Του Αριστείδη Καλάργαλη
Στη μνήμη των συναδέλφων
Αντώνη Βλαχονικολού,
Γιάννη Ράλλη
Τούτο το διάστημα ερευνώντας, διαβάζοντας βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, χειρόγραφα με τη ζωή και το έργο δασκάλων της Λέσβου οι οποίοι έγραψαν ποίηση, με σκοπό να τυπωθεί ένα βιβλίο, Ανθολόγιο, ήρθαν στο νου σημεία από την εκπαιδευτική ιστορία του νησιού μας. Μελετώντας την εκπαιδευτική πορεία και την κοινωνική ζωή των δασκάλων της Λέσβου μένεις έκπληκτος με το τι έπραξαν, τι κατάφεραν σε δύσκολες εποχές αυτοί οι συνάδελφοί μας.
Οι δάσκαλοι είτε ήταν απλοί των δύο μαρτύρων της Αιολικής γης, είτε απόφοιτοι του Γυμνασίου, του Παρθεναγωγείου, του Διδασκαλείου, της Ακαδημίας και στις μέρες μας των Παιδαγωγικών τμημάτων του Πανεπιστημίου, διακονούν το ελληνικό σχολείο στον υπέρτατο βαθμό. Για κάποιους, του απώτερου παρελθόντος, γνωρίζουμε ελάχιστα. Αξίζει να γνωρίσουμε το βίο τους.
Μια αγνοημένη μορφή δασκάλου είναι ο Θεόδωρος Αλκαίος. Γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και σκοτώθηκε το 1833, σε εμφύλια διαμάχη έξω από το Άργος, από γαλλικά στρατεύματα. Υπερασπίστηκε το σύνταγμα, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια. Δίδαξε στο Ιάσιο, ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας, έλαβε μέρος ως οπλαρχηγός σε πολλές μάχες στην επανάσταση του 1821, υπερασπίστηκε τα Ψαρά, απ’ όπου διέφυγε κολυμπώντας. Ήταν επίσης ηθοποιός και συγγραφέας. Ήταν δάσκαλος που πορεύτηκε με την πένα και το σπαθί.
Άλλος ένας δάσκαλος με επαναστατική ορμή είναι ο Ιωάννης Κόντος. Νέος, 23 χρονών, ζητά να διατεθούν έσοδα από το μοναστήρι του Λειμώνος για την εκπαίδευση παιδιών, όπως όριζε η διαθήκη του κτήτορα της Μονής. Αυτό το βρήκε ερευνώντας το αρχείο του μοναστηριού. Ξεσηκώθηκαν οι κάτοικοι της περιοχής, αντιδρούσε ο μητροπολίτης Μήθυμνας κι ο Πατριάρχης. Αποτέλεσμα: αφορίστηκε από το πατριαρχείο, απολύθηκε από τα σχολειά, αλλά εφαρμόστηκε η διαθήκη κι έτσι στηρίχτηκε η εκπαίδευση της Καλλονής.
Ο δάσκαλος σε όλες τις εποχές δεν μένει σε ό,τι ορίζουν οι εγκύκλιοι. Προσπαθεί, με κάθε τρόπο και μέσο να βοηθήσει τους μαθητές του. Κάθε μέρα, κάθε ώρα τον περιμένουν πολλά ζευγάρια μάτια και αυτιά. Θέλουν την καθοδήγηση και τη φροντίδα του. Αρκετοί δάσκαλοι είναι και συγγραφείς· γράφουν βιβλία για χρήση των σχολείων, θεατρικά έργα, ποιήματα και μουσική για να παρουσιαστούν από τους μαθητές. Ας αναφέρουμε τον Θεόδωρο Θεοδωρίδη και τον Κώστα Μάκιστο. Με τις παραστάσεις που δίνονταν στην Αγία Παρασκευή αγοράστηκαν τα πρώτα όργανα φυσικής και χημείας του σχολειού.
Το πρώτο περιοδικό στη Λέσβο, ο «Πιττακός» εκδόθηκε το 1877 από τον δάσκαλο Γαβριήλ Χαραλαμπίδη – Φίλιο· το ίδιο κι η πρώτη εφημερίδα το 1909, «Ο Μυτιληνιός», από τον Θ. Θεοδωρίδη.
Κάποιοι δίδαξαν για μια ολόκληρη ζωή· ο Ιάκωβος Αναστασιάδης δίδαξε για πενήντα πέντε (55) ολόκληρα χρόνια! Ο Μιχαήλ Μιχαηλίδης για 47 χρόνια! Έχουμε και την περίπτωση του ποιητή – δασκάλου Γιώργου Ζεϊμπέκη που πέθανε από εγκεφαλικό μέσα στην τάξη του 4ου Δημοτικού σχολείου.
Ο καθένας μας θυμάται κάποιους δασκάλους για τον παιδαγωγικό έρωτα που είχαν προς τους μαθητές και την εκπαίδευση. Στη μνήμη μου έρχεται ο Ερμόλαος Χατζηράλλης, ο δάσκαλος που με έκανε να αγαπήσω το λογοτεχνικό βιβλίο.
Λυπάμαι που φέτος δεν θα πιούμε ούζο με τον συνάδελφο Αντώνη στο Τάρτι. Κι ούτε θα ξαναφέρει μαστίχα από τη Χίο ο Γιάννης, τον οποίο πίκρανα κάποια στιγμή ως διευθυντής, εφαρμόζοντας μια αυστηρή εγκύκλιο, που δεν δεχόταν παρέκκλιση.
Ας τους μνημονεύουμε.
