Η Λέσβος, το νησί της φυσικής ομορφιάς και της ιστορικής κληρονομιάς, βιώνει τα τελευταία χρόνια μια όλο και πιο επώδυνη πραγματικότητα. Την αδυσώπητη άνοδο του κόστους ζωής. Οι τιμές στα τρόφιμα, την ενέργεια, τα καύσιμα και τη στέγαση ανεβαίνουν με ρυθμούς που ξεπερνούν κατά πολύ τον μέσο πανελλαδικό πληθωρισμό, ασκώντας σημαντική πίεση στα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις.
Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα η φράση που λέγεται από τους περισσότερους, «πήγα στο σούπερ-μάρκετ, έδωσα 200 ευρώ και πήρα ελάχιστα πράγματα» ή ότι «πληρώνω τη μισή μου σύνταξη σε λογαριασμούς».
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το κόστος ζωής στη Λέσβο καταγράφει αυξήσεις 15%-20% υψηλότερες από τον μέσο όρο της χώρας, επηρεάζοντας ιδιαίτερα οικογένειες με σταθερό ή χαμηλό εισόδημα. Τα νοικοκυριά αναγκάζονται να προγραμματίζουν αυστηρά κάθε έξοδο, επιλέγοντας πολλές φορές ανάμεσα σε βασικά αγαθά και λογαριασμούς ενέργειας. Η πίεση αυτή δεν περιορίζεται μόνο στα ράφια των σούπερ-μάρκετ. Αγγίζει την καθημερινή ζωή σε κάθε επίπεδο. Από τη θέρμανση και τα καύσιμα, μέχρι την πρόσβαση σε τοπικά προϊόντα και υπηρεσίες, μετατρέποντας την καθημερινότητα σε μια συνεχή διαχείριση κόστους και αναγκών.
Ακρίβεια κι…υπομονή
Η Λέσβος, παρά τη μακρά ιστορία και τον πολιτισμό της, αντιμετωπίζει μια σκληρή πραγματικότητα καθώς η ακρίβεια επηρεάζει κάθε πτυχή της καθημερινότητας, από τα ψώνια στο σούπερ-μάρκετ έως το λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος και το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου. Οι μικρές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν, τα νοικοκυριά «σφίγγουν το ζωνάρι».
Το φαινόμενο της ακρίβειας δεν είναι απλώς αριθμός στους πίνακες του πληθωρισμού. Πρόκειται για ένα σύνθετο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, με βαθιές αιτίες και πολλαπλές συνέπειες. Η Λέσβος, ως ακριτικό νησί, πληρώνει δυσανάλογο τίμημα, και οι επιπτώσεις είναι εμφανείς σε κάθε γειτονιά και σε κάθε σπίτι.
Γιατί η ακρίβεια στη Λέσβο είναι μεγαλύτερη
Το κόστος μεταφοράς παίζει καθοριστικό ρόλο. Παρά την ύπαρξη του Μεταφορικού Ισοδύναμου, οι μεταφορές αγαθών και καυσίμων στο νησί παραμένουν ακριβές. Γραφειοκρατικά εμπόδια και καθυστερήσεις στις επιστροφές ενισχύουν το βάρος των τιμών για τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις. Η ενέργεια αποτελεί ένα δεύτερο σημαντικό παράγοντα αύξησης των ημερήσιων εξόδων. Σύμφωνα με στοιχεία της ΡΑΕ, οι αυξήσεις στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος και η εξάρτηση από το πετρέλαιο θέρμανσης καθιστούν τα νοικοκυριά ιδιαίτερα ευάλωτα στις διεθνείς κρίσεις ενέργειας. Η απουσία εκτεταμένων εναλλακτικών πηγών ενέργειας αυξάνει περαιτέρω την επιβάρυνση.
Σ’ ό,τι αφορά στον τουριστικό παράγοντα κι εκεί παρατηρείται εγγενής αδυναμία καθώς η οικονομία της Λέσβου εξαρτάται σημαντικά από την τουριστική περίοδο και η αυξημένη ζήτηση τους θερινούς μήνες οδηγεί σε άνοδο τιμών στέγασης και εστίασης, επιβαρύνοντας τους μόνιμους κατοίκους.
Αποδυνάμωση πρωτογενούς τομέα
Η αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή έχει μειωθεί σημαντικά. Το αυξημένο κόστος καλλιεργειών και εκτροφής, σε συνδυασμό με την έλλειψη υποστηρικτικών δομών για τους μικρούς παραγωγούς, οδηγεί σε μεγαλύτερη εξάρτηση από εισαγόμενα προϊόντα. Επιπρόσθετα σ΄ όλα αυτά υπάρχει η ανεργία και οι χαμηλοί μισθοί που παραμένουν στάσιμοι. Ιδιαίτερα η ανεργία στους νέους ξεπερνά τον πανελλαδικό μέσο όρο. Πολλές οικογένειες επιβιώνουν με μερική απασχόληση ή περιστασιακά εισοδήματα και τ’ αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ένα σοβαρό χάσμα ανάμεσα στο εισόδημα και τις καθημερινές ανάγκες. Οι κάτοικοι περιορίζουν τα ψώνια στο ελάχιστο και συχνά στρέφονται σε κοινωνικά παντοπωλεία ή ανταλλαγές αγαθών. Οι λογαριασμοί ενέργειας και καυσίμων καταναλώνουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος. Οι μικρές επιχειρήσεις αδυνατούν να καλύψουν τα αυξημένα λειτουργικά έξοδα και πολλές υπολειτουργούν ή κλείνουν, δημιουργώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία.
Μάλιστα, έρευνα του Επιμελητηρίου Λέσβου δείχνει ότι πάνω από το 60% των μικρών επιχειρήσεων έχουν περιορίσει τις επενδύσεις τους τα τελευταία δύο χρόνια, λόγω των αυξήσεων σε ενέργεια και πρώτες ύλες. Παράλληλα, η καταναλωτική συμπεριφορά των νοικοκυριών έχει αλλάξει σημαντικά, απόδειξη ότι αρκετά καταστήματα σημειώνουν πτώση τζίρου πάνω από 20%, με τις οικογένειες να αγοράζουν μόνο τα απολύτως απαραίτητα.
Προτάσεις και λύσεις
Σε σχέση με τα όσα συμβαίνουν κι αφορούν στο υψηλό κόστος ζωής και στην ακρίβεια των προϊόντων, οι εκπρόσωποι τοπικών φορέων προτείνουν ως λύση την ενίσχυση και απλοποίηση του Μεταφορικού Ισοδύναμου, με άμεση απόδοση χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια. Την επιδότηση μεταφοράς αγαθών και ενίσχυση τοπικών παραγωγών. Την προώθηση φωτοβολταϊκών πάρκων, κοινοτικών ενεργειακών συνεταιρισμών και άλλων ΑΠΕ, για μείωση του ενεργειακού κόστους και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Την δημιουργία υποδομών μεταποίησης και τυποποίησης τοπικών προϊόντων για μείωση εξάρτησης από εισαγωγές και αύξηση της προστιθέμενης αξίας. Επιπλέον, ειδικοί τονίζουν την ανάγκη για στρατηγική ενίσχυση της τοπικής παραγωγής μέσω εκπαίδευσης και τεχνικής υποστήριξης των αγροτών και κτηνοτρόφων, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από εισαγωγές και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της οικονομίας σε διεθνείς κρίσεις.
Κοινωνικά και στεγαστικά μέτρα
Σε σχέση με τα πραγματικά και ουσιαστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της Λέσβου, η πολιτεία καλείται να διευρύνει τα κοινωνικά τιμολόγια, να ενισχύσει τα επιδόματα θέρμανσης και σίτισης, και να σχεδιάσει προγράμματα στέγασης για νέους και ευάλωτους κατοίκους.
Η Λέσβος χρειάζεται στρατηγική και επενδύσεις, ώστε η ακρίβεια να αντιμετωπιστεί με διαρθρωτικές αλλαγές και η τοπική παραγωγή να μετατραπεί σε κινητήρα ανάπτυξης. Χωρίς άμεση παρέμβαση, η Λέσβος κινδυνεύει να βυθιστεί περαιτέρω στην κοινωνική στασιμότητα και τη δημογραφική αποψίλωση. Με σχέδιο και πολιτική βούληση, όμως, μπορεί να ξαναβρεί τον ρυθμό της και να μετατραπεί από τόπο της υπομονής σε τόπο με προοπτική.
