Στο σημερινό φύλλο της Τετάρτης κάνουμε στάση στο Τσαρσί Χαμάμ (ή Λουτρό της Αγοράς) στην Επάνω Σκάλα, ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα οθωμανικά μνημεία σε καλή κατάσταση μέσα στην Μυτιλήνη και ένα από τα πολλά στη Λέσβο.
Τα χαμάμ ήταν η ανατολική έκδοση του ατμόλουτρου και θεωρούνται η υγρή έκδοση της σάουνας. Παράλληλα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην κουλτούρα των Ανατολικών χωρών καθώς ήταν μέρη συναντήσεων, εξαγνισμού και αρχιτεκτονικής ομορφιάς. Οι Ευρωπαίοι γνώρισαν τα χαμάμ μέσω επαφών με την Τουρκία, ως εκ τούτου, μετονόμασαν τα χαμάμ σε Τουρκικά χαμάμ.
Ας μάθουμε λίγα περισσότερα για το εντυπωσιακό μνημείο που σήμερα χρησιμοποιείται για την φιλοξενία εκθέσεων ζωγραφικής και φωτογραφίας.
Το Χαμάμ
Το Τσαρσί Χαμάμ (Λουτρό της αγοράς) αποτελεί τμήμα του συγκροτήματος του παρακείμενου τεμένους Γενί Τζαμί στην Επάνω Σκάλα (αποτελεί το παλαιότερο σωζόμενο οθωμανικό μνημείο μέσα στην πόλη, χρονολογούμενο από το 1825). Καταλάμβανε το κέντρο της αγοράς της οθωμανικής συνοικίας Αζιζιέ. (Κτίστηκε στο κέντρο ενός καταπράσινου περιβολιού). Av και δεν υπάρχει αναφορά σχετικά με την κατασκευή του στις διαθέσιμες ιστορικές πηγές, τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά μας παραπέμπουν στο πρώτο τέταρτο του 19ου αιώνα.
Πρόκειται για τυπικό κτίριο λουτρών, με τριμερή, γραμμική διάταξη χώρων, η οποία βαίνει σταδιακά από τον ψυχρό στο θερμό χώρο. (Οι χώροι του εκτυλίσσονται με γραμμική διάταξη, με τρόπο που εντάσσεται στη γενική τυπολογία των χαμάμ, όπου από τον ψυχρό χώρο βαίνει κανείς σταδιακά προς τον θερμό). Αποτελείται από τέσσερα δωμάτια (eyvan), τυπικό χαρακτηριστικό των οθωμανικών λουτρών. Η τυπολογία είναι γνωστή από τα αρχαία ελληνικά βαλανεία και τις ρωμαϊκές θέρμες.
Στην οθωμανική (κοσμική) αστική αρχιτεκτονική που συνεχίζει τις βυζαντινές αστικές συνήθειες, τα λουτρά αποτελούσαν τον χώρο υποδοχής των ξένων στην πόλη και εντάσσονταν στο θρησκευτικό και κοινωνικό πλαίσιο του Ισλάμ. Από το Φεβρουάριο του 2000 ξεκίνησε από το Δήμο Μυτιλήνης και υπό την επίβλεψη της 14ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων η στερέωση και αναστήλωση του μνημείου, το οποίο αποκαταστάθηκε πλήρως και αποδόθηκε στο κοινό το έτος 2001.
Σήμερα το Τσαρσί Χαμάμ λειτουργεί ως χώρος εικαστικών εκθέσεων και εκδηλώσεων.
*Το υλικό για το Τσαρσί Χαμάμ αντλήθηκε από την ιστοσελίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου και τη Wikipedia.
