Γράφουν το επίτιμο μέλος του Επιμελητηρίου Αρχιτεκτόνων Παρισιού, αρχιτέκτονας Παράσχος Ε. Καραβατάκης και ο μηχανολόγος – μηχανικός , Νίκος Μ. Πεσμαζόγλου
Ένας ευρύτερος αστικός σχεδιασμός της Μυτιλήνης, με επίκεντρο την Προκυμαία της θα πρέπει να στοχεύει:
-Στην οικονομική ανάπτυξη μέσω των τουριστικών υποδομών
-Στην λειτουργική χωροθέτηση δραστηριοτήτων (π.χ. συγκοινωνιακές ρυθμίσεις)
-Στην αισθητική συνύπαρξη με τα διατηρητέα κτίρια και την ανάδειξή τους ως ζωντανό Μουσείο Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς απαλλαγμένα από ξένες παρεμβάσεις – ταμπέλες κλπ.
Ιστορικά
Τα ιστορικά και διατηρητέα ακίνητα είναι κτίρια τα οποία ενσωματώνουν στοιχεία καλλιτεχνικής – ιστορικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς για κάθε τόπο:
Η πρωτεύουσα της Λέσβου είναι ένας τέτοιος τόπος και θα πρέπει να προβληθεί ως τουριστικός προορισμός (βλ. τα κτίρια της Σύρου – προβάλλονται ως έργα του Τσίλερ).
Εξελικτική πορεία της αρχ/κής στη Μυτιλήνη
Εδώ καταγράφονται οι κοινωνικές επιρροές των κατοίκων της, που ως έμποροι που έζησαν και μεγαλούργησαν σε άλλους τόπους, κυρίως όμως στη Σμύρνη – Κων/πολη – Οδησσό – Βουκουρέστι και μετέτρεψαν τον πλούτο τους σε αρχοντικά που σήμερα διαθέτουμε ως (κεφάλαιο) προς αξιοποίηση μιας πολυδιάστατης πολιτισμικής κληρονομιάς.
Ένα από τα πλέον αξιόλογα κτίρια της πόλης ανεγείρεται στις αρχές του 19ου αιώνα:
Το Σάρλιζα Παλάς
Μοναδικό είδος στο νησί εκλεκτικής αρχιτεκτονικής, μελετημένο από Γάλλο αρχιτέκτονα και κατ’ εντολή του Χασάν Εφέντη: Εξ’ ου και ο επηρεασμός από Οθωμανικά – Γοτθικά στοιχεία, σήμερα πόλος τουριστικής έλξης από τους γείτονες, παρ’ ότι καθημερινά καταρρέει.
Τον 20ό αιώνα, με την ανάπτυξη του εμπορίου (Λάδι-Σαπούνι-Δέρμα) ανεγείρονται αρχοντικά επηρεασμένα από διάφορους ρυθμούς με νεοκλασικά στοιχεία Αιολικού και Ιωνικού ρυθμού. Άλλα από ρυθμούς της εποχής Μπαρόκ-Γοτθικά κλπ. μελετημένα από Έλληνες επιφανείς αρχιτέκτονες: Αδαλής (μαθητής του Τσίλερ), Φούσκας κ.ά. Όμως περί τα τέλη του 1918 η ανέγερση των αρχοντικών διακόπτεται από την μέχρι τότε ευημερούσα αστική τάξη του νησιού, ως συνέπεια των κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων.
Το ύφος των αρχοντικών
Το κάθε κτίσμα υλοποιείται κατά την άποψη του ιδιοκτήτη του και που πολλές φορές επιβάλλεται στον αρχιτέκτονα, ώστε αυτό να εκφράσει την κοινωνική του ισχύ. Έτσι δημιουργούνται πολυδιάστατα δείγματα αρχιτεκτονικής που όταν ο σημερινός επισκέπτης τα αντικρίζει εκπλήσσεται για το πώς βρέθηκαν εδώ αυτά τα κτίρια.
Η έκπληξή του μεγαλώνει περπατώντας μέσα στο τελείως διαφορετικό δομημένο περιβάλλον που διακατέχεται η παράκτια ζώνη. Η απάντηση είναι απλή!
Δεν εντάχθηκαν ποτέ σε ένα γενικότερο οικιστικό πλαίσιο με όρους και περιορισμούς στα μετέπειτα κτίρια, που θα ανεγείρονται ώστε να προστατευθούν, όπως αυτό έγινε σε παραδοσιακούς οικισμούς π.χ. Μόλυβος.
Σήμερα
Η αρχιτεκτονική παρακολούθηση των διατηρητέων της πόλης της Μυτιλήνης επιβάλλει την αναβάθμιση της Προκυμαίας με παρεμβάσεις που χρήζουν ιδιαίτερης αισθητικής και λειτουργικής αντιμετώπισης, ώστε η Μυτιλήνη να γίνει τουριστικός προορισμός (και όχι προσφυγικός). Θα μπορεί έτσι να απευθύνεται σε επισκέπτες που θα έρθουν να θαυμάσουν την Προκυμαία με τα αξιόλογα κτίριά της από επισκέπτες κρουαζιερόπλοιων, ιδιώτες – και όχι μόνο – όπως αυτό συνέβη στην παραλία της Σμύρνης πρόσφατα. Αυτό πρέπει να προβληθεί διότι αυτό θέλει να δει ο επισκέπτης, παράλληλα με το Απολιθωμένο Δάσος ως προστατευόμενο φυσικό μνημείο της UNESCO και που ευτυχώς εδώ έχουν ήδη γίνει σημαντικά βήματα σε υποδομές (Μουσείο, διάνοιξη νέων δρόμων, διεθνή προβολή του κ.ά.). Με την υλοποίηση λοιπόν χερσαίων και λιμενικών υποδομών της Προκυμαίας θα μπορούσε να ζητηθεί από το ελληνικό ICOMOS, ως τεχνικός σύμβουλος της UNESCO, να προβάλλει την πρωτεύουσα του νησιού για τα αξιόλογα αρχιτεκτονικά μνημεία.
Προτάσεις
Μέσω του επανασχεδιασμού της Προκυμαίας θα πρέπει να υπάρξει:
-Η ενεργός προσχώρηση των τοπικών κοινωνιών (ξενοδόχοι, έμποροι, καλλιτέχνες) και άλλα μέσα από ανοιχτό διάλογο με προτάσεις τους που θα επεξεργασθούν, να ληφθούν υπ’ όψιν στην προς υλοποιημένη μελέτη.
-Η καταγραφή προς αξιοποίηση των υφισταμένων εγκαταστάσεων του Λιμένα για την υποδοχή σκαφών αναψυχής με οικονομικά επακόλουθα.
-Η αισθητική αναβάθμιση των διατηρητέων κτιρίων (απαλλαγμένα από τέντες-ταμπέλες) και άλλα ανώφελα στοιχεία.
-Η εύκολη κυκλοφορία των πεζών επί των εσωτερικών πεζοδρομίων.
-Η συγκοινωνιακή διευθέτηση (όπως ήπια κυκλοφορία – στάθμευση κλπ).
Οικονομικά δεδομένα-επενδύσεις
Για την υλοποίηση του έργου απαιτείται η αξιοποίηση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Για να ενταχθεί ένα έργο σε πρόγραμμα χρηματοδότησης ζητείται από τον φορέα υλοποίησης ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης με οριστικές μελέτες και οικονομική ανάλυση κόστους υλοποίησης. Βασική προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι η τεχνογνωσία διαχείρισης η οποία και θα καταγράφεται στην βιωσιμότητα της επένδυσης βάση της οικονομοτεχνικής μελέτης που θα πρέπει να έχει υλοποιηθεί για να μπει στο φάκελο αξιολόγησης.
Σημαντικά οφέλη
Η αναβάθμιση της παραλιακής μετόπης (προκυμαία) της Μυτιλήνης σε συνδυασμό με την αξιοποίηση του κτιριακού αποθέματος, των διατηρητέων κτιρίων θα επιφέρει σημαντικά οφέλη στην οικονομία της τοπικής κοινωνίας και της ευρύτερης περιοχής μέσω του τουρισμού.
