Η χθεσινή τηλεδιάσκεψη, που πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Μανώλη Γραφάκο και τους δημάρχους του Βορείου Αιγαίου, ανέδειξε το μέγεθος της αβεβαιότητας που επικρατεί γύρω από τη σύσταση του ενιαίου ΦΟΔΣΑ Βορείου Αιγαίου. Η απουσία του δημάρχου Μυτιλήνης, Παναγιώτη Χριστόφα, λόγω προγραμματισμένου ταξιδιού στο εξωτερικό, δεν μείωσε το ενδιαφέρον, καθώς οι υπόλοιποι αυτοδιοικητικοί εκπρόσωποι και το Υπουργείο είχαν μπροστά τους να διαχειριστούν μια σειρά από γραφειοκρατικές και θεσμικές εκκρεμότητες.
Ο ΦΟΔΣΑ που έπρεπε να είχε ήδη συσταθεί
Η νομοθεσία προβλέπει ότι μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου 2025 θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η ενοποίηση της ΔΕΔΑΠΑΛ (που εκπροσωπεί τους τέσσερις δήμους Μυτιλήνης, δυτικής Λέσβου, Λήμνου κι Αγίου Ευστρατίου) με τη ΔΙΑΝΟΧ (που εκπροσωπεί τον Δήμο Χίου και τους δήμους Σάμου και Ικαρίας) σε έναν νέο, ενιαίο φορέα με την επωνυμία ΦΟΔΣΑ Βορείου Αιγαίου. Ο νέος φορέας θα αναλάβει όχι μόνο τις τρέχουσες υποχρεώσεις των δύο υφιστάμενων σχημάτων αλλά και τη διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων, ανοίγοντας τον δρόμο για μια πιο συγκεντρωμένη και θεωρητικά πιο αποτελεσματική διαχείριση απορριμμάτων στο Βόρειο Αιγαίο.
Ωστόσο, η πορεία προς αυτήν την ενοποίηση αποδείχθηκε πιο περίπλοκη από το αναμενόμενο. Η ΔΙΑΝΟΧ δεν είχε ολοκληρώσει εμπρόθεσμα μέχρι τις 30 Ιουνίου 2025 τη διαδικασία διαγραφής της από το ΓΕΜΗ, με αποτέλεσμα η τυπική πράξη να γίνει μόλις στις 22 Αυγούστου. Η καθυστέρηση αυτή μετακύλησε όλο το χρονοδιάγραμμα και ουσιαστικά απέκλεισε το ενδεχόμενο να προλάβει ο νέος φορέας την καταληκτική ημερομηνία του Σεπτεμβρίου.
Οι ενστάσεις Αλεξίου και η «σκιά» των ελέγχων
Στο επίκεντρο της συζήτησης μεταξύ άλλων και οι προγενέστερες διατυπωθείσες απόψεις του δήμου Μυτιλήνης, μέσω του προέδρου της ΔΕΔΑΠΑΛ, Γιώργου Αλεξίου – σημειωτέον ούτε εκείνος συμμετείχε στην τηλεδιάσκεψη ως αντικαταστάτης του δημάρχου Μυτιλήνης – ο οποίος, με δήλωσή του στα Νέα της Λέσβου ξεκαθάρισε ότι «η συγχώνευση δεν είναι δυνατόν να γίνει χωρίς πλήρη οικονομικά δεδομένα». Όπως εξήγησε, οι ορκωτοί λογιστές έχουν παραδώσει στοιχεία μόνο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2024, αφήνοντας εκτός το πρώτο εξάμηνο του 2025. «Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε ένα βήμα τόσο κρίσιμο με λειψά στοιχεία. Ο έλεγχος πρέπει να είναι πλήρης», υπογράμμισε, προτείνοντας να παραταθεί η διαδικασία μέχρι να ολοκληρωθεί η οικονομική αποτύπωση.
Επιπλέον, αναφέρθηκε στη συγκρότηση επιτροπής από τη ΔΕΔΑΠΑΛ που θα μεταβεί στη Χίο την επόμενη εβδομάδα, με στόχο την καταγραφή των μηχανημάτων και του εξοπλισμού, που θα ενσωματωθούν στον νέο φορέα. Πρόκειται για μια ενέργεια που, κατά τον ίδιο, είναι απαραίτητη ώστε να αποφευχθούν παρερμηνείες και ασάφειες για το τι ακριβώς μεταφέρεται στον ΦΟΔΣΑ Βορείου Αιγαίου.
Η ανησυχία του Υπουργείου και τα σενάρια
Από την πλευρά του Υπουργείου, η εικόνα μόνο καθησυχαστική δεν ήταν. Οι υπηρεσιακοί παράγοντες υπενθύμισαν ότι η νομοθεσία θέτει ως καταληκτική ημερομηνία τα μέσα Σεπτεμβρίου και η αθέτηση του χρονοδιαγράμματος δημιουργεί θεσμικό κενό. Η μετάθεση για τα μέσα Οκτωβρίου, όπως εκτιμά ο κ. Αλεξίου, γεννά εύλογα ερωτήματα για τη λειτουργία του φορέα, την απορρόφηση χρηματοδοτήσεων, αλλά και τη διαχείριση του ευαίσθητου τομέα των αποβλήτων σε μια περιφέρεια με ιδιαίτερες ανάγκες. Δεν είναι τυχαίο ότι στο τραπέζι τέθηκαν ήδη σενάρια είτε για προσφυγή στη δικαιοσύνη, ώστε να διασφαλιστεί η τυπική συμμόρφωση, είτε για επιμήκυνση της προθεσμίας, όπως είχε συμβεί πρόσφατα με τον ΦΟΔΣΑ Τρικάλων. Και τα δύο ενδεχόμενα, ωστόσο, δείχνουν ότι το αρχικό χρονοδιάγραμμα έχει ουσιαστικά καταρρεύσει.
Το παρασκήνιο και οι πολιτικές προεκτάσεις
Η υπόθεση του ΦΟΔΣΑ δεν είναι μόνο τεχνική και γραφειοκρατική. Στο παρασκήνιο, οι διαφορετικές ταχύτητες και προτεραιότητες μεταξύ Λέσβου, Χίου, Σάμου και Ικαρίας, αποτυπώνουν τις γνωστές αντιθέσεις του Βορείου Αιγαίου. Η ΔΕΔΑΠΑΛ, που συγκεντρώνει τη μερίδα του λέοντος των υποδομών, εμφανίζεται πιο «έτοιμη» και απαιτεί πλήρη διαφάνεια πριν τη συγχώνευση. Από την άλλη πλευρά, η ΔΙΑΝΟΧ, έχοντας καθυστερήσει σε κρίσιμες τυπικές διαδικασίες, θεωρείται ότι «φρενάρει» τον σχεδιασμό, κάτι που προκαλεί γκρίνια στους κόλπους των δημάρχων.
Στο πολιτικό επίπεδο, η κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα αν θα επιμείνει άκαμπτα στις ημερομηνίες ή αν θα αναζητήσει έναν πιο ευέλικτο τρόπο να ξεπεράσει την εμπλοκή, ώστε να μην δημιουργηθεί κενό στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων. Η στάση του ΥΠΕΝ, που μέχρι στιγμής πιέζει για συμμόρφωση αλλά δεν έχει απαντήσει σε επιστολή της ΔΕΔΑΠΑΛ από τα μέσα Ιουλίου, δείχνει ένα μείγμα αμηχανίας και αναμονής.
Η αβεβαιότητα γύρω από το χρονοδιάγραμμα παρατείνει και την εκλογή νέου διοικητικού συμβουλίου στον ενιαίο φορέα, αφήνοντας ουσιαστικά ακέφαλη τη διαχείριση σε μια περίοδο που θα έπρεπε να δρομολογούνται αποφάσεις για χρηματοδοτήσεις, έργα και δράσεις. Το κλίμα αναστάτωσης είναι εμφανές, ενώ αρκετοί αυτοδιοικητικοί εκφράζουν φόβους ότι η παράταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε χαμένες ευκαιρίες για την περιφέρεια.
Όπως όλα δείχνουν, η συγκρότηση του ΦΟΔΣΑ Βορείου Αιγαίου μετατίθεται για τα μέσα Οκτωβρίου. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι αν μέχρι τότε θα έχει βρεθεί κοινός τόπος μεταξύ των δύο μετόχων, αν το Υπουργείο θα επιλέξει την οδό της επιμήκυνσης ή αν θα προκύψουν νέες νομικές εμπλοκές. Μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο, η διαχείριση των απορριμμάτων στο Βόρειο Αιγαίο παραμένει ένα ανοιχτό και κρίσιμο ζήτημα με ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις.
