του Παράσχου (Πάρη) Μανιάτη
Η Συμφωνία των Πρεσπών, που υπογράφηκε το 2018 μεταξύ της Ελλάδας και της τότε Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και διαφωνίες εντός της ελληνικής κοινωνίας. Παρά τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης να παρουσιάσει τη συμφωνία ως έναν τρόπο επίλυσης της πολυετούς διαμάχης μεταξύ των δύο χωρών, η συμφωνία αυτή φάνηκε να είναι αρνητική για την Ελλάδα για διάφορους λόγους, οι οποίοι επεκτείνονται σε πολιτικά, πολιτιστικά, οικονομικά και εθνικά ζητήματα.
Ονομασία και Εθνική Ταυτότητα
Το πιο αμφιλεγόμενο στοιχείο της Συμφωνίας των Πρεσπών ήταν η αποδοχή του ονόματος “Βόρεια Μακεδονία” για τη γειτονική χώρα. Για πολλούς Έλληνες, η χρήση του όρου “Μακεδονία” από τη γειτονική χώρα συνιστά παραβίαση της ελληνικής ιστορίας και πολιτιστικής κληρονομιάς. Η Μακεδονία είναι ένας ιστορικός ελληνικός όρος που συνδέεται άρρηκτα με την αρχαία Ελλάδα και τον Μέγα Αλέξανδρο. Αυτή η αποδοχή προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις, καθώς η ιστορική κληρονομιά και η ταυτότητα της Μακεδονίας θεωρούνται αναπόσπαστο μέρος του ελληνικού πολιτισμού.
Παρά την προσθήκη του επιθετικού προσδιορισμού “Βόρεια”, πολλοί Έλληνες αισθάνονται ότι αυτό δεν αρκεί για να διαχωρίσει επαρκώς τη γεωγραφική περιοχή της ελληνικής Μακεδονίας από τη νεοσυσταθείσα χώρα. Το γεγονός ότι τα διαβατήρια των πολιτών της γειτονικής χώρας αναφέρουν τη λέξη “Μακεδονία” χωρίς τον επιθετικό προσδιορισμό, ενισχύει αυτή την ανησυχία. Η χρήση της ονομασίας αυτής μπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις και διπλωματικές εντάσεις, καθώς δεν αναγνωρίζει πλήρως την ελληνική μακεδονική ταυτότητα.
Ιστορική Κληρονομιά και Πολιτιστική Κληρονομιά
Η αναγνώριση της “μακεδονικής” γλώσσας και ταυτότητας από τη Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί σημείο τριβής για την ελληνική πλευρά. Πολλοί ιστορικοί και πολιτικοί στην Ελλάδα θεωρούν ότι η αναγνώριση αυτή παραποιεί την ιστορία και αναγνωρίζει ένα έθνος που δεν έχει ιστορικά δικαιώματα στον όρο “Μακεδονία”. Η Μακεδονία είναι για τους Έλληνες μια περιοχή με μεγάλη ιστορική και πολιτιστική σημασία, και η αναγνώριση μιας “μακεδονικής” ταυτότητας στην γειτονική χώρα θεωρείται προσβολή και αναθεώρηση της ιστορίας.
Η ιστορική κληρονομιά της Μακεδονίας συνδέεται άρρηκτα με την ελληνική ταυτότητα και πολιτισμό. Η αρχαία Μακεδονία, με ηγεμόνες όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως ως τμήμα του ελληνικού πολιτισμού. Η αναγνώριση μιας “μακεδονικής” ταυτότητας στη γειτονική χώρα όχι μόνο παραβιάζει την ιστορική αλήθεια, αλλά και προσβάλλει την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά.
Πολιτικές και Διπλωματικές Επιπτώσεις
Οι πολιτικές και διπλωματικές επιπτώσεις της Συμφωνίας των Πρεσπών είναι επίσης ανησυχητικές. Με την επικράτηση του εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNE στις πρόσφατες εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία, οι εντάσεις έχουν αναζωπυρωθεί. Το κόμμα αυτό έχει δηλώσει ότι οι πολίτες της χώρας θα αυτοαποκαλούνται όπως επιθυμούν, αγνοώντας τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη συμφωνία. Αυτές οι δηλώσεις και η εθνικιστική ρητορική που συνοδεύει την πολιτική τους γραμμή δημιουργούν ανησυχίες στην Ελλάδα για ενδεχόμενες διεκδικήσεις εδαφών και αύξηση των εντάσεων.
Η απειλή ότι “θα έρθουν και θα καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη” είναι μια ενδεικτική φράση των επικίνδυνων προθέσεων και της αστάθειας που μπορεί να προκαλέσει η συμφωνία. Αυτές οι δηλώσεις ενισχύουν την πεποίθηση πολλών Ελλήνων ότι η συμφωνία όχι μόνο δεν έλυσε τα προβλήματα, αλλά δημιούργησε νέες πηγές εντάσεων και πιθανών συγκρούσεων.
Οικονομικές Επιπτώσεις
Η Συμφωνία των Πρεσπών έχει και οικονομικές επιπτώσεις για την Ελλάδα. Πολλοί επιχειρηματίες στην περιοχή της Μακεδονίας ανησυχούν για την εμπορική χρήση του ονόματος “Μακεδονία”. Τα μακεδονικά προϊόντα, που παραδοσιακά έχουν αναγνωριστεί παγκοσμίως ως ελληνικά, κινδυνεύουν να χάσουν την ταυτότητά τους και να δημιουργηθεί σύγχυση στους καταναλωτές. Αυτή η σύγχυση μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της εμπορικής τους αξίας και της φήμης τους, κάτι που θα έχει άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία.
Η εμπορική αξία των μακεδονικών προϊόντων είναι σημαντική για την τοπική οικονομία. Τα προϊόντα αυτά, όπως το κρασί, τα τυριά και άλλα αγροτικά προϊόντα, φέρουν την ένδειξη “Μακεδονία” ως σήμα ποιότητας και προέλευσης. Η σύγχυση που μπορεί να δημιουργηθεί από τη χρήση του ίδιου όρου από τη Βόρεια Μακεδονία μπορεί να επηρεάσει την αγορά και να οδηγήσει σε απώλεια εσόδων για τους Έλληνες παραγωγούς.
Πολιτιστική Κληρονομιά
Η πολιτιστική κληρονομιά της Μακεδονίας είναι επίσης ένα σημείο τριβής. Η αναγνώριση ενός “μακεδονικού” έθνους και η προσπάθεια της Βόρειας Μακεδονίας να παρουσιάσει τον εαυτό της ως κληρονόμο της αρχαίας μακεδονικής ιστορίας είναι ένα ζήτημα που προκαλεί έντονες αντιδράσεις στην Ελλάδα. Η ιστορική και αρχαιολογική κληρονομιά της Μακεδονίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ελληνικής ιστορίας και ταυτότητας, και η απόδοση αυτής της κληρονομιάς σε μια άλλη χώρα θεωρείται ανιστόρητη και προσβλητική.
Η αναγνώριση της μακεδονικής ταυτότητας και γλώσσας από τη Συμφωνία των Πρεσπών έχει δημιουργήσει νέες διπλωματικές και πολιτικές προκλήσεις για την Ελλάδα. Η διατήρηση της ιστορικής αλήθειας και της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ζωτικής σημασίας για την ελληνική ταυτότητα και πολιτισμό.
Εθνική Ασφάλεια
Η Συμφωνία των Πρεσπών εγείρει επίσης ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια της Ελλάδας. Οι δηλώσεις και οι ενέργειες των πολιτικών παραγόντων στη Βόρεια Μακεδονία, όπως η απειλή κατάληψης της Θεσσαλονίκης, δημιουργούν αίσθημα ανασφάλειας και ανησυχίας στην Ελλάδα. Οι δηλώσεις αυτές δεν μπορούν να ληφθούν ελαφρά τη καρδία, καθώς η εθνικιστική ρητορική μπορεί να οδηγήσει σε πραγματικές εντάσεις και συγκρούσεις.
Η εθνική ασφάλεια της Ελλάδας απειλείται από την αμφισβήτηση των ελληνικών εδαφών από εθνικιστικά στοιχεία στη Βόρεια Μακεδονία. Η αναζωπύρωση τέτοιων εθνικιστικών απόψεων μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές διπλωματικές και στρατιωτικές επιπλοκές. Η Ελλάδα πρέπει να είναι προετοιμασμένη να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και να προστατεύσει την ασφάλεια των πολιτών της.
Διπλωματικές Προκλήσεις
Η Συμφωνία των Πρεσπών έχει δημιουργήσει νέες διπλωματικές προκλήσεις για την Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση καλείται να διαχειριστεί τις νέες συνθήκες και να προστατεύσει τα εθνικά συμφέροντα. Η ανάγκη για ισχυρή διπλωματική παρουσία και διαπραγματευτική ισχύ είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Η Ελλάδα πρέπει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στη Βόρεια Μακεδονία και να διασφαλίσει ότι η συμφωνία δεν θα παραβιαστεί και ότι τα ελληνικά συμφέροντα θα προστατευθούν.
Η διεθνής κοινότητα πρέπει να ενημερωθεί για τις ελληνικές θέσεις και ανησυχίες. Η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο σε διεθνείς οργανισμούς και φόρα για να διασφαλίσει ότι η ιστορική αλήθεια και τα εθνικά συμφέροντα θα γίνουν σεβαστά. Η διπλωματική συνεργασία με άλλες χώρες και η ενίσχυση των συμμαχιών είναι κρίσιμη για την προστασία των ελληνικών συμφερόντων.
Εκπαιδευτικές και πολιτιστικές πρωτοβουλίες
Η προστασία της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Μακεδονίας απαιτεί επίσης εκπαιδευτικές και πολιτιστικές πρωτοβουλίες. Η ενίσχυση της ιστορικής εκπαίδευσης στα σχολεία και τα πανεπιστήμια μπορεί να βοηθήσει στην προάσπιση της ιστορικής αλήθειας. Οι μαθητές και οι φοιτητές πρέπει να ενημερώνονται για την ιστορία της Μακεδονίας και την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά.
Η πολιτιστική συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και άλλες χώρες μπορεί να ενισχύσει την προβολή της ελληνικής κληρονομιάς. Οι πολιτιστικές ανταλλαγές, οι εκθέσεις και οι συνέργειες μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση της ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην προώθηση της πολιτιστικής της κληρονομιάς.
Πρόταση αποδεκτής ονομασίας για τη γειτονική χώρα
Η πλέον αποδεκτή ονομασία για τη γειτονική χώρα από την ελληνική πλευρά είναι η λέξη “Σκόπια” ή Νότια Δημοκρατία της πρώην Γιουγκοσλαβίας και η δικαιολογία για αυτό είναι σαφής και πειστική. Η προσέγγιση αυτή στηρίζεται στην αρχή του μάρκετινγκ και των εμπορικών σημάτων, όπου αν μια εταιρεία φέρει ένα συγκεκριμένο όνομα, απαγορεύεται άλλη εταιρεία να χρησιμοποιεί το ίδιο όνομα για τις ίδιες δραστηριότητες. Αυτή η αρχή μπορεί να εφαρμοστεί και στην περίπτωση των κρατικών ονομάτων, διασφαλίζοντας έτσι την αποκλειστική χρήση του ονόματος “Μακεδονία” από την Ελλάδα.
Συμπεράσματα
Η Συμφωνία των Πρεσπών, αν και αποτέλεσε μια προσπάθεια για την επίλυση μιας μακροχρόνιας διαμάχης, φαίνεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την Ελλάδα. Η χρήση του ονόματος “Μακεδονία” από τη γειτονική χώρα, η αναγνώριση μιας “μακεδονικής” ταυτότητας, οι πολιτικές και διπλωματικές εντάσεις που έχουν προκύψει, καθώς και οι οικονομικές και πολιτιστικές επιπτώσεις, δείχνουν ότι η συμφωνία αυτή δεν έχει καταφέρει να διασφαλίσει τα ελληνικά συμφέροντα.
Η ανάδειξη του εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNE και οι δηλώσεις του για επαναδιεκδικήσεις και αυτοπροσδιορισμό δείχνουν ότι η συμφωνία δεν έχει επιτύχει την ειρήνη και τη σταθερότητα που επιδιώκετο. Αντίθετα, έχει δημιουργήσει νέες πηγές έντασης και ανησυχίας, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω συγκρούσεις στο μέλλον.
Η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει σε εγρήγορση και να διασφαλίσει ότι η πολιτιστική και ιστορική της κληρονομιά δεν θα παραποιηθεί. Η συμφωνία των Πρεσπών, όπως δείχνουν τα γεγονότα, χρειάζεται επανεξέταση και ενίσχυση των διπλωματικών μας προσπαθειών για την προστασία των εθνικών μας συμφερόντων.
*Ο Παράσχος Μανιάτης είναι Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, κάτοχος 5 διδακτορικών διπλωμάτων από Σουηδικά και Αμερικανικά Πανεπιστήμια στους κλάδους: Logistics για Μηχανικούς, Μάνατζμεντ για Μηχανικούς, Οικονομικά & Χρηματοοικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες & Δημόσιες Σχέσεις και Μαέστρος Μουσικής. Δίδαξε 41 χρόνια σε 9 δημόσια Πανεπιστήμια και 3 ιδιωτικά Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο
