νέο Προεδρικό Διάταγμα απαγορεύει, επί της ουσίας, τη δόμηση στα οικόπεδα κάτω των 2 στρεμμάτων για χωριά με πληθυσμό μικρότερο των 2.000 κατοίκων, δηλαδή τα χωριά της Λέσβου!
- “Παράθυρο” για παρεκκλίσεις στους παραδοσιακούς οικισμούς, ενώ χάνουν το δικαίωμα επέκτασης όσοι έχουν χτίσει σπίτια σε μικρότερα οικόπεδα
Μόνο με κακόγουστο αστείο θα μπορούσε κανείς να παρομοιάσει τις προβλέψεις του νέου Προεδρικού Διατάγματος του Υπουργείου Περιβάλλοντος για τους οικισμούς, καθώς ούτε λίγο, ούτε πολύ καταργείται η δόμηση σε οικόπεδα κάτω των 2 στρεμμάτων, τα οποία χάνουν την αρτιότητα αν βρίσκονται σε οικισμούς μικρότερους των 2.000 κατοίκων. Κι όμως αποτελεί τη σκληρή πραγματικότητα, η οποία θα εφαρμοστεί το 2026, δηλαδή με την ολοκλήρωση και έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, που εκτιμάται ότι θα γίνει τον επόμενο χρόνο!
Στο άκουσμα και μόνο αυτού του δεδομένου αρνείται κανείς να το πιστέψει καθώς σε νησιωτικές περιοχές, όπως η Λέσβος, με τη φθίνουσα πορεία που έχουν πληθυσμιακά τα χωριά αντιλαμβάνεται ότι δίνεται και η χαριστική βολή στην ύπαιθρο, καθώς βγαίνουν άχρηστα όλα τα οικόπεδα που υπάρχουν Εντός Σχεδίου και τα οποία κατά κύριο λόγο δεν υπερβαίνουν το 1 στρέμμα. Το Προεδρικό Διάταγμα αφήνει “παράθυρο” και για παρεκκλίσεις σε κηρυγμένους παραδοσιακούς οικισμούς, αυτό όμως είναι γενικόλογο χωρίς τις διευκρινίσεις εκείνες που να διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον θα γλιτώσουν τα οικόπεδα.
Η πληθυσμιακή εικόνα της Λέσβου
Με τα πληθυσμιακά δεδομένα της απογραφής του 2021 μόνο οι Κοινότητες Μυτιλήνης, Αγιάσου και Πλωμαρίου έχουν πάνω από 2.000 κατοίκους και τονίζουμε ότι αναφερόμαστε σε Κοινότητες και όχι σε Δημοτικές Ενότητες. Για παράδειγμα στο Πλωμάρι, που δεν επηρεάζεται, όλα τα άλλα χωριά της Δημοτικής Ενότητας Πλωμαρίου βγαίνουν εκτός με τα οικόπεδα κάτω των δύο στρεμμάτων να αχρηστεύονται. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι και ένας πολίτης που έχει χτίσει εκεί ένα σπίτι σε οικόπεδο των 500 τετραγωνικών και έχει επιπλέον συντελεστή για να το επεκτείνει χάνει κάθε δικαίωμα επέκτασης του ακινήτου του.
Στο Δήμο Δυτικής Λέσβου οι μόνες περιοχές που έχουν πληθυσμό άνω των 2.000 κατοίκων είναι η Καλλονή, η Αγία Παρασκευή και ο Πολιχνίτος. Πρέπει, δε, να σημειωθεί ότι σε Καλλονή, Αγία Παρασκευή και Πολιχνίτο οι πληθυσμοί υπερβαίνουν οριακά τους 2.000 κατοίκους, πράγμα που σημαίνει ότι στην επόμενη κιόλας απογραφή μπορεί αυτό να έχει αντιστραφεί.
Κλάφ’ τα στους οικισμούς
Κι αν τα χωριά “ευνουχίζονται” με το νέο Προεδρικό Διάταγμα, τι να πει κανείς και για τους οικισμούς; Δηλαδή για τουριστικές περιοχές που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχουν και ευνοϊκά κίνητρα ανάπτυξης από την πολιτεία. Ένα τέτοιο παράδειγμα μπορεί να είναι τα Βατερά που περιμένουν την τουριστική τους ανάπτυξη και που ουσιαστικά μπαίνουν στη μέγγενη του νέου Προεδρικού Διατάγματος.
Η μόνη ελπίδα σωτηρίας για όσους έχουν οικόπεδα κάτω των 2 στρεμμάτων, που είναι το σύνολο σχεδόν των οικοπέδων στα χωριά, είναι να προχωρήσουν άμεσα στην έκδοση πολεοδομικών αδειών ώστε να κατοχυρώσουν το δικαίωμά τους μέχρι το 2026, δηλαδή πριν τεθεί σε ισχύ το νέο Προεδρικό Διάταγμα. Όπως επίσης και όσοι έχουν ήδη κτίσματα και σκέπτονται να τα επεκτείνουν πρέπει μέσα στο 2025 να καταθέσουν συμπληρωματικές άδειες στην Πολεοδομία.
Σεισμός, αλλά…
Κατά παράδοξο τρόπο ενώ το νέο Προεδρικό Διάταγμα έχει αναστατώσει ολόκληρη την Ελλάδα, στη Λέσβο θα έλεγε κανείς ότι οι τοπικοί φορείς δείχνουν να μην έχουν αντιληφθεί αυτό που έχει συμβεί. Εξαίρεση αποτελεί μία ανακοίνωση που έδωσε το ΠΑΣΟΚ σε τοπικό επίπεδο καταδικάζοντας το προεδρικό διάταγμα, ενώ και σε κεντρικό επίπεδο με τον πρόεδρο του κινήματος, Νίκο Ανδρουλάκη, που έχει και την ιδιότητα του Πολιτικού Μηχανικού, θα περίμενε κανείς να είχε αναδειχθεί σε θέμα πρώτου μεγέθους, το όλο ζήτημα «πέρασε» για το κίνημα με μια ανακοίνωση της τάξης των 250 λέξεων!
Το ΤΕΕ
Σε αντίθεση, πάντως, με τα παραπάνω, το Περιφερειακό Τμήμα Βορειοανατολικού Αιγαίου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), που σταθερά εδώ και χρόνια αναδεικνύει τα σοβαρά ζητήματα, με χθεσινή αναλυτική ανακοίνωσή του έρχεται να τοποθετηθεί σε μία προσπάθεια να ενημερώσει την τοπική κοινωνία και τους φορείς της, θέτοντας τα πράγματα στη σωστή τους βάση και με συγκεκριμένες προτάσεις.
Ξέρουν ή δεν ξέρουν τι κάνουν;;
Το ερώτημα είναι αν με αυτό το Προεδρικό Διάταγμα το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει αντιληφθεί τι κάνει. Και αυτό καθώς οι προβλέψεις του εν λόγω θεσπίσματος ουσιαστικά καταστρέφουν τα χωριά και τα οδηγούν σε περαιτέρω συρρίκνωση και απαξίωση της γης, καθώς επίσης και τους οικισμούς φρενάροντας και την οικοδομική δραστηριότητα στις νησιωτικές περιοχές. Το τελευταίο ιδιαίτερα όταν κατά την εποχή της οικονομικής κρίσης και μετέπειτα η οικοδομή έχει υποστεί καθίζηση!
Από την άλλη πλευρά λόγω αυτού του καίριου πλήγματος που προκαλείται στην ιδιοκτησία, το ίδιο το Υπουργείο προφανώς δεν έχει αντιληφθεί και τις πολιτικές συνέπειες, καθώς όταν η κοινωνία θα ενημερωθεί και θα αντιληφθεί αυτό που θα ακολουθήσει, όταν οι πολεοδομίες θα ενημερώνουν τους κατοίκους των χωριών ότι αν δεν έχουν πάνω από 2 στρέμματα οικόπεδο δεν χτίζουν, τότε μία πιθανή εκδοχή είναι ακόμα και να… πέσει η κυβέρνηση!
Και αυτό καθώς ενώ το κράτος έρχεται από τη μία μέσω του ΕΝΦΙΑ για να μετατρέψει τον ιδιοκτήτη σε μισθωτή του σπιτιού του, στη συνέχεια αφαιρεί κάθε πολεοδομικό δικαίωμα για τα ΕΝΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ οικόπεδα με θεσπίσματα που οι προβλέψεις τους είναι αδιανόητες.
Να υπενθυμίσουμε ότι τα Νέα της Λέσβου με εκτενές δημοσίευμά τους στο φύλλο την Παρασκευή 28 Μαρτίου και με τον τίτλο «Έρχεται πολεοδομικό μαχαίρι στους οικισμούς» είχαν αναδείξει τη συρρίκνωση των δυνατοτήτων δόμησης που θα επέφερε το νέο Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο ακόμα τότε ήταν υπό κατάρτιση, καθώς υπογράφτηκε τις ημέρες του Πάσχα. Ωστόσο ούτε και εμείς μπορούσαμε να φανταστούμε ότι οι προβλέψεις του νέου Προεδρικού Διατάγματος θα ήταν στο πολλαπλάσιο δυσμενέστερες, καθώς τώρα επί της ουσίας στραγγαλίζεται η δόμηση στα χωριά.
Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ
«Η ρύθμιση λειτουργεί καταστροφικά, υπονομεύοντας το μέλλον»
Το Τεχνικό Επιμελητήριο Βορειοανατολικού Αιγαίου με επιστολή του προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Σταύρο Παπασταύρου, η οποία κοινοποιείται στους φορείς του Βορείου Αιγαίου κάνει τις ακόλουθες επισημάνσεις:
«Αξιότιμε Υπουργέ,
Το Τμήμα Βορειοανατολικού Αιγαίου του ΤΕΕ εκφράζει την έντονη ανησυχία του για τις σοβαρές επιπτώσεις που θα έχει το Προεδρικό Διάταγμα σχετικά με τον επανακαθορισμό των ορίων των οικισμών και των όρων δόμησης εντός αυτών, στις τοπικές κοινωνίες, την ιδιοκτησία και την αναπτυξιακή προοπτική των νησιών μας.
- Καταστροφικές συνέπειες για τους μικρούς οικισμούς του Αιγαίου
Στα νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (Λέσβος, Λήμνος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Φούρνοι, Ψαρά, Οινούσσες), λειτουργούν περισσότεροι από 600 οικισμοί, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι παραδοσιακοί, μικροί και διάσπαρτοι, με λιγότερους από 200 κατοίκους.
Αυτοί οι οικισμοί:
- Αποτελούν τον πυρήνα της κοινωνικής και πολιτιστικής συνοχής της υπαίθρου.
- Ενσωματώνουν παραδοσιακές μορφές οικιστικής ανάπτυξης που επιβίωσαν μέσα στον χρόνο και αποτελούν ζωντανό μέρος της ιστορικής ταυτότητας των νησιών.
- Είναι βασικός μοχλός ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, προσφέροντας μοναδικές εμπειρίες σε επισκέπτες και ευκαιρίες επανεγκατάστασης νέων οικογενειών στην ύπαιθρο.
Η εφαρμογή του ΠΔ, με τη συρρίκνωση των ορίων οικισμών που βασίζεται στην αναχρονιστική θεώρηση ως κριτήριο καθορισμού τους – την κατάσταση των οικισμών το 1983, και τον αποκλεισμό μικρότερων γηπέδων από τη δυνατότητα δόμησης, θα οδηγήσει σε:
- Άμεση ακύρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού και δημιουργία κενού νομοθεσίας, καθώς τα σχετικά προσφάτως εγκεκριμένα ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, βασίστηκαν στα όρια των οικισμών όπως αυτά υφίστανται τόσα χρόνια.
- Μετατροπή μεγάλου αριθμού δομήσιμων οικοπέδων εντός ορίου οικισμού σε αδόμητα γεωτεμάχια εντός ορίου οικισμού.
- Απώλεια οικοδομησιμότητας σε χιλιάδες ακίνητα κάτω των 2 στρεμμάτων.
- Υποβάθμιση της αξίας της μικροϊδιοκτησίας κατά 40% – 70%, σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς ακινήτων.
- Ακύρωση οικοδομικών αδειών, οικοδομήσιμων τίτλων, μεταβιβάσεων και επενδυτικών σχεδίων.
- Δημογραφική αποψίλωση των μικρών χωριών, με επιτάχυνση της ερήμωσης.
- Ρύθμιση για τα 2 στρέμματα: Οριστικό τέλος της οικοδόμησης σε μικρές ιδιοκτησίες.
Η διάταξη του ΠΔ που προβλέπει ότι, μετά την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), αρτιότητα εντός οικισμού θα έχουν μόνον τα γήπεδα άνω των 2 στρεμμάτων (εκτός από 15 υποκατηγορίες), που βρίσκονται σε επαφή με κοινόχρηστη οδό είναι:
- Αντισυνταγματική, καθώς παραβιάζει την αρχή της προστασίας της ιδιοκτησίας και της αναλογικότητας.
- Αντι-νησιωτική, καθώς τα περισσότερα διαθέσιμα γήπεδα εντός των νησιωτικών οικισμών δεν υπερβαίνουν τα 400-800 τ.μ.
- Αντιαναπτυξιακή, καθώς αποστερεί τη δυνατότητα ήπιας δόμησης και επένδυσης σε οικισμούς που δεν έχουν άλλες αναπτυξιακές διεξόδους.
Ενδεικτικά, στη Λέσβο, από τους 285 οικισμούς, οι 210 είναι κάτω των 300 κατοίκων. Στη Χίο, το 70% των διαθέσιμων εντός οικισμού οικοπέδων είναι κάτω του 0,5 στρέμματος. Με τις νέες ρυθμίσεις, το 95% αυτών των οικοπέδων παύει να είναι άρτιο και οικοδομήσιμο».
Το Τεχνικό Επιμελητήριο προτείνει και ζητά τα ακόλουθα:
«•Την άμεση απόσυρση της ρύθμισης για την αρτιότητα των 2 στρεμμάτων εντός οικισμού.
- Την απαλοιφή της υποχρεωτικής συρρίκνωσης των ορίων των οικισμών και την διατήρηση των ορίων που ισχύει σήμερα, καθώς και την υποχρεωτική ένταξη/διατήρηση των διατηρητέων και αξιόλογων κτισμάτων με τις εκτάσεις τους και κατασκευών (π.χ. κρήνες, πλατείες, καφενεία κλπ.) εντός των ορίων των οικισμών.
- Τη θέσπιση μεταβατικής περιόδου 10 ετών, εντός της οποίας να διατηρούνται τα ισχύοντα καθεστώτα δόμησης.
- Τη συστηματική διαβούλευση με τα Τμήματα του ΤΕΕ, τις Περιφέρειες και τους Δήμους».
Το ΤΕΕ υπογραμμίζει ότι η ιδιωτική περιουσία αποτελεί αναπτυξιακό εργαλείο, στήριγμα για οικογένειες και θεμέλιο κοινωνικής σταθερότητας και η Πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει ένα δίκαιο, διαφανές, σταθερό σε βάθος χρόνου και επιστημονικά τεκμηριωμένο πλαίσιο, ώστε κάθε πολίτης, να έχει τη δυνατότητα να διαχειρίζεται, να προστατεύει και να αξιοποιεί τη γη του παρατηρώντας ότι «οποιαδήποτε ρύθμιση που αντιμετωπίζει με οριζόντιο και αστικό τρόπο την οικιστική πραγματικότητα της νησιωτικής και αγροτικής Ελλάδας, λειτουργεί ισοπεδωτικά και καταστροφικά, υπονομεύοντας το μέλλον των τοπικών κοινωνιών και τη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ειδικά στο Βορειοανατολικό Αιγαίο που “φυλάσσει Θερμοπύλες”».
Τέλος, το ΤΕΕ δηλώνει διατεθειμένο να συμβάλλει ουσιαστικά και να στηρίξει κάθε θεσμική πρωτοβουλία και προσπάθεια που υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και τον ορθολογικό σχεδιασμό του χώρου.
