του Παράσχου Μανιάτη*
Πρόλογος
Η Γενιά Z, η γενιά που γεννήθηκε περίπου από το 1997 έως το 2012, βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή της κοινωνικής, ψυχικής και οικονομικής πραγματικότητας. Αντιμετωπίζει προκλήσεις που δεν ήταν απαραίτητα ορατές στις προηγούμενες γενιές, λόγω των ταχύτατων κοινωνικών, τεχνολογικών και πολιτισμικών εξελίξεων που συντελούνται στην εποχή τους. Οι αλλαγές αυτές, αν και παρέχουν νέες ευκαιρίες, φέρνουν και σοβαρές πιέσεις που επηρεάζουν την ψυχική υγεία αυτής της γενιάς. Παράλληλα, η ανάγκη για ψυχική υποστήριξη είναι εντονότερη από ποτέ.
Παρά τη φαινομενική δυνατότητα συνεχούς επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου και των κοινωνικών μέσων, οι νέοι της Γενιάς Z αντιμετωπίζουν σοβαρές ψυχικές και συναισθηματικές προκλήσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν την αυξανόμενη μοναξιά, τις διαταραχές ύπνου και το οικονομικό άγχος. Αν και οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν απεριόριστες δυνατότητες, το κόστος τους για την ψυχική ευημερία της νέας γενιάς είναι υψηλό. Η συνεχής πίεση για επαγγελματική επιτυχία, η υπερβολική έκθεση στα κοινωνικά δίκτυα και οι αβεβαιότητες που σχετίζονται με το μέλλον τους, δημιουργούν ένα τεράστιο φορτίο άγχους και στρες.
Η ανάγκη για υποστήριξη ψυχικής υγείας στην Γενιά Z είναι επιτακτική.
Διαταραχές ύπνου και ψυχική υγεία
Ένας από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζει την ψυχική υγεία της Γενιάς Z είναι η έλλειψη ύπνου. Στην εποχή της υπερβολικής πληροφόρησης και της συνεχούς σύνδεσης μέσω των κοινωνικών μέσων, πολλοί νέοι αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον ύπνο. Η υπερβολική χρήση οθονών, είτε πρόκειται για κινητά τηλέφωνα, είτε για υπολογιστές, επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου τους, αφού το μπλε φως που εκπέμπουν οι συσκευές μειώνει την παραγωγή μελατονίνης, μιας ορμόνης που ρυθμίζει τον ύπνο.
Η χρόνια έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ψυχικές καταστάσεις, όπως άγχη, κατάθλιψη και αυξημένο άγχος. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η Γενιά Z έχει καταγραφεί ως η γενιά με το υψηλότερο ποσοστό διαταραχών ύπνου, κάτι που αναμφίβολα επηρεάζει την καθημερινή τους ζωή και τις επιδόσεις τους στην εκπαίδευση και την εργασία.
Μοναξιά και απομόνωση
Παρά τη συνεχιζόμενη δικτύωση μέσω κοινωνικών μέσων, οι νέοι της Γενιάς Z βιώνουν αυξημένα επίπεδα μοναξιάς και κοινωνικής απομόνωσης. Η συνεχής σύνδεση στο διαδίκτυο δεν συνιστά πάντα μία αληθινή σύνδεση με τους γύρω τους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν αυξημένα συναισθήματα απομόνωσης, ακόμα και όταν βρίσκονται σε πολυσύχναστες διαδικτυακές πλατφόρμες.
Η μοναξιά έχει αποδειχθεί ότι συνδέεται με τη μειωμένη ψυχική υγεία και είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που ενισχύουν την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών όπως η κατάθλιψη και οι κρίσεις άγχους. Παρά το γεγονός ότι η επικοινωνία μέσω τεχνολογικών εργαλείων είναι εύκολη και γρήγορη, οι νέοι της Γενιάς Z φαίνεται να αγωνίζονται να χτίσουν αυθεντικές και βιώσιμες κοινωνικές σχέσεις.
Οικονομικό άγχος και το μέλλον
Η οικονομική ανασφάλεια αποτελεί έναν ακόμη σημαντικό παράγοντα άγχωσης για τη Γενιά Z. Η κρίση του COVID-19 και η οικονομική αβεβαιότητα που την ακολούθησε έκαναν πιο έντονο το αίσθημα ανασφάλειας για το μέλλον. Πολλοί νέοι αισθάνονται ότι οι ευκαιρίες για επαγγελματική αποκατάσταση είναι περιορισμένες, ειδικά αν λάβουμε υπόψη τα υψηλά επίπεδα χρέους από τις σπουδές και τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι οικογένειές τους.
Η ανάγκη για μία πιο βιώσιμη και ασφαλή οικονομική κατάσταση τους καθιστά επιρρεπείς σε άγχη και φόβους για το μέλλον. Οι κοινωνικές προσδοκίες για επαγγελματική επιτυχία, την απόκτηση στέγης και τη δημιουργία οικογένειας επιδεινώνουν την αίσθηση ότι «πρέπει» να πετύχουν, γεγονός που δημιουργεί μεγάλη ψυχική πίεση.
Ψυχική υποστήριξη και αντιμετώπιση
Για να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, οι νέοι της Γενιάς Z χρειάζονται υποστήριξη ψυχικής υγείας που να προσαρμόζεται στις σύγχρονες ανάγκες τους. Η παραδοσιακή ψυχιατρική προσέγγιση, αν και χρήσιμη, δεν είναι πάντα η καλύτερη για τη γενιά αυτή, η οποία είναι εξοικειωμένη με την τεχνολογία και τις νέες μορφές επικοινωνίας. Για το λόγο αυτό, οι διαδικτυακές πλατφόρμες ψυχικής υγείας, όπως η τηλεψυχιατρική και οι εφαρμογές για την ψυχική ευημερία, έχουν γίνει εξαιρετικά δημοφιλείς, καθώς επιτρέπουν στους νέους να ζητήσουν βοήθεια χωρίς να χρειάζεται να εγκαταλείψουν το σπίτι τους.
Η ευαισθητοποίηση γύρω από την ψυχική υγεία επίσης έχει αυξηθεί στην Γενιά Z, με περισσότερους νέους να μιλούν ανοιχτά για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Η αποδοχή των ψυχικών προβλημάτων ως μέρους της ανθρώπινης εμπειρίας έχει βοηθήσει στη μείωση του στίγματος και στην ενίσχυση της ανάγκης για ψυχική υποστήριξη.
Επιπλέον, οι πρακτικές ευημερίας, όπως η γυμναστική, η διαχείριση του άγχους μέσω τεχνικών όπως ο διαλογισμός και η ενσυνειδητότητα (mindfulness), και η οικοδόμηση ισχυρών υποστηρικτικών κοινωνικών δικτύων είναι κρίσιμα εργαλεία για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας.
Συμπεράσματα
Η ψυχική υγεία της Γενιάς Z είναι ένα ζήτημα που απαιτεί άμεση προσοχή και στρατηγικές υποστήριξης. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι, όπως η διαταραχή ύπνου, η μοναξιά, το οικονομικό άγχος και η γενικότερη πίεση του σύγχρονου κόσμου, απαιτούν ολοκληρωμένες και σύγχρονες λύσεις. Η διασύνδεση της ψυχικής υγείας με τη χρήση της τεχνολογίας, η ενίσχυση της κοινωνικής υποστήριξης και η ευαισθητοποίηση είναι κρίσιμα βήματα για τη βελτίωση της κατάστασης.
Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων θα απαιτήσει τη συνεργασία των κοινωνικών φορέων, της εκπαίδευσης, των υγειονομικών συστημάτων και φυσικά της ίδιας της Γενιάς Z, η οποία, μέσω της ανοιχτής συζήτησης και της συνειδητοποίησης, μπορεί να επιτύχει ένα πιο ισχυρό και υγιές μέλλον για την ψυχική της ευημερία.
*Ο Παράσχος Μανιάτης είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος 5 διδακτορικών διπλωμάτων από Σουηδικά και Αμερικανικά Πανεπιστήμια στους κλάδους: Logistics για Μηχανικούς, Μάνατζμεντ για Μηχανικούς, Οικονομικά & Χρηματοοικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες & Δημόσιες Σχέσεις και Μαέστρος Μουσικής. Δίδαξε 41 χρόνια σε 9 δημόσια Πανεπιστήμια και 3 ιδιωτικά Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο
