Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις “Μύθος” της Λέσβου το βιβλίο του Αριστείδη Κυριαζή: “Κόλπος Καλλονής Λέσβου-Ιστορική Περιήγηση” στο οποίο περιγράφεται ένα ταξίδι στο παρελθόν, από το απώτατο μυθολογικό μέχρι το κοντινό της απελευθέρωσης της Λέσβου το 1912, με 21 περιηγήσεις γύρω από τον Κόλπο της Καλλονής.
Στο έγχρωμο βιβλίο των 400 σελίδων παρατίθενται οι μυθολογικές και ιστορικές καταγραφές της ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας για τις αρχαίες πόλεις, τους μεσαιωνικούς και σημερινούς οικισμούς, καθώς και σημαντικούς τόπους που βρίσκονται περιμετρικά του Κόλπου της Καλλονής από τις δυτικές μέχρι και τις ανατολικές ακτές του.
Στην πρώτη περιήγηση, στη βραχονησίδα της εισόδου του Κόλπου που σημειώνεται στους επίσημους γεωγραφικούς χάρτες ως Καλλονή, ονομάζεται από τους ψαράδες Γαρμπιάς, ενώ τον πρώτο μ.Χ. αιώνα λεγόταν Σανδάλιον, αναφέρονται οι τρεις μύθοι που αφορούν την ονομασία του Κόλπου από την πανάρχαια λατρεία της Αφροδίτης-Καλλονής.
Οι περιηγήσεις συνεχίζονται στη δυτική ακτή της εισόδου του Κόλπου στην έδρα του Μάκαρα, του πρώτου εποίκου βασιλιά της Λέσβου, και στη συνέχεια στο δυτικό μυχό του Κόλπου στην αρχαία πόλη Ίσσα που ονομάστηκε από την ομώνυμη κόρη του Μάκαρα και η οποία έδωσε το όνομά της ως πρώτο όνομα σε ολόκληρο το νησί.
Στο Λεκανοπέδιο της Καλλονής περιγράφεται η μεσαιωνική πόλη Καλλονή, η αρχαία Αρίσβη, ο Ναός της Δαφνίας Αρτέμιδος, ο Ναός του Μέσσου (το Κοινό των Λεσβίων), καθώς και οι δύο ναοί του Ναπαίου Απόλλωνα με το Τέμενος της Άρτεμης στην Κλοπεδή της Αγίας Παρασκευής.
Στον ανατολικό μυχό του Κόλπου ακολουθεί η αρχαία Πύρρα, στην οποία εξορίστηκαν ο Αλκαίος και η Σαπφώ και από εκεί ερεύνησαν τον Κόλπο ο Αριστοτέλης και ο Θεόφραστος.
Στη συνέχεια, στην ανατολική ακτή, περιγράφονται τα θρυλικά Βασιλικά χωρία των Βασιλέων του Βυζαντίου, με τον ερειπωμένο πύργο του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου όπου πέρασε τον μήνα του μέλιτος ο γιος του, ο τελευταίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ΄ και καταγράφονται τα Ροδαφνίδια του Λισβορίου, όπου συνεχίζονται οι ανασκαφές με τα πολύτιμα ευρήματα της τεχνολογίας των προγόνων του ανθρώπου, των ανθρωπιδών, που πέρασαν από εκεί πριν από 780.000 χρόνια.
Οι περιηγήσεις κλείνουν με την επίσκεψη ανατολικά της εισόδου του Κόλπου, στο ναό του Διόνυσου στην Άκρα Βρίσα των Βατερών, στον τόπο καταγωγής της Λεσβίδας αιχμάλωτης καλλονής του Αχιλλέα, της Βρισηίδας που ύμνησε ο Όμηρος.