του Καθηγητή Γιάννη Σουβατζή*
Θα ήταν άδικο αν οι Μυτιληνιοί δεν ήταν υπερήφανοι για τα προϊόντα της λεσβιακής τους γης. Αυτό το νησί παράγει εκλεκτά προϊόντα που κάλλιστα θα μπορούσαν να είναι γνωστά όχι μόνο σε εθνικό, αλλά σε διεθνές και παγκόσμιο επίπεδο.
Δυστυχώς όμως μόνο ένα, δύο ή τρία το πολύ από αυτά κατόρθωσαν να γίνουν γνωστά ελλαδικά, αλλά να μνημονεύονται μόνο ως αφηγηματικές εμπειρίες των διακοπών από τυχόν επισκέψεις στο νησί ή να αγοράζονται από τους Λέσβιους ετεροδημότες.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου τοπικά λεσβιακά προϊόντα και υπηρεσίες (βλέπε ΝΕΛ) χάθηκαν πρόωρα ελλείψει καλής διαχείρισης, αναποτελεσματικής στρατηγικής και ερασιτεχνικού μάνατζμεντ.
Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ποιότητα του λεσβιακού ελαιολάδου, του νοστιμότατου λαδοτυριού, άλλων τυροκομικών προϊόντων, τοπικών γλυκών κουταλιού αλλά και των υποτιμημένων προϊόντων σαπωνοποιίας του νησιού να αποτελούν ποιοτικά λεσβιακά προϊόντα, άξια καλύτερης εμπορικής τύχης.
Υπεράνω όμως όλων το λεσβιακό ούζο έχει θεμελιώσει την Μυτιλήνη ως την πρωτεύουσα αυτού του αλκοολούχου ποτού με άρωμα γλυκάνισου να αποτελεί λεσβιακό σήμα κατατεθέν. Επίσης το νησί μπορεί να καυχάται ότι προσφέρει και διαθέτει το μοναδικό «Ελληνικό Sushi» με την σαρδέλα Καλλονής να αποτελεί μοναδικό επιτραπέζιο ορεκτικό, συνοδευτικό αλλά και ακόμη κυρίως φαγητό απίστευτης γαστρονομικής/γευστικής εμπειρίας. Δυστυχώς, τα λεσβιακά προϊόντα αποτελούν απλά, καταναλωτικά αγαθά χωρίς να συγκαταλέγονται στα επώνυμα προϊόντα (brands) πλην μεμονωμένων περιπτώσεων.
Δεν θα επεκτείνω περισσότερο την λίστα των λεσβιακών προϊόντων, αλλά θα εστιάσω μόνο στα προαναφερθέντα και θα προσπαθήσω να διερευνήσω γιατί αυτά παρέμειναν μετρίως γνωστά και έγκλειστα εντός της λεσβιακής αγοράς πλην ελάχιστων περιπτώσεων (ΕΠΟΜ/Pernod Ricard, Αρβανίτη Ισιδώρου, Βαρβαγιάννη), αδύναμα να εισχωρήσουν σε άλλες αγορές πέραν του λεσβιακού χώρου.
Ευτυχώς, μερικές λεσβιακές επωνυμίες ούζου έχουν εισέλθει δυναμικά στην σφαίρα των επώνυμων προϊόντων με υποσχόμενες προοπτικές.
Χωρίς αμφιβολία στο νησί υπάρχουν ικανοί και έμπειροι παραγωγοί που κατόρθωσαν να δημιουργήσουν πληθώρα προϊόντων ελαιολάδου, τυροκομίας και ποικιλίας ούζου κάτω από μια πλούσια ονοματολογία εντός ενός τόσου μικρού τόπου και αγοράς, αλλά χωρίς όραμα ανάπτυξης πέραν της τοπικής προϊοντικής επιβίωσης και συντήρησης της οικογενειακής επιχείρησης.
Οι αδυναμίες των λεσβιακών προϊόντων
Τα λεσβιακά προϊόντα απέτυχαν να επικοινωνήσουν την ταυτότητά τους, αμέλησαν να μελετήσουν την επιρροή της θετικής προϊοντικής εικόνας εντός της αγοράς, αγνόησαν την σπουδαιότητα της ενημέρωσης των καταναλωτικών στρωμάτων, παρέκαμψαν την σπουδαιότητα δημιουργίας πελατειακών σχέσεων, παρέμειναν προσανατολισμένα στο προϊόν παρά προσανατολισμένα στον πελάτη (product versus customer oriented), επιδόθηκαν στο μονόδρομο της παραγωγής και απλής πώλησης, υποτίμησαν την δύναμη του παραδοσιακού αλλά και στρατηγικού μάρκετινγκ, αρνήθηκαν την συμβολή του μάνατζμεντ, τσιγκουνεύτηκαν στην επένδυση του ανθρώπινου επιστημονικού κεφαλαίου και συμβιβάστηκαν με την οικονομική απόδοση της τοπικής αγοράς και των μεσαζόντων / εμπορικών διανομέων της ελληνικής αγοράς.
Ο δωδεκάλογος της ελλιπούς ανταγωνιστικότητας
Γιατί όμως παγιώνεται η ερασιτεχνική διαχείριση των λεσβιακών προϊόντων, καταδικάζοντας αυτά στην μετριότητα, αφάνεια, εγκλεισμό τους στην τοπική αγορά με ισχνή παρουσία σε μικρές και μεγάλες αγορές; Πιθανόν να ισχύουν οι παρακάτω λόγοι:
- Η κουλτούρα του Λέσβιου παραγωγού/επιχειρηματία – παραμένει δέσμιος της επιχειρηματικής διστακτικότητάς του
- Η φύση της οικογενειακής λεσβιακής επιχείρησης – πάντοτε περιορισμένη στα όρια του οικογενειακού περιβάλλοντος
- Ο φόβος του επιχειρηματικού κινδύνου – αδυναμία σοβαρού προγραμματισμού και υπολογισμού του επιχειρηματικού κίνδυνου από την επιχειρηματική πλευρά
- Η έλλειψη επιχειρηματικής γνώσης/εμπειρίας – περιορισμένη ή ελλιπής γνώση επιχειρηματικής μεθοδολογικής προσέγγισης και εκτέλεση έργων, μέτριας και μεγάλης κλίμακας.
- Η ανασφάλεια και δυσπιστία στις ικανότητες – ανασφάλεια διοικητικού και διαχειριστικού επιχειρηματικού έργου
- Η έλλειψη διαθέσιμων πόρων – δυσκολία στην ανεύρεση κεφαλαίων ανάπτυξης
- Η περιορισμένη παραγωγή – περιορισμός γεωφυσικών πόρων
- Η σωρεία των προϊόντων της ίδιας κατηγορίας – πλειάδα παραγόμενων προϊόντων χωρίς εμφανή σημεία διαφοροποίησης – differentiation.
- Η έλλειψη στρατηγικής πρόθεσης και αξιολόγηση της ελκυστικότητας της αγοράς βάσει των αναγκών και προτιμήσεων των καταναλωτών – απουσία στρατηγικού προσανατολισμού
- Η δυσπιστία στην σύναψη στρατηγικής συμμαχίας – κακοπιστία έναντι επιχειρηματικών κοινοπραξιών, συνεταιριστικών σχημάτων κλπ.
- Ο επιχειρηματικός ατομικισμός vis-a-vis της συλλογικής επιχειρηματικότητας – προτίμηση στον επιχειρηματικό απομονωτισμό
- Η έλλειψη επιχειρηματικού οράματος και φυσικά ο λεσβιακός εγωισμός!
Τι πρέπει να γίνει τώρα…
Η δημιουργία ενός προϊόντος είναι δύσκολη υπόθεση που δυσκολεύει χάριν της επιβίωσής του και γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη διαδικασία στην μετάβασή του από απλό προϊόν σε επώνυμο (brand) εθνικής ή διεθνούς εμβέλειας.
Η ποιότητα των λεσβιακών προϊόντων αποτελεί πλεονέκτημα αφού όλα προέρχονται από την λεσβιακή γη. Απαιτείται όμως η επιστημονική κατάρτιση από την επιχειρηματική πλευρά για να αποκτήσουν τα προϊόντα το δικό τους ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, αγοραστικό κοινό, αφοσιωμένους πελάτες και σταθερή ανερχόμενη δυναμική εντός των αγορών. Για να γίνουν όλα αυτά επιβάλλεται η αλλαγή της νοοτροπίας των εμπλεκόμενων παραγωγών/ επιχειρηματιών και η υιοθέτηση του επιστημονικού μάρκετινγκ και branding. Τα λεσβιακά προϊόντα είναι πολλά και ποιοτικά, αλλά απέχουν πολύ από τον χαρακτηρισμό τους ως επώνυμα προϊόντα (brands).
Είναι λυπηρό να μην υπάρχει μια μυτιληνιά επωνυμία ελαιολάδου που να επιδεικνύει την άμεση πελατειακή πρόθεση, προτίμηση και επιλογή του Έλληνα καταναλωτή ως αφοσιωμένου πελάτη αλλά και του συνειρμού ότι όταν μιλάμε για ελαιόλαδο, εννοούμε την συγκεκριμένη λεσβιακή επωνυμία.
Ας προωθήσουμε λοιπόν τα λεσβιακά προϊόντα δυναμικά εντός των αγορών έτσι ώστε να καταλάβουν την θέση που τους ανήκει εμπορικά προς όφελος του τόπου και των παραγωγών τους.
