του Παράσχου Μανιάτη*
Εισαγωγή
Πόσο πλήττεται η τσέπη σας από την ακρίβεια;
Σίγουρα νιώθετε τα τρόφιμα, τα καύσιμα και τα υπόλοιπα αγαθά να γίνονται ολοένα και πιο ακριβά. Ίσως αναρωτιέστε πώς επηρεάζει αυτή η ραγδαία αύξηση των τιμών, όχι μόνο την καθημερινότητά σας, αλλά και την οικονομία της χώρας μας.
Σε αυτό το άρθρο, θα εξερευνήσουμε τις επιπτώσεις του πληθωρισμού στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Ελλάδας. Θα δούμε πώς η άνοδος των τιμών επηρεάζει την αγοραστική δύναμη, τις επενδύσεις, τις εξαγωγές και εισαγωγές, και τα δημόσια οικονομικά.
Μέσα από στατιστικά στοιχεία, προβλέψεις και απλά παραδείγματα, θα κατανοήσουμε πώς ο πληθωρισμός επηρεάζει άμεσα την τσέπη μας, αλλά και το μέλλον της ελληνικής οικονομίας.
Είτε είστε νοικοκυριό, επιχειρηματίας, είτε απλά ένας πολίτης που ενδιαφέρεται για το μέλλον της χώρας, αυτό το άρθρο σας αφορά.
ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Πληθωρισμός ονομάζεται η γενικευμένη αύξηση των τιμών αγαθών και υπηρεσιών σε μια οικονομία κατά τη διάρκεια μίας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.
Με άλλα λόγια:
Χρειάζονται περισσότερα χρήματα για να αγοραστεί η ίδια ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών σε σχέση με το παρελθόν.
Η αγοραστική δύναμη του νομίσματος μειώνεται.
ΑΕΠ: ΟΡΙΣΜΟΣ, ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) ονομάζεται η συνολική αξία όλων των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (συνήθως ένα έτος).
Με άλλα λόγια:
Το ΑΕΠ μετράει πόσο πλούσια είναι μια χώρα σε ένα έτος.
Περιλαμβάνει:
Αγαθά: τρόφιμα, ρούχα, αυτοκίνητα, κ.λπ.
Υπηρεσίες: κομμωτική, ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση, κ.λπ.
Παραδείγματα:
Εάν η Ελλάδα παράγει αγαθά και υπηρεσίες αξίας 200 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ένα έτος, το ΑΕΠ της είναι 200 δισεκατομμύρια ευρώ.
Εάν η Ελλάδα εισάγει αγαθά και υπηρεσίες αξίας 50 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ένα έτος, το ΑΕΠ της είναι 150 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή (200 – 50=150 ).
Συνοψίζοντας:
Το ΑΕΠ είναι ένας σημαντικός δείκτης για την υγεία μιας οικονομίας.
Υψηλό ΑΕΠ συνήθως σημαίνει υψηλό βιοτικό επίπεδο για τους πολίτες.
Χαμηλό ΑΕΠ μπορεί να σημαίνει οικονομικά προβλήματα.
Δημοσιοοικονομικά ελλείμματα. Ορισμός και παραδείγματα
Τι είναι τα δημοσιονομικά ελλείμματα;
Φανταστείτε ότι η οικογένειά σας ξοδεύει περισσότερα χρήματα από όσα κερδίζει σε ένα έτος. Αυτό ονομάζεται “έλλειμμα”. Το ίδιο συμβαίνει και με τα δημοσιονομικά ελλείμματα:
Δημοσιονομικό έλλειμμα είναι η περίπτωση όπου οι δαπάνες της κυβέρνησης (ό,τι χρήματα ξοδεύει) είναι μεγαλύτερες από τα έσοδα (ό,τι χρήματα εισπράττει) σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (συνήθως ένα έτος).
Με απλά λόγια:
Η κυβέρνηση ξοδεύει περισσότερα χρήματα από όσα κερδίζει.
Χρειάζεται να δανειστεί χρήματα για να καλύψει τη διαφορά.
Πώς δημιουργείται το έλλειμμα;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι:
-Οικονομική ύφεση: Όταν η οικονομία πηγαίνει άσχημα, οι άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους, οι επιχειρήσεις κερδίζουν λιγότερα χρήματα και η κυβέρνηση εισπράττει λιγότερα φόρους.
-Αύξηση των δαπανών: Η κυβέρνηση μπορεί να ξοδεύει περισσότερα χρήματα σε πράγματα όπως η άμυνα, η υγεία, η παιδεία ή οι κοινωνικές παροχές.
-Μείωση φόρων: Η κυβέρνηση μπορεί να μειώσει τους φόρους, άρα εισπράττει λιγότερα χρήματα.
Πώς επηρεάζει το έλλειμμα την οικονομία;
-Αύξηση του δημόσιου χρέους: Όταν η κυβέρνηση δανείζεται χρήματα, δημιουργεί χρέος. Το υψηλό χρέος μπορεί να βλάψει την οικονομία.
-Αύξηση των επιτοκίων: Η κυβέρνηση ίσως χρειαστεί να πληρώσει υψηλότερα επιτόκια για τα δάνεια που λαμβάνει.
Πληθωρισμός: Η αυξημένη ζήτηση για δάνεια από την κυβέρνηση μπορεί να οδηγήσει σε πληθωρισμό.
Τι μπορεί να κάνει η κυβέρνηση;
Μείωση των δαπανών: Η κυβέρνηση μπορεί να ξοδεύει λιγότερα χρήματα σε διάφορους τομείς.
Αύξηση φόρων: Η κυβέρνηση μπορεί να αυξήσει τους φόρους για να εισπράξει περισσότερα χρήματα.
Ανάπτυξη της οικονομίας: Η ανάπτυξη της οικονομίας φέρνει περισσότερα έσοδα στην κυβέρνηση και μειώνει την ανεργία.
Συμπέρασμα:
Το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι ένα σημαντικό οικονομικό πρόβλημα.
Η κυβέρνηση μπορεί να λάβει μέτρα για να μειώσει το έλλειμμα.
Η μείωση του ελλείμματος είναι σημαντική για την υγεία της οικονομίας.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΑΕΠ
Ο πληθωρισμός, η γενικευμένη αύξηση τιμών αγαθών και υπηρεσιών, επηρεάζει το ΑΕΠ της Ελλάδας με διάφορους τρόπους:
-Καταναλωτική Δαπάνη: Μειώνει την αγοραστική δύναμη, οδηγώντας σε μείωση της καταναλωτικής δαπάνης, άρα και του ΑΕΠ.
-Επενδύσεις: Η αβεβαιότητα από τον υψηλό πληθωρισμό αποθαρρύνει τις επενδύσεις, βλάπτοντας την ανάπτυξη και το ΑΕΠ.
-Εξαγωγές και Εισαγωγές: Μειώνει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων, μειώνοντας τις εξαγωγές και αυξάνοντας τις εισαγωγές, βλάπτοντας το ΑΕΠ.
-Δημόσια Οικονομικά: Μειώνει την πραγματική αξία του δημόσιου χρέους, αλλά και τα πραγματικά έσοδα από φόρους, επηρεάζοντας τα δημόσια οικονομικά.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΑΕΠ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ: ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ
Πληθωρισμός:
Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα παρουσίασε ραγδαία άνοδο το 2022, αγγίζοντας το 10,9% τον Δεκέμβριο, το υψηλότερο επίπεδο 29 ετών.
Η άνοδος του πληθωρισμού οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως:
-Η άνοδος των τιμών ενέργειας (φυσικό αέριο, πετρέλαιο)
-Η άνοδος των τιμών τροφίμων
-Διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες
-Ο πόλεμος στην Ουκρανία
ΑΕΠ:
Το 2022, η ελληνική οικονομία παρουσίασε ανάπτυξη 5,9%, μετά από την ύφεση του 2020 (-8,2%) και την ανάκαμψη του 2021 (8,3%).
Η ανάπτυξη του 2022 οφείλεται σε:
-Την άνοδο του τουρισμού (+33,2%)
-Τις αυξημένες επενδύσεις (+11,4%)
-Την τόνωση της κατανάλωσης (+5,3%)
-Το ΑΕΠ της Ελλάδας το 2022 ανήλθε σε 203,4 δισεκατομμύρια ευρώ.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΑΕΠ
Ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το ΑΕΠ της Ελλάδας:
-Μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών:
- Η πραγματική αξία των μισθών μειώθηκε κατά 3,5% το 2022.
- Η αγοραστική δύναμη των συνταξιούχων μειώθηκε κατά 6,7% το 2022.
-Αύξηση του κόστους παραγωγής για τις επιχειρήσεις:
- Το κόστος παραγωγής στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 16,4% το 2022.
- Το κόστος παραγωγής στις κατασκευές αυξήθηκε κατά 12,1% το 2022.
– Μείωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές:
- Οι εξαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 1,2% το 2022.
- Η ύφεση στην Ευρωζώνη, όντας σημαντικός εμπορικός εταίρος της Ελλάδας, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις εξαγωγές και κατ’ επέκταση το ΑΕΠ.
Ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το ΑΕΠ της Ελλάδας:
- Μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών
- Αύξηση του κόστους παραγωγής για τις επιχειρήσεις
- Μείωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές
Προβλέψεις:
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αναμένει ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη να παραμείνει υψηλός το 2023 και το 2024, πριν υποχωρήσει σταδιακά.
Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας αναμένεται να επιβραδυνθεί το 2023, αλλά να παραμείνει θετική.
Συμπέρασμα:
Ο πληθωρισμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ελληνική οικονομία.
Η αποτελεσματική διαχείριση του πληθωρισμού από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και την ελληνική κυβέρνηση είναι απαραίτητη για την διατήρηση της ανάπτυξης και της σταθερότητας.
Επιπτώσεις του Πληθωρισμού στο ΑΕΠ της Ελλάδας: Στοιχεία και Ανάλυση
Πληθωρισμός:
Ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός για το 2022 διαμορφώθηκε στο 9,1%.
Τα βασικά αγαθά, όπως τρόφιμα και ενέργεια, παρουσίασαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών:
Τρόφιμα: 13,8%
Ενέργεια: 50,2%
Προβλέψεις:
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ):
Προέβλεψε πληθωρισμό 5,3% στην Ευρωζώνη το 2023.
Προβλέπει πληθωρισμό 2,3% στην Ευρωζώνη το 2024.
Προβλέψεις:
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεψε ανάπτυξη 2,8% για την Ελλάδα το 2023.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προέβλεψε ανάπτυξη 2,4% για την Ελλάδα το 2023.
Προτεινόμενες πολιτικές:
Μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας:
-Επιδότηση βασικών αγαθών
-Μείωση ΦΠΑ σε τρόφιμα και ενέργεια
-Αύξηση του κατώτατου μισθού
Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας:
-Επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη
-Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος
-Εκπαίδευση και κατάρτιση του εργατικού δυναμικού
Διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας:
-Συνέχιση των μεταρρυθμίσεων
-Μείωση του δημόσιου χρέους
Συμπερασματικά:
Η αποτελεσματική διαχείριση του πληθωρισμού αποτελεί καίρια προϋπόθεση για την διατήρηση της ανάπτυξης και της οικονομικής ευημερίας στην Ελλάδα. Η υιοθέτηση μίας ισορροπημένης πολιτικής που λαμβάνει υπόψη τις διάφορες επιπτώσεις του πληθωρισμού δύναται να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της πρόκλησης.
*Ο Παράσχος Μανιάτης είναι Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, κάτοχος 5 διδακτορικών διπλωμάτων από Σουηδικά και Αμερικανικά Πανεπιστήμια στους κλάδους: Logistics για Μηχανικούς, Μάνατζμεντ για Μηχανικούς, Οικονομικά & Χρηματοοικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες & Δημόσιες Σχέσεις και Μαέστρος Μουσικής. Δίδαξε 41 χρόνια σε 9 δημόσια Πανεπιστήμια και 3 ιδιωτικά Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο
