Ο Διονύσης Τσακνής είναι από εκείνες τις μορφές που δεν χρειάζονται πολλά λόγια για να συστηθούν. Τραγουδοποιός, μουσικός, στοχαστής, μια φωνή που κουβαλά μέσα της τον παλμό των καιρών και την αγωνία μιας ολόκληρης κοινωνίας. Οι μελωδίες του συνοδεύουν στιγμές συλλογικής μνήμης, ενώ οι στίχοι του γίνονται καθρέφτης των ανθρώπινων ανησυχιών. Δεν τραγουδά απλώς· αφηγείται, προβληματίζει, εμπνέει. Δεν είναι τυχαίο πως η παρουσία του εκτείνεται πέρα από τη σκηνή και η συμμετοχή του στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΚΚΕ υπογράμμισε τη βαθιά του ανάγκη η τέχνη να συναντά την κοινωνία, να κάνει το προσωπικό, δημόσιο και το καλλιτεχνικό, πολιτικό.
Ο Διονύσης Τσακνής μεθαύριο Σάββατο θα βρίσκεται στη Μυτιλήνη για ένα μουσικό αφιέρωμα στον φίλο του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα στο φεστιβάλ της ΚΝΕ, στο πάρκο της Αγίας Ειρήνης και με αφορμή την παρουσία του εδώ δέχτηκε να πούμε δυο λόγια από τα “Νέα της Λέσβου” ενόψει του διήμερου φεστιβάλ. Όσο έμπειρος και αν είναι ένας δημοσιογράφος, όσες (πολλές) συνεντεύξεις κι αν μετρά στο ενεργητικό του, η συνομιλία με τον Τσακνή σε μια συνέντευξη δεν μοιάζει με τις άλλες. Είναι μια εμπειρία που θυμίζει περισσότερο διάλογο ψυχών παρά τυπική δημοσιογραφική διαδικασία. Ολιγόλογος και μεστός, αποφεύγει τις περιττές διατυπώσεις και κρατά μόνο την ουσία. Κάθε του λέξη μοιάζει με σπόρο που, αν τον καλλιεργήσεις, γεννάει νοήματα και εικόνες πολύ πιο μεγάλα από το μέγεθος της φράσης. Ο δημοσιογράφος δεν αρκεί να ακούσει, χρειάζεται να αφουγκραστεί, να «διαβάσει» ανάμεσα στις σιωπές, να συλλάβει το βάρος που κρύβει ο λιτός του λόγος.
Και είναι ακριβώς αυτή η σιωπηλή δύναμη που κάνει τη συνομιλία με τον Διονύση Τσακνή μοναδική και τον ευχαριστούμε ειλικρινά για την τιμή. Γιατί στα λίγα του λόγια κρύβεται η σοφία της εμπειρίας, η καθαρότητα μιας στάσης ζωής και η πυκνότητα ενός μηνύματος που ταξιδεύει πέρα από τα όρια μιας συνέντευξης. Είναι μια εμπειρία που αφήνει αποτύπωμα, όπως και το έργο του.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗ ΣΑΜΙΩΤΗ
-Διαβάζοντας το πρόγραμμα του διήμερου φεστιβάλ της ΚΝΕ στη Μυτιλήνη Παρασκευή και Σάββατο και βλέποντας το όνομά σας, θα τολμήσω να πω ότι οι νεολαίοι του ΚΚΕ έκαναν μία κίνηση-ματ για μια ξεχωριστή βραδιά.
«Δεν ξέρω αν είναι κίνηση-ματ (όντας σκακιστής), αλλά σίγουρα είναι κίνηση και ένδειξη σεβασμού σε ένα σπουδαίο της ελληνικής τραγουδοποιίας, το Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. Και η ΚΝΕ, απέδειξε όλα αυτά τα χρόνια ότι σέβεται και προωθεί ό,τι υγιές στο χώρο της τέχνης».
-Τι σας ώθησε να θέσετε τον εαυτό σας σε πρώτο πλάνο, πολιτικά, με την επιλογή να είστε υποψήφιος με το ΚΚΕ; Ποιο είναι το όραμά σας για έναν κόσμο πιο δίκαιο και ποια βήματα θεωρείτε κρίσιμα για να πάμε προς τα εκεί;
«Η επιλογή μου δεν ήταν και δεν θα μπορούσε να ήταν ευκαιριακή. Η τιμητική πρόταση του κόμματος με βρήκε απόλυτα σύμφωνο. Από τα πρώτα μετεφηβικά μου χρόνια, εντάχθηκα στις γραμμές του και θέτω τον εαυτό μου πάντα στη διάθεσή του, σε ό,τι μου ζητηθεί και μπορώ να προσφέρω. Επομένως δεν θα μπορούσα να έχω κανένα άλλο όραμα εκτός από την απαλλαγή του ανθρώπου από την εκμετάλλευση. Αυτό όμως για να γίνει «θέλει δουλειά πολλή», όπως λέει ο ποιητής».
-Τι σημαίνει για εσάς προσωπικά και καλλιτεχνικά να κάνετε αφιέρωμα στον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα; Ποια στοιχεία του έργου του θεωρείτε ότι είναι σήμερα πιο επίκαιρα για τη νεολαία και τα κοινωνικά κινήματα;
«Προσωπικά ο Λαυρέντης, σημαίνει πολλά πράγματα. Εν ολίγοις θα έλεγα, όλα αυτά που σηματοδοτούν μία σχέση ζωής. Από την άλλη, πάντα θαύμαζα και εξακολουθώ να θαυμάζω αυτόν τον ποταμό έμπνευσης, που συνάντησε με το έργο του τις αγωνίες πολλών γενιών».
-Σε μία εποχή κρίσεων – οικονομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών – πόσο πιστεύετε ότι η μουσική και οι καλλιτέχνες μπορούν να παίξουν ρόλο αντίστασης και διαμόρφωσης πολιτικής συνείδησης;
«Στις εποχές που ζούμε ο καλλιτέχνης, ως ένας σκληρά εργαζόμενος άνθρωπος, δεν μπορεί να σφυρίζει αδιάφορα, ή να τον αφορούν μόνον τα likes και η προσωπική του προβολή. Έχει την υποχρέωση να σταθεί δίπλα στους συνανθρώπους του, να εκφράσει τις ανάγκες τους, να προσφέρει ένα βάλσαμο στην ψυχή τους. Η τέχνη δεν θα αλλάξει τον κόσμο. Δεν έχει αυτή τη δύναμη. Μπορεί όμως να συμβάλλει στη διαμόρφωση αντιλήψεων, να εμπνεύσει, να προβληματίσει».
-Έχετε δημιουργήσει ένα τραγούδι που κατά την άποψή μου δεν υπάρχει όμοιό του ως προς την απόλυτη περιγραφή της εξουσίας. Αυτό πριν από χρόνια και από τότε μέχρι τώρα άλλαξαν πολλά γιατί η παγκοσμιοποίηση μπορεί να ενώνει κινήματα και πολιτισμούς, δημιουργεί όμως και ένα άλλο οικονομικό πολιτικό σύστημα με το οποίο βρίσκονται αντιμέτωποι οι λαοί, ώστε να αγριεύει η εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Θέλω την άποψή σας πάνω σε αυτό.
«Ανεξάρτητα από την αλλαγή των συνθηκών, ανεξάρτητα από τις εποχές ή τις χρονολογίες, η εξουσία έχει πάντα κοινά χαρακτηριστικά. Ειδικά η καπιταλιστική εξουσία. Έχουμε δει να αλλάζει πρόσωπα ή μορφές, αλλά η βάση της παραμένει πάντα η ίδια και σκοπό έχει τη διατήρηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο».
-Τι μήνυμα θα θέλατε να απευθύνετε στους νέους που βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανεργία, την αβεβαιότητα και την πολιτική απογοήτευση; Ποιες μορφές συλλογικής δράσης και κινημάτων θεωρείτε πιο αποτελεσματικές;
«Η οργάνωση στους τόπους δουλειάς, εκπαίδευσης και κοινωνικής ζωής είναι ο καλύτερος τρόπος να αναδειχτούν τα προβλήματα και να οργανωθεί η πάλη για την αντιμετώπισή τους. Το σύστημα θέλει μια κοινωνία του «εγώ» και όχι του «εμείς». Εκεί πρέπει να επικεντρώσουμε και να αναπτύξουμε συλλογικούς αγώνες. Έτσι έρχεται η αφύπνιση. Έτσι έρχονται οι ανατροπές».
-Ποιες είναι για εσάς οι διαχωριστικές γραμμές (αν υπάρχουν) ανάμεσα στην τέχνη ως προσωπική έκφραση και στην τέχνη ως πολιτική πράξη; Πώς τις διαχειρίζεστε στη δική σας πορεία;
«Ο καθένας εκφράζεται, αναλόγως των φιλοσοφικών, πολιτικών και προσωπικών του αφετηριών. Δεν θα μπορούσα ποτέ να εκφραστώ ανεξάρτητα από αυτές. Επομένως οι πολιτικές μου απόψεις, δεν θα μπορούσαν να «λείπουν» από το έργο μου. Βέβαια, έχουμε παραδείγματα από το χώρο της παγκόσμιας τέχνης, όπου υπάρχει μια «αντίφαση», ανάμεσα στο έργο και στο τι δηλώνει ο κάθε δημιουργός. Αλλά αυτό, εκφεύγει των ορίων μιας απλής συζήτησης».
-Σε μια περίοδο που πολλά δείχνουν ότι “τα πράγματα δεν αλλάζουν”, τι σας κάνει να πιστεύετε ότι υπάρχει ελπίδα; Ποιες μικρές και μεγαλύτερες νίκες βλέπετε γύρω σας – στην τέχνη, την κοινωνία, την αντίσταση – που μπορούν να εμπνεύσουν;
«Τα πράγματα αλλάζουν και αυτό το δείχνει η ιστορία. Το αν περνάμε μια περίοδο κρίσης, αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση δεν θα οδηγηθεί κάποια στιγμή προς τα μπρος. Συνήθως οι άνθρωποι είναι βιαστικοί και τους αφορά το σήμερα. Οι κοινωνικές αλλαγές, όμως, απαιτούν διεργασίες και ωρίμανση των συνθηκών. Το παλιό πεθαίνει, αλλά το καινούργιο δεν είναι ακόμα έτοιμο να γεννηθεί. Αυτό ακριβώς σημαίνει κρίση».
-Με την ψηφιοποίηση, τα social media, τη ροή περιεχομένου, πώς αλλάζει η σχέση του καλλιτέχνη με το κοινό; Ποιες ευκαιρίες και ποια εμπόδια βλέπετε;
«Προφανώς την αλλάζει και εδώ ακριβώς ελλοχεύει ένας κίνδυνος. Να εγκλωβιστεί ο καλλιτέχνης στη λογική της διακρίβωσης της αποδοχής του και να ξοδεύει δυνάμεις για την αύξησή της. Σε ό,τι με αφορά κάνω προσεκτική και φειδωλή χρήση για τη γνωστοποίηση κάποιων βημάτων στη δουλειά μου και μέχρις εκεί».
-Όταν αναλάβατε την ΕΡΤ, είπατε ότι θέλατε να προσφέρετε. Τι εμπειρίες αποκομίσατε από εκείνη τη θητεία; Ποια πιστεύετε ότι είναι σήμερα η σημασία της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης και ο ρόλος της ανεξαρτησίας της;
«Ανοίγεις ένα τραυματικό κεφάλαιο και δεν μας αρκεί μια συνέντευξη. Επιγραμματικά θα έλεγα ότι έγινα σοφότερος όσον αφορά στη γνώση της λειτουργίας ενός κρατικού οργανισμού με έντονο κυβερνητικό χρώμα. Κατάλαβα επίσης ότι η όποια διάθεση προσφοράς, έχει να αντιμετωπίσει πολύ ισχυρές αντιστάσεις, για λόγους προφανείς και αυταπόδεικτους, με τελικό αποτέλεσμα την ακύρωση των καλών προθέσεων».
-Σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη.
«Και εγώ».
