του Καθηγητή Γιάννη Σουβατζή*
Στον τουριστικό ανταγωνισμό κάθε αιγαιοπελαγίτικο νησί επιδίδεται σε μια ξεχωριστή προσέγγιση για την δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και επώνυμου τουριστικού προορισμού. Φυσικά μερικοί αιγαιοπελαγίτικοι προορισμοί έγιναν δημοφιλείς εξαιτίας της φυσικής τους ομορφιάς, αφού έλκυαν και ελκύουν τον διεθνή επισκέπτη. Τελευταία αναδείχθηκαν και άλλοι προορισμοί που εξελίσσονται σε κοσμοπολίτικες τουριστικές επιλογές για αναψυχή και διασκέδαση, αφού εξάπλωσαν την τουριστική φήμη των νησιών παγκοσμίως.
Υπάρχουν όμως και προορισμοί οι οποίοι προσπαθούν να εξελιχθούν τουριστικά, αλλά δεν έχουν αντιληφθεί την αυστηρότητα και την αλυσιδωτή συνάφεια της διαδικασίας χτισίματος ενός επώνυμου τουριστικού προορισμού, προϊόντος ή υπηρεσίας.
Η διαδικασία δημιουργίας ενός επώνυμου προορισμού περιλαμβάνει σωρεία παραγόντων για την εγκαθίδρυση και επιβίωσή του, την διατήρηση της ταυτότητας και εικόνας του, αλλά και της κερδοφορίας του, έτσι ώστε να καταστεί ένας διεθνής κοσμοπολίτικος προορισμός με αναγνώριση και αξία για τον επισκέπτη.
Η παρούσα κατάσταση του λεσβιακού τουριστικού προϊόντος
Η Λέσβος προσπαθεί να θέσει τις βάσεις για μια υποσχόμενη τουριστική παρουσία στο Βόρειο Αιγαίο, αλλά δυστυχώς πελαγοδρομεί στο σχεδιασμό, καθώς και στην εκτέλεση της κάθε στρατηγικής κίνησης. Αυτό οφείλεται είτε στην άγνοια των εντόπιων εμπλεκόμενων σε θέματα στρατηγικής μάρκετινγκ και branding, ή στον συμβιβασμό των τοπικών παραγόντων με τις αποφάσεις των εξωτερικά εμπλεκόμενων, επενδυτών ή συμβούλων που επιβάλλουν λύσεις για το δικό τους συμφέρον.
Στην περίπτωση ανάπτυξης του λεσβιακού επώνυμου τουριστικού προορισμού, οι αστοχίες αποτελούν τροχοπέδη στην υλοποίηση ακόμη και του πρωταρχικού σταδίου που αποβλέπει στην δημιουργία ενός κατάλληλου υπόβαθρου για την δημιουργία του λεσβιακού τουριστικού brand.
Για να γίνω περισσότερο αντιληπτός θα αναφερθώ σε τρεις απλές περιπτώσεις που επιδρούν κατασταλτικά στην ταυτότητα και εικόνα του νησιού με αρνητικές επιπτώσεις στην προσπάθεια να προσελκύσει ποιοτικό τουρισμό και να θέσει τις βάσεις για έναν δυνητικό ποιοτικό αλλά και επώνυμο προορισμό. Τα παρακάτω παραδείγματα αποτελούν μόνο μια ένδειξη της προχειρότητας αλλά και του επιπόλαιου σχεδιασμού και υλοποίησης έργων που σχετίζονται με το λεσβιακό τουριστικό προϊόν.
Οι πύλες εισόδου/εξόδου, το παραλιακό πάρκινγκ και η καθαριότητα!
Πρώτον, οι δύο «πύλες εισόδου-εξόδου» του νησιού παρουσιάζουν μια ιδιάζουσα εικόνα με την πρώτη εντύπωση να προϊδεάζει αρνητικά τον επισκέπτη και να επηρεάζει σημαντικά το τουριστικό προϊόν του νησιού από την πρώτη κιόλας επαφή. Πιο συγκεκριμένα το τμήμα της Μυτιληναϊκής Ριβιέρας (παραλιακή ακτογραμμή), που συνορεύει και επεκτείνεται κατά μήκος του αεροδρομίου, έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο «παρκινγκ» ενός και πλέον χιλιομέτρου με αμέτρητα σταθμευμένα σε στοίχιση αυτοκίνητα. Η εντύπωση που σχηματίζει ο επισκέπτης δεν συνάδει με την υποτιθέμενη νησιωτική εικόνα που πιθανόν περιμένει να δει, αφού η πρώτη επαφή με το χώρο είναι η οπτική εικόνα των παρκαρισμένων αυτοκινήτων κάτω από τα αλμυρίκια, εγείροντας κάποια απογοήτευση και ερωτηματικά για το τι θα αντιμετωπίσει κατά την διάρκεια της τουριστικής του διαμονής.
Είναι γεγονός ότι η ιδιαίτερη παραλιακή διαδρομή (Μυτιληναϊκή Ριβιέρα) υποβαθμίζεται στην υπηρεσία της ευκολίας του εντόπιου αεροπορικού ταξιδιώτη με το φυσικό λεσβιακό τοπίο να καταστρέφεται και να μετατρέπεται σε ένα δημόσιο παρκινγκ με την ανοχή των εμπλεκόμενων πλευρών του Δημοσίου και των συγκεκριμένων επενδυτών.
Μέρος λοιπόν της Μυτιληναϊκής Ριβιέρας γίνεται δημόσιο παρκινγκ. Αυτό έχει άμεσα αρνητικό αποτέλεσμα στο χτίσιμο του λεσβιακού brand καθώς καταστρατηγείται η διαδικασία και στρατηγική προσέγγιση για να τεθούν οι βάσεις του λεσβιακού τουριστικού προϊόντος. Ειλικρινά, θα αφήσω την λύση του προβλήματος στους ιθύνοντες! Η λύση όμως υπάρχει.
Δεύτερο, η ίδια εικόνα αλλά με διαφορετικό σκηνικό διαγράφεται στην προβλήτα προσάραξης των ακτοπλοϊκών γραμμών, όπου το κατεστραμμένο κολυμβητήριο επικοινωνεί την πολεοδομική απάθεια για συντήρηση και κτηριακή ανανέωση που επικρατεί στο νησί όσον αφορά την δημόσια/δημοτική περιουσία.
Αυτή η πρώτη αρνητική εντύπωση ενισχύεται και με το κυκλοφοριακό κομφούζιο που επικρατεί ως αποτέλεσμα της έλλειψης χώρων αλλά και της απουσίας εναλλακτικών λύσεων. Η κυκλοφοριακή αυτή εικόνα δείχνει προκαταβολικά τις ρυμοτομικές αδυναμίες του προορισμού αλλά και της προσβασιμότητας στο εσωτερικό του νησιού για περαιτέρω τουριστική εξερεύνηση.
Τρίτο, το πρόβλημα της καθαριότητας της πόλης, των δρόμων της και ειδικά αυτών των πεζοδρομίων του ιστορικού εμπορικού κέντρου αποτελεί σημείο αναφοράς αλλά και απογοήτευσης περί της ανεπαρκούς διαχείρισης της καθαριότητας.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα εστιάζεται στα λεκιασμένα, μουτζουρωμένα και απίστευτα λερωμένα πεζοδρόμια που αποτελούν την πλέον αρνητική εικόνα μιας πόλης χωρίς τουριστικό έρεισμα αλλά και κοινωνικό όραμα προς όφελος των κατοίκων της.
Η μετατόπιση της ευθύνης στα περιστέρια και στα πτηνά του ουρανού θα ήταν γελοίο να αποδοθεί ως δικαιολογία. Επίσης, η διαχείριση των σκουπιδιών της κάθε μονάδας εστίασης δημιουργεί ακόμα ένα υγειονομικό πρόβλημα, εστία δυσοσμίας και μόλυνσης. Η πόλη χρήζει άμεσης καθαριότητας περιμετρικά από το ιστορικό εμπορικό κέντρο και το λιμάνι μέχρι δυο χιλιόμετρων ανά κατεύθυνση, έτσι ώστε να επιδείξει την προσωπικότητά της, την κληρονομιά της, αλλά και την λεσβιακή της κουλτούρα και αρχοντιά.
Δυστυχώς η ποιοτική τουριστική αναβάθμιση του νησιού αποτελεί επίπονο έργο που επιζητεί την ενεργή συμμετοχή έμπειρων στελεχών, αφού ο ερασιτεχνισμός του υπάρχοντος στελεχιακού δυναμικού απέδειξε ότι απέτυχε όχι μόνο στον σχεδιασμό αλλά και στην εκτέλεση διαδικασιών ρουτίνας. Εύκολα κάποιος θα αναρωτηθεί εάν όλοι αυτοί στην τοπική αυτοδιοίκηση μπορούν να ανταποκριθούν σε μελλοντικά αναπτυξιακά έργα μακράς πνοής.
Τα βασικά για την ανάπτυξη του λεσβιακού τουρισμού
Συνοψίζοντας και απευθυνόμενος προς όλους, θέλω να επικοινωνήσω ότι η ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου, η δημιουργία και η διαχείριση ενός επώνυμου προορισμού είναι ένα περίπλοκο θέμα που απαιτεί επίπονη προσπάθεια. Πολλοί παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη για την δημιουργία ενός επώνυμου τουριστικού προορισμού, αρχίζοντας από την αξιολόγηση των θεμελιωδών γεωγραφικών χαρακτηριστικών του τόπου, τα πολιτιστικά στοιχεία, τις συγκεκριμένες υποδομές, την κρατική βοήθεια και διευκόλυνση, την αλληλοϋποστήριξη των ενδιαφερόμενων πλευρών, τη συνεχή αξιολόγηση του τουριστικού περιβάλλοντος και τέλος την συνεισφορά των κατοίκων του προορισμού.
Η ανάπτυξη ενός προορισμού περιλαμβάνει την ανάδειξη των αξιοθέατων του προορισμού, την προσβασιμότητα, την διαμονή και τις τουριστικές παροχές, την ασφάλεια και προστασία των επισκεπτών, την παρεχόμενη ποιοτική εξυπηρέτηση και την διαρκή ανανέωση των τουριστικών υπηρεσιών.
Ένας υποσχόμενος τουριστικός προορισμός συναρμολογεί τα ελκυστικά χαρακτηριστικά του, την προσβασιμότητα του προορισμού, τις κατάλληλες κυβερνητικές παροχές και την αφοσίωση των συνδαιτυμόνων του κλάδου που θα εξασφαλίζουν μια μοναδική εμπειρία παράλληλα με την ασφάλεια και το κόστος που πάντοτε πρέπει να ανταποκρίνεται στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Ο τουριστικός σχεδιασμός, η υλοποίησή του και η μετέπειτα διαχείρισή του βασίζονται σε καλά σχεδιασμένες στρατηγικές και επικοινωνιακές καμπάνιες που είναι απαραίτητες για την αύξηση της ευαισθητοποίησης των επισκεπτών, καθώς και τον εμπλουτισμό των γνώσεών τους σχετικά με τον προορισμό που θα επιλέξουν για διασκέδαση και αναψυχή.
Η εστίαση στην τουριστική αγορά είναι σημαντική και πρέπει πάντοτε να είναι πολύ-τμηματική και όχι μονολιθική για την δημιουργία υπεραξίας της επωνυμίας που βασίζεται στον καταναλωτή (Consumer based Brand Equity).
Μόνο κάτω από αυτό το πρίσμα της μεθοδολογικής προσέγγισης, ο λεσβιακός τουρισμός θα μπορέσει να διεκδικήσει μια θέση στον αιγαιοπελαγίτικο τουριστικό χώρο.
Υπάρχει η διάθεση, ή το νησί θα περιοριστεί στην τουριστική μετριότητα;
_________________________________________
*Δρ. Γιάννης Σουβατζής
Dr. Jean Suvatjis
Professor/Consultant
Brand Marketing & Corporate Identity Expert
- PhD in Brand Marketing & Corporate Identity
- MBA in Operations Management
- MSc. in Marketing
- M.A. in Management
- Β. Α. Economics / Finance
