Προστατευόμενο τοπίο χαρακτηρίστηκε με απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης διοίκησης Αιγαίου η περιοχή της Παναγιάς της Κρυφτής, που βρίσκεται στις απόκρημνες βραχώδεις ακτές στην περιοχή του Πλωμαρίου, 5 ναυτικά μίλια δυτικά του λιμανιού, και ανήκει στο Δημοτικό Διαμέρισμα Παλαιοχωρίου.
Την πρόταση για χαρακτηρισμό της περιοχής ως προστατευόμενου τοπίου υπέβαλλε με Ειδική Έκθεση ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Το Πόλιον». Δημοσιεύτηκε δε, στο ΦΕΚ, τεύχος ΑΑΠ 308/29.12.2017. Πολύ σημαντικό στοιχείο της απόφασης αυτής (άρθρο 8) είναι ότι η διαχείριση του προστατευόμενου τοπίου ανατίθεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου σε συνεργασία με το Δήμο Λέσβου.
Το πολιτισμικό τοπίο της Παναγιάς της Κρυφτής, ιδιαίτερης γεωλογικής, φυσικής, θρησκευτικής αξίας με το ξωκλήσι να είναι κρυμμένο όλο στην ευρύχωρη σπηλιά ενός βράχου και με εντυπωσιακές εικόνες γεωλογικών σχηματισμών, είχε συμπεριληφθεί στο φάκελο υποψηφιότητας για την ένταξη της Λέσβου στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO. Στον πρόσφατο Γεωτουριστικό Χάρτη του Γεωπάρκου Λέσβου η περιοχή σημειώνεται ως ΓΕΩΤΟΠΟΣ με τον αριθμό 33.
Είναι, λοιπόν, ένα ιδιαίτερο τοπίο (φυσικό και πολιτισμικό) του Γεωπάρκου Λέσβου, που απαιτεί προστασία από υπερβολικές πιέσεις με την κατάλληλη μορφή διαχείρισης και ανάδειξης ώστε να αξιοποιηθεί ως σημαντικός πόρος για την ανάπτυξη της Λέσβου.
Η ιδιαίτερη γεωλογική δομή, η εντυπωσιακή γεωμορφολογία (απότομες και βραχώδεις ακτές, σπηλαιώδεις μορφές), οι θερμές πηγές (μέσα και έξω από τη θάλασσα), αποτελούν μέρος των σοβαρών στοιχείων για τη διατήρησή τους ώστε να χαρακτηριστεί ως προστατευόμενο τοπίο.
Η ανάδειξη της ιδιαίτερης αξίας της περιοχής, της σημασίας των γεωλογικών δομών για την γεωιστορική εξέλιξη της Λέσβου, της χαρακτηριστικής γεωμορφολογίας της, των θερμών πηγών, της βιοποικιλότητας της περιοχής, αποτελούν προτεραιότητες για την διαχείριση του προστατευόμενου τοπίου. Παράλληλα, επίσης η ανάδειξη της παράδοσης και η λειτουργία του ναΐσκου και οι υπερ-τοπικοί δεσμοί από τις μνήμες της πρόσφατης ιστορίας, αποτελούν τους κυριότερους σκοπούς της διατήρησής του, ως σύνθετου πολιτισμικού τοπίου.
Προτεραιότητα αποτελεί η διευκόλυνση των απαιτούμενων επιστημονικών ερευνών, των εκπαιδευτικών δράσεων και των επισκέψεων ομάδων πολιτών.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ειδική μελέτη που υποβλήθηκε για το χαρακτηρισμό του τοπίου ως προστατευόμενου συντάχθηκε, αφιλοκερδώς παρά τη σημαντική δαπάνη χρόνου, από ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων μελών και φίλων του Συλλόγου “Το Πόλιον”, τους οποίους ο Σύλλογος επιθυμεί, δημοσίως, να ευχαριστήσει θερμά.
