Τον τελευταίο μήνα του καλοκαιριού, τον Αύγουστο, φαίνεται πως επέλεξαν να κάνουν την εμφάνισή τους στη Λέσβο οι μπλε μέδουσες, με τα πρώτα περιστατικά στα οποία κλήθηκαν τα ΝΕΑ της ΛΕΣΒΟΥ να τις καταγράψουν να ξεκινούν παραμονές του Δεκαπενταύγουστου από τον παραλιακό δρόμο του αεροδρομίου, όπου είχαμε τουλάχιστον ένα τέτοιο περιστατικό, καθώς και δύο περιστατικά στην περιοχή των Βατερών, ενώ τη Δευτέρα μπλε μέδουσες καταγράφηκαν και από το βόρειο τμήμα της Λέσβου και συγκεκριμένα στην περιοχή της Σκάλας Μιστεγνών, όπου είχαμε δύο περιστατικά.
Η μπλε μέδουσα
Δεν είναι μόνο οι μοβ μέδουσες (τσούχτρες) που έχουν κάνει την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια και σε ελληνικά νησιά και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις σε έξαρση, αλλά οι ακόμα πιο σπάνιες μπλε (γαλάζιες) μέδουσες, αυτόν τον Αύγουστο έχουν κάνει την εμφάνισή τους και στα νερά μας.
Στην περίπτωση των Βατερών, η μέδουσα μεγάλου μεγέθους (αν και συνήθως το μέγεθος των μπλε μεδουσών δεν ξεπερνά τα 60 εκατοστά) εντοπίστηκε από συγγενή αυτοδιοικητικού την ώρα που κολυμπούσε με την οικογένειά του και ο οποίος κατάφερε να την εγκλωβίσει μέσα σε έναν κουβά, ώστε στη συνέχεια να την πετάξει σε παρακείμενο χωράφι.
Στην περιοχή του αεροδρομίου οι λουόμενοι βλέποντας την μπλε μέδουσα την έβγαλαν με ένα ξύλο στην ακτή και την πέταξαν σε κάδο απορριμμάτων, ενώ προχθές στη Σκάλα Μιστεγνών η αναγνώστριά μας σημείωσε ότι «ο κόσμος πανικοβλήθηκε και όσοι έκαναν μπάνιο στην περιοχή έφυγαν για τα σπίτια τους και νομίζω ότι από τώρα θα είμαστε περισσότερο επιφυλακτικοί όταν μπαίνουμε στη θάλασσα, καθώς ανάλογα με την περίπτωση μπορεί κάποιος να υποστεί σοβαρές επιπλοκές όταν τον τσιμπήσει η μπλε ή μοβ μέδουσα».
Η μπλε μέδουσα εμφανίζεται και επιβιώνει σε όλες τις θάλασσες και θεωρείται παγκόσμιο είδος, αν και η αυξημένη θερμοκρασία του νερού και η οργανική ρύπανση πρέπει να σχετίζεται με την εμφάνισή της σε περιοχές όπου δεν είχε εντοπιστεί στο παρελθόν. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη θερμοκρασία του νερού και κατ’ επέκταση δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για την αναπαραγωγή των μεδουσών.
Τι να προσέχουμε
Όποιος έρθει σε επαφή με τις μπλε μέδουσες αισθάνεται έντονο τσούξιμο και μάλιστα όπως λέγεται, ακόμα και δίπλα της να βρεθεί χωρίς να έρθει σε επαφή μαζί της θα αισθανθεί το κάψιμο μέσα στο νερό (από τη βλέννα που απελευθερώνουν), πράγμα που επιβεβαιώνεται και από τον λουόμενο που την εντόπισε χθες στα Βατερά, ο οποίος βγαίνοντας από την θάλασσα ανέφερε την αίσθησή του για κάψιμο.
Σύμφωνα με το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, αν μας ακουμπήσουν οι μπλε μέδουσες νιώθουμε ένα κάψιμο και φαγούρα. Αν και μπορεί κάποιος να τις απωθήσει εύκολα από την “καμπάνα” τους και λόγω του μεγέθους τους είναι δύσκολα κάποιος να πέσει πάνω τους, απαιτείται προσοχή καθώς αν τις ακουμπήσει δεν πρέπει μετά να ακουμπήσει το πρόσωπό του γιατί θα πρηστεί άμεσα.
Τις Rhizostoma pulmo, όπως είναι το επιστημονικό όνομα των μπλε μεδουσών, τις βλέπουμε είτε με λευκό χρώμα, είτε με μπλε χρώμα.
Αν και η μπλε, όπως και η μοβ μέδουσα δεν προκαλούν ανθρώπινες απώλειες, μπορεί να επιφέρουν ενοχλητικές ή και σοβαρές επιπλοκές σε κάποιες περιπτώσεις. Όταν το πλοκάμι μιας μέδουσας ακουμπά το δέρμα ενός ατόμου, τα κνιδωτικά κύτταρα στα πλοκάμια της (που ονομάζονται νηματοκύτταρα) εκτοξεύουν δηλητήριο, σαν μικροσκοπικά καμάκια. Ο τύπος του τσιμπήματος και το πόσο σοβαρό είναι εξαρτάται από το είδος της μέδουσας και τον βαθμό στον οποίο το πλοκάμι άγγιξε το δέρμα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρειάζεται να πάτε στο νοσοκομείο ή περαιτέρω ιατρική συμβουλή. Κάποια είδη, όπως η γαλάζια μέδουσα, λόγω της βλέννας απελευθερώνουν τοξίνες στο νερό και το δηλητήριο μπορεί να δράσει ακόμα και αν απλά κολυμπήσετε κοντά τους, χωρίς να έρθετε σε επαφή.
Σε κάποιες περιπτώσεις το δηλητήριο μπορεί να προκαλέσει σοβαρή γενικευμένη αλλεργία με βρογχόσπασμο, κνησμό και μεταφλεγμονώδη υπερμελάγχρωση, άμεσο πόνο, εμφάνιση αλλοιώσεων που μοιάζουν με κνίδωση, ταχυκαρδία ή ακόμη και δύσπνοια ή νερό στους πνεύμονες μετά από μαζικά τσιμπήματα.
Εάν σας τσιμπήσει μέδουσα
- Βγείτε αμέσως από τη θάλασσα και εάν βρίσκεστε σε οργανωμένη παραλία ζητήστε τη βοήθεια ναυαγοσώστη.
- Πλύνετε την περιοχή με θαλασσινό νερό για αφαίρεση υπολειμμάτων.
- Αν υπάρχουν ακόμα υπολείμματα, προσπαθήστε να τα αφαιρέσετε με τσιμπιδάκι ή με μια πλαστική κάρτα τηλεφώνου ή τραπεζική.
- Απλώστε στην πληγείσα περιοχή ένα μείγμα μαγειρικής σόδας με θαλασσινό νερό σε ποσότητα ένα προς ένα για 2 – 3 λεπτά και αυτό βοηθά να μην εξαπλωθεί η τοξίνη.
- Καλύψτε την περιοχή με ένα κρύο επίθεμα ή παγοκύστη σε διακοπτόμενα διαστήματα προκειμένου να μην προκαλέσετε έγκαυμα στο δέρμα.
- Σε ήπια εξανθήματα εφαρμόστε τις επόμενες ημέρες τοπικά κρέμα κορτιζόνης που θα σας συστήσει ο δερματολόγος σας.
- Αν αναπτυχθούν εκτεταμένα εξανθήματα ή πληγές είναι σημαντικό να απευθυνθείτε το συντομότερο σε έναν δερματολόγο.
- Εάν παρατηρήσετε συστηματικά συμπτώματα, όπως έντονο πόνο, προβλήματα αναπνοής, βράχνιασμα φωνής, ναυτία, εμετό, εφίδρωση ή διάρροια πρέπει να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Τι ΔΕΝ κάνουμε
- Μην ξεπλένετε την πληγή με γλυκό νερό, ξίδι, αιθανόλη, αμμωνία ή αλκοόλ, καθώς δεν βοηθούν και ενδέχεται να αυξήσουν τον πόνο.
- Μην τρίβετε την πληγή με πετσέτα ή με άμμο στην παραλία.
- Μην χρησιμοποιείτε πιεστικούς επιδέσμους.
- Μην αγγίζετε την πληγή με γυμνά χέρια.
- Μην ξεπλένετε με ζεστό νερό και μην χρησιμοποιείτε θερμά επιθέματα.
Αν και η περίπτωση σοβαρών επιπλοκών είναι μικρή, συστήνεται να επισκεφθείτε έναν δερματολόγο. Ο πόνος μετά από τσίμπημα μέδουσας μπορεί να κρατήσει αρκετές ημέρες και ένας ειδικός μπορεί να σας ανακουφίσει από τα δυσάρεστα συμπτώματα ή να σας απαλλάξει από επερχόμενες επιπλοκές.
- Φαρμακευτική αγωγή. Ένα εξάνθημα ή άλλη δερματική αντίδραση λόγω καθυστερημένης υπερευαισθησίας μπορεί να αντιμετωπιστεί με από του στόματος αντιισταμινικά ή κορτικοστεροειδή. Μπορεί επίσης να σας χορηγηθεί από του στόματος παυσίπονο.
- Ερεθισμός των ματιών. Ένα τσίμπημα μέδουσας που εμφανίζεται πάνω ή κοντά στο μάτι απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα για έλεγχο του πόνου και καλό ξέπλυμα των ματιών. Πιθανότατα θα χρειαστεί να σας εξετάσει ένας οφθαλμίατρος.
Πώς μπορώ να προστατευτώ;
Ένα τσίμπημα μέδουσας είναι πιθανό να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή βρίσκεστε μέσα στη θάλασσα. Κάποιες μέδουσες μπορεί να σας τσιμπήσουν ακόμα και σε απόσταση δυο μέτρων. Για να μειώσετε τον κίνδυνο τσιμπήματος:
Μην αγγίζετε ποτέ μια μέδουσα που έχει ξεβραστεί στην ακτή. Οι νεκρές μέδουσες έχουν ακόμα δηλητήριο στα πλοκάμια τους και μπορούν να προκαλέσουν βλάβες.
