του Παράσχου Μανιάτη*
Κάποτε υπήρχε μια Ελλάδα που αντιστεκόταν. Μια Ελλάδα που στο Μάλεμε έστελνε παλικάρια να σταματήσουν τον εχθρό με τα χέρια γυμνά. Μια Ελλάδα που δεν ρωτούσε πόσο θα κοστίσει ο αγώνας, αλλά αν θα μείνει τίποτα όρθιο για τα παιδιά της. Αυτή η Ελλάδα, σήμερα, δεν υπάρχει. Ή καλύτερα, υπάρχει μόνο ως τουριστικό αξιοθέατο στα φυλλάδια του ΕΟΤ και στα κλαψουρίσματα των επετείων. Γιατί στη σύγχρονη Ελλάδα, οι ήρωες έχουν αντικατασταθεί από δημοσκόπους, οι αγώνες από hashtags και τα εθνικά συμφέροντα από «επενδυτικές ευκαιρίες».
Αντίσταση μέχρι… να θιχτεί ο τουρισμός
Πάρτε για παράδειγμα την Κρήτη. Ναι, την Κρήτη των αντάρτικων και της Μάχης της Κρήτης. Τη γη που κάθε πέτρα της είναι ποτισμένη με αίμα για την ελευθερία. Σήμερα, αυτή η γη αντιδρά – όχι γιατί αλλοιώνεται η κοινωνική της σύνθεση, ούτε γιατί η έννοια της εθνικής ταυτότητας διαλύεται μεθοδικά – αλλά γιατί… «θα επηρεαστεί ο τουρισμός». Ξαφνικά, η φιλοξενία έχει όρια. Όχι εκεί που τελειώνει η υπομονή των πολιτών ή αρχίζει η αλλοίωση της κοινωνίας, αλλά εκεί που απειλείται το εισόδημα από τις αφίξεις. Η τοπική «ευαισθησία» εξαντλείται στην Booking και το TripAdvisor.
Η κυβέρνηση, εν τω μεταξύ, προχωρά ακάθεκτη. Μόνιμες δομές μεταναστών σε νησιά και ηπειρωτική χώρα, ως τετελεσμένο. Τοπικές αντιδράσεις καταγράφονται, καταγγέλλονται, και στο τέλος… αγνοούνται. Όπως πάντα.
Κάσος: Η φρεγάτα του παραλόγου
Αλλά η γεωπολιτική σάτιρα δεν τελειώνει εκεί. Στην Κάσο, τουρκικά πολεμικά πλοία παρελαύνουν κυριολεκτικά πάνω από ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Παρακολουθούν τις εργασίες για το Great Sea Interconnector, ένα έργο στρατηγικής σημασίας, λες και βρισκόμαστε σε… συνεκμετάλλευση. Και η κυβέρνηση; Σε ρόλο παρατηρητή, αναμασά το γνωστό ευχολόγιο περί «ψυχραιμίας», «στρατηγικής υπομονής» και «κατάλληλης στιγμής».
Ποια είναι αυτή η «κατάλληλη στιγμή»; Όταν ολοκληρωθεί το έργο με τουρκική επίβλεψη; Όταν η Άγκυρα αρχίσει να χρεώνει… διόδια; Γιατί όχι – σε αυτή τη χώρα, το αυτονόητο έχει προ πολλού αντικατασταθεί από την πολιτική της αναβλητικότητας και του στρουθοκαμηλισμού.
Λέσβος: Ο μοιραίος εφησυχασμός
Στη Λέσβο, η οποία έχει μετατραπεί σε αποθήκη ψυχών για την Ευρώπη των κλειστών συνόρων, κανείς δεν φαίνεται να συγκινείται πλέον. Οι δομές γίνονται μόνιμες, ο τουρισμός καταρρέει, αλλά η κοινωνική ανοχή δείχνει απύθμενη. Φαίνεται πως η ευαισθησία έχει γεωγραφικό περιορισμό – σταματά εκεί όπου αρχίζει η «τουριστική ανάπτυξη». Το παράλογο έχει πια νομιμοποιηθεί: Αν δεν φέρνεις χρήμα, δεν έχεις φωνή.
Σύρος: Δικαιωματισμός αλά καρτ
Και μέσα σε αυτό το κλίμα υποταγής και σύγχυσης, έρχονται οι «δικαιωματιστές». Στη Σύρο, μπλόκαραν την αποβίβαση 1.600 Ισραηλινών τουριστών από κρουαζιερόπλοιο, για να «συμπαρασταθούν» στον παλαιστινιακό αγώνα. Υπέροχα. Η αλληλεγγύη σε πλήρη ανάπτυξη – όταν δεν κοστίζει τίποτα και δεν κινδυνεύει κανείς.
Κανείς, φυσικά, δεν τους ρώτησε τι θα έκαναν αν επρόκειτο για τουρκικό πολεμικό πλοίο και όχι για Ισραηλινούς τουρίστες. Πού ήταν οι φωνές τους όταν η Άγκυρα έβαζε πλώρη για την Κάσο; Πού είναι οι ελληνικές σημαίες όταν απειλούνται τα εθνικά συμφέροντα; Ή μήπως το να κραδαίνεις την παλαιστινιακή σημαία είναι πιο «ασφαλές» και πιο «trendy» από το να κρατήσεις τη δική σου; Η πατρίδα, άλλωστε, δεν έχει hype.
Η επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια: Στρατηγική επιλογή με βάση την αμυντική ενίσχυση
Η Ελλάδα, ασκώντας το αναφαίρετο κυριαρχικό της δικαίωμα σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, οφείλει να προχωρήσει στην επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Η ενέργεια αυτή θα πρέπει να δρομολογηθεί σε χρονική συγκυρία κατά την οποία η χώρα θα έχει ενισχύσει σημαντικά την αποτρεπτική της ικανότητα, όπως με την απόκτηση προηγμένων αεροσκαφών F-35. Με αυτόν τον τρόπο, η Ελλάδα θα είναι σε θέση να διασφαλίσει αποτελεσματικά τα κυριαρχικά της δικαιώματα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη ανυπόστατες και παράνομες απειλές, όπως το τουρκικό casus belli.
Μια κοινωνία που ξεχνάει να θυμώσει
Το χειρότερο δεν είναι η υποκρισία. Αυτή την έχουμε συνηθίσει. Το χειρότερο είναι η αδράνεια. Η σιωπή. Το κοίταγμα αλλού. Η απάθεια μπροστά στη σταδιακή διάλυση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, της κοινωνικής μας συνοχής και της πολιτισμικής μας ταυτότητας. Όταν δεν σε εξοργίζει η τουρκική προκλητικότητα, όταν δεν σε νοιάζει που η χώρα σου γίνεται ξέφραγο αμπέλι, τότε δεν είσαι απλώς απαθής. Είσαι συνένοχος.
Η Ελλάδα του σήμερα μοιάζει με υπνοβατούσα κοινωνία: Με το βλέμμα καρφωμένο στο κινητό, με τον νου στον τουρισμό, και με τα όρια της αντοχής της να καθορίζονται όχι από τις εθνικές ανάγκες, αλλά από τις τιμές στα Airbnb και τις κρατήσεις στο booking.
Η κατήφεια, τελικά, δεν είναι απλώς μια συναισθηματική διάθεση. Είναι η φυσική συνέπεια μιας κοινωνίας που έχει χάσει την πυξίδα της. Και το τραγικό είναι πως κανείς δεν φαίνεται να θέλει να την ξαναβρεί.
*Ο Παράσχος Μανιάτης είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος 5 διδακτορικών διπλωμάτων από Σουηδικά και Αμερικανικά Πανεπιστήμια στους κλάδους: Logistics για Μηχανικούς, Μάνατζμεντ για Μηχανικούς, Οικονομικά & Χρηματοοικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες & Δημόσιες Σχέσεις και Μαέστρος Μουσικής. Δίδαξε 41 χρόνια σε 9 δημόσια Πανεπιστήμια και 3 ιδιωτικά Πανεπιστήμια σε έξι χώρες.
