Ήταν Σεπτέμβριος του 1974, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου απευθυνόταν στους λιγοστούς φίλους του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, από το μπαλκόνι της Μεγάλης Βρετάνιας, στη Μυτιλήνη. Δύσκολες εποχές, λίγες ημέρες μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα μας, με νωπές ακόμη τις μνήμες και τα τραύματα από μια κατάσταση που επέφερε πολλά δεινά στην Ελλάδα.
Ο βαρύς τόνος της φωνής του, τα παράξενα λόγια που ακούγονταν για ισονομία, ευημερία και ισοπολιτεία, προκαλούσαν ιδιαίτερη εντύπωση στους παρευρισκόμενους, ενώ τα συνθήματα “Έξω από το ΝΑΤΟ” κι “Έξω οι Αμερικάνοι” άναβαν την φλόγα της επανάστασης στους λίγους συγκεντρωμένους στην προκυμαία της Μυτιλήνης. Τα πλακάτ με το πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου, να κινούνται ρυθμικά σε κάθε πρόταση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ και τα μηνύματα των παρευρισκόμενων με συνθήματα, όπως “Ανδρέα προχώρα, σε θέλει όλη η χώρα” ή “Με σένα Ανδρέα για μια Ελλάδα νέα”, αντηχούσαν ως παραφωνία στ’ αυτιά των ανθρώπων της καθεστηκυίας τάξης. Άλλωστε, τα όσα είχαν συμβεί την εποχή της δικτατορίας είχαν γεμίσει με φόβο τις ψυχές και τις σκέψεις των πολιτών και κάθε υπέρβαση στα πολιτικά πεπραγμένα ήταν τόλμημα.
Η εμπειρία από την πρώτη δημόσια συγκέντρωση του ΠΑΣΟΚ στη Μυτιλήνη, έμελλε στο μέλλον να σημαδέψει αρκετούς από τους παρευρισκόμενους στην ανοιχτή ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου. Από τον Δημήτρη Βουνάτσο και τον Νάσο Γιακαλή, μέχρι τον πρώτο βουλευτή στη Λέσβο, το 1977, τον Λευτέρη Κιοσκλή. Τα κρίσιμα χρόνια που το ΠΑΣΟΚ ήταν στην αντιπολίτευση, ελάχιστα αρχικά ήταν τα στελέχη που έδιναν τον δικό τους αγώνα για να πείσουν πως οι θέσεις του Κινήματος ευνοούν τους αγρότες, τους εργάτες, τους χαμηλοσυνταξιούχους, τους δημόσιους υπαλλήλους με το πενιχρό εισόδημα.
Όπως και πως το μέλλον των νέων θα είναι καλύτερο με το ΠΑΣΟΚ παρά με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή που κυβερνούσε την Ελλάδα. Το 1977 γίνονται εκλογές όπου το ΠΑΣΟΚ από κόμμα του 13,58% καταλαμβάνει ποσοστό της τάξης του 25,34% και γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση. Τότε εκλέγεται βουλευτής ο Λευτέρης Κιοσκλής και το Κίνημα αρχίζει να εμφανίζει ανοδική πορεία, όχι μόνο στα εκλογικά ποσοστά, αλλά και στις προτιμήσεις των πολιτών, με αθρόες εγγραφές μελών και έντονη δραστηριότητα στα κοινά. Η μάχη των τότε στελεχών ήταν σκληρή, καθώς από τη μία είχαν το μέτωπο των δεξιών που κατείχαν την εξουσία κι από την άλλη το αντίπαλο δέος της αριστεράς, που εμφάνιζε ισχυρή διεισδυτικότητα τόσο στο εκλογικό σώμα που διεκδικούσε το ΠΑΣΟΚ, όσο και στα συνδικάτα, που είχαν λόγο και δυναμική.
Παροιμιώδεις οι κόντρες μεταξύ ΠΑΣΟΚων και μελών του ΚΚΕ, σε ιδεολογικό πάντα επίπεδο για το ποιος εκφράζει καλύτερα τον υπαρκτό σοσιαλισμό και το δίκαιο των πολιτών. Την εποχή εκείνη άρχισε ν’ αχνοφαίνεται και η διαφορετική προσέγγιση των πολιτικών πεπραγμένων μεταξύ των δύο κομμάτων. Ωστόσο, το ΠΑΣΟΚ μ’ εμφανή τα σημάδια της μελλοντικής εξουσίας, άρχισε να κερδίζει σημαντικό έδαφος στις προτιμήσεις των πολιτών. Στη Λέσβο τότε άρχισε να διαμορφώνεται μια νέα κατάσταση.
Εξουσίες άλλαζαν χέρια, οι φίλοι του ΠΑΣΟΚ μέσω της κλαδικής αποκτούσαν υπόσταση κι εξουσία, ο Λευτέρης Κιοσκλής έδινε αγώνα για να πείσει ότι με το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία οι καταστάσεις θ΄ άλλαζαν και θα ήταν πολύ καλύτερες για τις κοινωνικές ομάδες που είχαν αδικηθεί, φθάνοντας αισίως στο 1981 και το ΠΑΣΟΚ γίνεται κυβέρνηση με το απίστευτο για την εποχή εκείνη ποσοστό του 48,07%. Βουλευτές εκλέγονται ο Δημήτρης Βουνάτσος κι ο Γιώργος Μαλλιάκας. Με τον αέρα του νικητή και την εξουσία στα χέρια, τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ στη Λέσβο κερδίζουν κάθε τι που έχει σχέση με τα αιτήματα των πολιτών. Και κυρίως με την είσοδο στους συνδικαλιστικούς χώρους και τον έλεγχο που τότε κατείχαν κάνουν, κοινώς, περίπατο στην νέα πολιτική διαδρομή.
Διευθυντικές θέσεις αλλάζουν χέρια, υποσχέσεις πάσης φύσης και ιδιαίτερα εκείνες που αφορούν στις προσλήψεις, ικανοποιούνται εν μία νυκτί και γενικά κάθε τι που έχει να κάνει με τον δημόσιο τομέα και την αποκαλούμενη κλαδική του ΠΑΣΟΚ είναι το κλειδί για ν΄ ανοίξει κάθε πόρτα. Τα πρώτα χρόνια της εξουσίας του ΠΑΣΟΚ, βρίσκουν τη Μυτιλήνη να έχει δήμαρχο μια ιστορική προσωπικότητα, τον Απόστολο Αποστόλου, βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας τον Δημήτρη Νιάνια και βουλευτή του ΚΚΕ τον Κώστα Βασάλο.
Όλες οι πολιτικές και συνδικαλιστικές δυνάμεις στη Λέσβο νιώθουν κατά κάποιο τρόπο και δικαίως, μουδιασμένες. Οι σχέσεις των στελεχών του ΠΑΣΟΚ και των κομμάτων της Αριστεράς είναι σε καλό επίπεδο. Όλοι αναμένουν να δούνε το τι θα πράξουν τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ στη Λέσβο κι αν τα όσα υπόσχονταν θα γίνουν πράξη. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν πολλά μέτωπα ανοιχτά. Ο δήμος Μυτιλήνης διαχειριζόταν την αποκομιδή των απορριμμάτων και την υδροδότηση και εν ολίγοις όσοι ήταν φίλα προσκείμενοι στο ΚΚΕ έβρισκαν δουλειά στο δήμο, οι κοινότητες μόλις άρχιζαν να μπαίνουν στο πνεύμα μιας άλλης εποχής και κάθε αίτημα πήγαινε κατευθείαν στα στελέχη της νομαρχιακής και της κλαδικής και γενικότερα στον από την κυβέρνηση τοποθετημένο νομάρχη. Τα έργα που βρίσκονταν σ’ εξέλιξη τα έπαιρναν άνθρωποι ως επί το πλείστον υποστηρικτές του ΠΑΣΟΚ και, τέλος, τα προγράμματα της τότε ΕΟΚ οδηγούνταν σ΄ εκείνους που είχαν πρόσβαση στα υψηλά κλιμάκια εξουσίας.
Η Λέσβος, άρχιζε ν’ αλλάζει με το κόμμα της αλλαγής και να προσδοκά ό,τι καλύτερο μπορούσε να εισπράξει από το καλάθι της ευημερίας. Η τετραετία 1981-1985 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μια από τις καλύτερα χρονικές στιγμές για την αναπτυξιακή πορεία και την ευημερία των πολιτών της Λέσβου. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ακολουθούσε φιλολαϊκή πολιτική, τόσο με διορισμούς στο Δημόσιο όσο και με αύξηση των μισθών των δημόσιων υπαλλήλων, που διαπίστωναν ότι με το ΠΑΣΟΚ διαγάγουν τα καλύτερά τους χρόνια. Ωστόσο, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές, οι εμφύλιες έριδες κι εν προκειμένω εσωκομματικές κόντρες άρχισαν να διαφαίνονται δειλά – δειλά, αν και λόγω των ελάχιστων ΜΜΕ, δεν έπαιρναν διαστάσεις ή δεν μαθεύονταν στο ευρύ κοινό.
Με την έλευση του Νίκου Σηφουνάκη το 1983 στη Λέσβο, ως τοποθετημένου νομάρχη από την κυβέρνηση, πολλά άρχιζαν ν’ αλλάζουν στο νησί μας. Από την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς έως το μοίρασμα της εξουσίας των εδώ στελεχών του ΠΑΣΟΚ. Οι Πελέκος και Μαλλιάκας αντίστοιχα, πολιτικά στελέχη του Κινήματος, παραδίδουν εν μέρει την σκυτάλη στα νεότερα στελέχη.
Οι εκλογές του 1985 ανέδειξαν βουλευτές τον Δημήτρη Βουνάτσο και τον Λευτέρη Κιοσκλή. Ήταν εποχή που η θέση του Δημήτρη Βουνάτσου εδραιωνόταν στο κόμμα, αλλά λόγω των αντιλήψεων που τον διακατείχαν, όσον αφορά στα εθνικά ζητήματα, η στάση αρκετών υπουργών και κεντρικών στελεχών κρινόταν έως πολεμική. Το χρονικό διάστημα από το 1985 έως το 1989 που έγιναν οι εκλογές σημαδεύτηκε από σοβαρά γεγονότα και ισχυρούς κλυδωνισμούς. Η θέση του ΠΑΣΟΚ στην κοινωνία άρχισε να τραντάζεται δυνατά, με αποκορύφωμα το σκάνδαλο Κοσκωτά και την ασθένεια του λαοπρόβλητου ηγέτη, Ανδρέα Παπανδρέου.
Η εσωτερική διαμάχη του κόμματος δεν άφησε ανέπαφη τη Λέσβο. Το “σημιτικό μπλοκ”, με τους Πάγκαλο και Βάσω Παπανδρέου έριχνε σπόρους αμφισβήτησης και στα εδώ στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Από την άλλη, τα προβεβλημένα στελέχη, όπως Γιακαλής, Δημηρούδης, Γιαζιτζόγλου, Σταθέλλης, Πόθας κ.ά., αξιοποιούν την κυβερνητική εξουσία, αλλά και τις πρώιμες καλές σχέσεις με το Νίκο Σηφουνάκη κι εδραιώνουν τη θέση τους στο πολιτικό λεσβιακό γίγνεσθαι. Τότε, άρχισε να διαμορφώνονται και τα δύο κομματικά κι εν πολλοίς διαφορετικά σχήματα, μέσα στην πανίσχυρη νομαρχιακή επιτροπή.
Οι φανερές και ενίοτε κρυφές κόντρες μεταξύ Βουνάτσου και Σηφουνάκη, έφθασαν μέχρι το εκλογοδικείο. Το ΠΑΣΟΚ μετά την χρυσή τετραετία άρχισε να παλινδρομεί μεταξύ του νόμιμου και των σκανδάλων. Το κλίμα βάραινε και η απόσταση ορισμένων από τα πεπραγμένα γινόταν όλο και πιο ορατή. Τον Ιούνιο του 1989 αναδεικνύουν τον Νίκο Σηφουνάκη και το Δημήτρη Βουνάτσο βουλευτές, μέσα σε κλίμα έντονης καταδίκης για τα όσα είχαν συμβεί, αλλά και δυνατής στήριξης στο κόμμα που μέχρι πρότινος κυβερνούσε την Ελλάδα επί μία οκταετία.
Στις επαναληπτικές εκλογές του Νοεμβρίου βγαίνουν ξανά βουλευτές ο Νίκος Σηφουνάκης κι ο Δημήτρης Βουνάτσος. Ωστόσο, αποκορύφωμα του εμφύλιου σπαραγμού του ΠΑΣΟΚ στη Λέσβο ήταν οι εκλογές του 1990, με νικητή τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, όπου ενώ την έδρα κερδίζει αρχικά ο Νίκος Σηφουνάκης, στη συνέχεια μετά την προσφυγή που κατέθεσε ο Δημήτρης Βουνάτσος, το εκλογοδικείο τον δικαιώνει και του παραχωρεί την έδρα.
Το 1993 το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει στην εξουσία και εκλέγει τρεις βουλευτές. Τον Νίκο Σηφουνάκη, τον Φραγκλίνο Παπαδέλλη και τον Δημήτρη Βουνάτσο. Ωστόσο, η πολιτική που ακολουθείται δεν ήταν ανάλογη με την πολιτική του Ανδρέα Παπανδρέου. Οι κατηγορίες περί μιμίκων και αντιφρονούντων φέρνουν στο προσκήνιο την εκσυγχρονιστική άποψη που πρεσβεύει ο Κώστας Σημίτης και οι υποστηρικτές του. Το 1996 Φραγκλίνος Παπαδέλλης και Νίκος Σηφουνάκης κερδίζουν και υπουργοποιούνται, αφήνοντας εκτός τον “αντάρτη” Δημήτρη Βουνάτσο. Το μέτωπο της αμφισβήτησης της κυβερνητικής πορείας του εκσυγχρονιστικού πλέον ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη, οδηγεί τα αντιπολιτευόμενα στελέχη του κινήματος στην διεκδίκηση των αυτοδιοικητικών θέσεων του νομάρχη και του δημάρχου.
Το δίδυμο Βουνάτσου – Γιακαλή είναι αυτό που εν πολλοίς καθορίζει την αυτοδιοικητική πορεία της Λέσβου και της Μυτιλήνης. Ο ένας αρχικά ως διορισμένος περιφερειάρχης το 1993 κι εκλεγμένος δήμαρχος δύο τετραετίες κι ο άλλος, ο Δημήτρης Βουνάτσος ως εκλεγμένος νομάρχης το 1999. Σταθερή ήταν και η πορεία του Νίκου Σηφουνάκη ως εκλεγμένου βουλευτή και υπουργού στα χρόνια διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.
Στην πορεία της πολιτικής ιστορίας της Λέσβου, πολλοί μπήκαν στο κάδρο του πολιτικού βίου, όπως ο Γιάννης Πετρέλλης, ο Θόδωρος Χοχλάκας, ο Κώστας Αστυρακάκης, ο Δημήτρης Καπετανάς, ο Απόστολος Πατέστος, η Βάσω Χοχλάκα, η Ελένη κι ο Γιώργος Πετρέλλης, ο Παναγιώτης Πιττός, ο Παντελής Πατερέλλης, ο Παναγιώτης Χριστόφας και πολλοί άλλοι. Ωστόσο, όσο κι αν κάποιοι αναζητήσουν τη χρυσή εποχή του ΠΑΣΟΚ αυτή θα τη βρούνε την επταετία 1981-1987.
