Της Κλειώς Xατζηδανιήλ Int. PhD
Η αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, το 1974, αποτέλεσε κομβική στιγμή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, σηματοδοτώντας το τέλος της επτάχρονης δικτατορίας (1967-1974) και την επιστροφή στο συνταγματική δημοκρατία (Γ’ Ελληνική Δημοκρατία). Η κατάρρευση του παρωχημένου και βίαιου στρατιωτικού καθεστώτος επήλθε ως συνέπεια τόσο της διεθνούς απομόνωσης της χώρας (μεσούσης της μεγάλης πετρελαϊκής κρίσης) και των αλλαγών στους διεθνείς γεωπολιτικούς συσχετισμούς όσο και της εξαιρετικά έντονης δυσαρέσκειας στο εσωτερικό, κυρίως δε, ως συνέπεια της τραγικής κατάληξης του Κυπριακού ζητήματος με την τουρκική εισβολή. Σε αυτό το κρίσιμο μεταίχμιο, όλες οι Ελληνικές πολιτικές δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου συνέβαλαν τα μέγιστα στην επίτευξη του κοινού σκοπού, την εδραίωση μιας σύγχρονης Δημοκρατίας: Η ανάληψη της πολιτικής ηγεσίας της χώρας από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ύστερα από την επιστροφή του από το Παρίσι, οδήγησε με σταθερά βήματα στην εδραίωση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Η περίοδος της μεταπολίτευσης, κατά το διάστημα μεταξύ Ιουλίου 1974 και Ιουνίου 1975*, χαρακτηρίστηκε από την μεταστροφή του στρατηγικού προσανατολισμού της χώρας από τις ΗΠΑ προς την Ευρώπη, την θεσμική ενίσχυση των δημοκρατικών δομών, την κατάργηση της μοναρχίας μέσω δημοψηφίσματος, την ψήφιση νέου Συντάγματος το 1975 και τη σταδιακή ομαλοποίηση της πολιτικής ζωής. Παράλληλα, ξεκίνησε εκ νέου** η πορεία προς την ένταξη στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, η οποία κορυφώθηκε με την υπογραφή της πλήρους Συνθήκης προσχώρησης (1979) και την πλήρη ένταξη της χώρας το 1981. Η μεταπολίτευση στην Ελλάδα δεν αποτέλεσε μεμονωμένο γεγονός, καθώς την ίδια περίοδο 1974-1975 έλαβε χώρα η Επανάσταση των Γαριφάλων στην Πορτογαλία, που ανέτρεψε το δικτατορικό καθεστώς του Estado Novo, ενώ, μόλις ένα χρόνο αργότερα, το 1975, ο θάνατος του Francisco Franco τερμάτισε την πολύχρονη και αμείλικτη δικτατορία στην Ισπανία. Η σχεδόν ταυτόχρονη πτώση των τριών “δικτατοριών του ευρωπαϊκού νότου”, όπως ονομάζονται στην βιβλιογραφία, άνοιξε τον δρόμο για την ευρωπαϊκή πορεία και των τριών αυτών φτωχών χωρών.
Η αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα δεν ήταν απλώς μια πολιτειακή αλλαγή, αλλά μια βαθιά τομή στην πολιτική κουλτούρα της χώρας, με έμφαση στην ελευθερία, τη λογοδοσία και τη συμμετοχή των πολιτών στη δημόσια σφαίρα. Στο επίπεδο της καθημερινότητας βιώθηκε πρωτίστως ως μεγαλύτερη “προσωπική οικονομική ευημερία” και ικανότητα κατανάλωσης σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο.
*Στις 7 Ιουνίου 1975 ψηφίστηκε το νέο Σύνταγμα της Ελλάδας.
** είχε ξεκινήσει από το 1961 με την σύναψη Σύνδεσης της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, η οποία διακόπηκε το 1967 με την επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Βούλγαρης Γιάννης, «Ο διχασμένος 20ός αιώνας», Βούλγαρης Γ., Κωστής Κ., Ριζάς Σ. (επιμ.), Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2020
- Μπότσιου Κωνσταντίνα, «Μια “άλλη Ελλάδα” μέσω Ευρώπης», Βούλγαρης Γ., Κωστής Κ., Ριζάς Σ. (επιμ.), Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2020
- Katzenstein J. Peter and Keohane O. Robert, Antiamericanisms in World Politics, Cornell University Press, Ithaca 2007
- Tziovas Dimitris, «From junta to crisis: modernization, consumerism and cultural dualisms in Greece», Byzantine and Modern Greek Studies, Volume 41, Issue 2, Cambridge University Press 2017, p.p. 278 -299 http://doi.org/10.1017/byz.2017.4
