Γράφει η ΜΑΡΙΝΑ ΠΟΛΛΑΤΟΥ
Έχουν περάσει πάνω από τρεις δεκαετίες – αν δεν με απατά η μνήμη μου ήταν αρχές καλοκαιριού του 1993 – απ’ όταν η Λέσβος χαίρει του μέτρου των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ. Με βασικό αίτιο την ανάγκη η νησιωτική περιοχή να τύχει ενός κάποιου σοβαρού αντισταθμίσματος των οικονομικών δυσχερειών που προκαλεί η νησιωτικότητα, όπως και η μεγάλη απόσταση απ’ την ηπειρωτική χώρα, διεκδικήθηκε κι εγκρίθηκε απ’ την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η μείωση κατά 30% των ισχυόντων ποσοστών ΦΠΑ. Η οποία ισχύει για διαφορετικούς λόγους κι αφορμές έως και σήμερα. Όπως και σ’ άλλα λίγα νησιά πλέον, μια και διατηρείται μόνο όπου υπήρξε έντονο το προσφυγικό ζήτημα. Λες και ’’εξαϋλώθηκαν’’ τα προβλήματα της νησιωτικότητας στα υπόλοιπα νησιά.
Η αλήθεια είναι πως δυσκολεύτηκα τότε, πλήρως άσχετη από τα φορολογικά, να κατανοήσω και να συλλάβω στις σωστές διαστάσεις της, τη σημαντική απόφαση υπέρ των νησιωτικών περιοχών. Άλλες εποχές.
Όμως, αφού εντρύφησα στις διαφορές της άμεσης και της έμμεσης φορολογίας, αφού έμαθα πώς διαμορφώνεται ο κρατικός προϋπολογισμός και τι αντιπροσωπεύουν για αυτόν τα έσοδα απ’ το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, αφού τέλος πάντων αναγκάστηκα ως Αρχισυντάκτρια στην εφημερίδα «Αιολικά Νέα», να ενημερωθώ σωστά για να ενημερώσω και να μην γράφω μπούρδες, πείστηκα και με το παραπάνω για το πόσο, μα πόσο καλό πράγμα ήταν για την τσέπη μας οι μειωμένοι συντελεστές. Για το πόσο θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη βελτίωση της αναπτυξιακής θέσης μας. Για το πόσο πιο ανταγωνιστικοί θα μπορούσαμε να γίνουμε σε όλα τα επίπεδα.
Όπως και πολύς κόσμος, άρχισα αμέσως τους υπολογισμούς με το κομπιουτεράκι για να βρω πόσο πιο φτηνά θα αγόραζα το ένα ή το άλλο προϊόν.
Πλήρης απογοήτευση στην πορεία όμως. Με ελάχιστες εξαιρέσεις (που ευτυχώς για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, με την πάροδο των ετών έγιναν σαφώς περισσότερες), η συντριπτική πλειοψηφία των πάσης φύσης καταναλωτικών ειδών και υπηρεσιών, παρέμειναν – αν όχι ακριβότερες – στις ίδιες πάνω-κάτω τιμές με την υπόλοιπη χώρα.
Με πρόφαση κυρίως το μεταφορικό κόστος, και κάποια μισόλογα δικολαβίστικου χαρακτήρα για το πού και πώς θα τιμολογείται το ένα ή το άλλο προϊόν, το μέτρο δεν εφαρμόστηκε καθολικά. Ούτε υπήρξε ο παραμικρός ουσιαστικός έλεγχος από κανέναν για την εφαρμογή του. Ακόμη κι όταν άρχισε με τα όποια παρατράγουδα να επιδοτείται το μεταφορικό κόστος.
Για παράδειγμα, όταν κάποια στιγμή, μόλις είχαμε αρχίσει να πληρώνουμε με ευρώ, αγοράσαμε καινούργιο αυτοκίνητο, διαπίστωσα αν μη τι άλλο με θλίψη, πως εδώ στη Λέσβο, με το μειωμένο ΦΠΑ, δαπανήσαμε ως οικογένεια κοντά χίλια ευρώ πιο πολλά, από κάτι φίλους που πήραν το ίδιο ακριβώς μοντέλο απ’ την αντιπροσωπεία της Αθήνας. Και τούς έκαναν και δώρο, και κάποια αξεσουάρ που σε εμάς δεν έδωσαν.
Ο καθένας μας μπορεί να αναφέρει χιλιάδες τέτοια παραδείγματα που απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα που λέει ότι παίχτηκαν εις βάρος μας χοντρά παιχνίδια πλουτισμού με το ΦΠΑ, με τη διαφορά των συντελεστών. Και δεν υπεισέρχομαι περαιτέρω σε λεπτομέρειες γιατί όλοι ξέρουμε πόσο πληρώνουμε και πόσο θα έπρεπε να πληρώνουμε το καθετί εδώ στο νησί. Βέβαια υπάρχουν και λαμπρά παραδείγματα ντόπιων επαγγελματιών, που τιμούν τον τίτλο του καλού εμπόρου και διακρίνονται για τις χαμηλότερες τιμές τους, επειδή κάνουν το αυτονόητο, πουλούν με χαμηλότερους κατά 30% συντελεστές. Από έναν τέτοιο επαγγελματία διάλεξα πριν κάνα χρόνο μια χύτρα ταχύτητας που κόστισε 20 ευρώ λιγότερο απ’ την πιο φτηνή τιμή της αγοράς που βρήκα εκ των υστέρων διαδικτυακά.
Τις προάλλες είχα πάει στην Αθήνα για τα παιδιά μου κι είχα την ευκαιρία να κάνω κάποιες παρατηρήσεις στις τιμές των σούπερ-μάρκετ, συγκρίνοντας με ό,τι ισχύει εδώ. Για το ίδιο προϊόν απορρυπαντικού για πλυντήριο ρούχων, σε τέσσερις μεγάλες αλυσίδες σούπερ-μάρκετ, βρήκα ακριβώς την ίδια τιμή με τα αντίστοιχα καταστήματά τους στη Μυτιλήνη. Μία μόνο εταιρεία, η πιο φτηνή μάλιστα απ’ όλες τις υπόλοιπες για το συγκεκριμένο είδος, είχε διαφορά τιμής μεταξύ Μυτιλήνης – Αθήνας. Εδώ το αγόρασα την ίδια περίοδο προς 9,03 ευρώ και στο σούπερ-μάρκετ της πρωτεύουσας είχε 9,57 ευρώ. Νάτη σαφέστατα η διαφορά στο ΦΠΑ, που διαπίστωσα εντέλει στη συντριπτική πλειοψηφία των ειδών του.
Μια ακόμη διαπίστωση αφορά στη μετά την καραντίνα περίοδο, όπου έχω εντοπίσει πολύ καλύτερη εφαρμογή του μέτρου των μειωμένων συντελεστών. Ενδεχομένως τα πολλά ψηφιακά καταστήματα που το εφαρμόζουν (κάποια εδώ και χρόνια), κι έκαναν χρυσές δουλειές με την καραντίνα, αποδείχτηκαν υποκινητές και των φυσικών ντόπιων συναδέλφων τους, που μείωσαν ανάλογα τις τιμές τους.
Σε κάθε περίπτωση ο μόνος τρόπος έστω και μετά από τρεις δεκαετίες να ωφεληθούμε πλήρως απ’ τη μείωση στο ΦΠΑ είναι έστω και τώρα, στην περίοδο της αδιαμφισβήτητης ακρίβειας, να υπάρξει σοβαρός και συστηματικός έλεγχος. Μόνο τότε, έστω και με καθυστέρηση, θα μπορούμε να δούμε έμπρακτα τη διαφορά στην τσέπη μας. Όλοι στη Λέσβο.
