Μεταξύ αυτών για τα οποία μπορούμε να περηφανευόμαστε στη Μυτιλήνη είναι και ο πολιτιστικός πλούτος, που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας στο πέρασμα των αιώνων, καθώς η πόλη μας είναι από τις πολύ λίγες στην Ευρώπη, που σε όλη την ιστορία της βρίσκεται στο ίδιο ακριβώς σημείο και μάλιστα από αρχαιοτάτων χρόνων. Τα σημάδια αυτής της ιστορίας μπορούμε να τα εντοπίσουμε σε διάφορα σημεία της Μυτιλήνης, όπως μπορούμε να εντοπίσουμε όμως και την ελλιπή ή ανύπαρκτη ανάδειξη ή και εγκατάλειψη κάποιων από αυτά, όπως στην περίπτωση της Ρωμαϊκής ιχθυοδεξαμενής, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και έχει μετατραπεί… σε σκουπιδότοπο.
Πρόκειται για ένα μοναδικό μνημείο από τη Ρωμαϊκή εποχή, το οποίο βρίσκεται εντός του πάρκου Εθνικής Αντίστασης ακριβώς κάτω από το πάρκο Καραπαναγιώτη. Κάθε άλλο παρά «κρυμμένο» σε κάποια γειτονιά, το βλέπουν καθημερινά εκατοντάδες χιλιάδες μάτια περαστικών και αρκεί να περπατήσεις δίπλα του για να διαπιστώσεις την κάκιστη κατάσταση στην οποία το έχουν εγκαταλείψει.
Πεταμένα ρούχα, χαρτόκουτες, λάστιχα, συσκευασίες τροφίμων, κλαδιά και κάθε είδους σκουπίδια αλλά ακόμη και ακαθαρσίες σε σημεία του χώρου στα οποία δεν έχεις ορατότητα από τον δρόμο, μετατρέποντάς το σε υπαίθρια τουαλέτα, συνθέτουν μια εξαιρετικά θλιβερή εικόνα. Ένα μνημείο, που θα έπρεπε να αποτελεί ένα από τα στολίδια της πόλης κάθε άλλο παρά αυτό έχει καταλήξει να είναι, με τις εικόνες από τον χώρο να μιλούν από μόνες τους.
Το γενικότερο πρόβλημα
Είναι προφανές, πως η Ρωμαϊκή ιχθυοδεξαμενή έχει πέσει θύμα κι αυτή της γενικότερα προβληματικής κατάστασης, που επικρατεί σε όλη σχεδόν την έκταση του παρακείμενου πάρκινγκ, από το ύψος της μαρίνας Μυτιλήνης έως και τον δεξιό λιμενοβραχίονα της πόλης. Είναι αντίστοιχη η εικόνα και του εμπορικού λιμανιού, για την οποία έχουμε αναφερθεί εκτενώς και σε παλαιότερο ρεπορτάζ, όπου ο συνδυασμός του προβληματικού ιδιοκτησιακού καθεστώτος με το γεγονός ότι η ευρύτερη αυτή περιοχή «φιλοξενεί» ένα σημαντικό αριθμό Ρομά, που διαμένουν και δραστηριοποιούνται εκεί, την επιβαρύνει. Ιδιοκτησιακό καθεστώς, που όμως δεν ισχύει στην περίπτωση του αρχαιολογικού μνημείου και δεν δικαιολογείται να δένει τα χέρια των αρμοδίων για να το διατηρούν σε μια τουλάχιστον ευπρεπή κατάσταση. Κάτι για το οποίο θα πρέπει να μεριμνήσουν από κοινού ο Δήμος Μυτιλήνης και η Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Το μνημείο
Όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα της η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου, περιλαμβάνοντας την Ρωμαϊκή ιχθυοδεξαμενή στον κατάλογο μνημείων της Μυτιλήνης, πρόκειται για μια κτιστή ορθογώνια κατασκευή, εξωτερικών διαστάσεων 6,60 Χ 5,50 μέτρων και σωζόμενου ύψους 2,18 μέτρων, η οποία χρονολογείται στους ρωμαϊκούς χρόνους. Αποκαλύφθηκε την περίοδο 1997-1998, στο πλαίσιο του έργου του Βιολογικού Καθαρισμού της πόλης, στην περιοχή του Μακρύ Γιαλού, όπου κατά την αρχαιότητα βρισκόταν η θαλάσσια ακτογραμμή.
Πρόκειται για ένα μοναδικής σημασίας εύρημα για την αρχαία πόλη της Μυτιλήνης, το οποίο ερμηνεύεται ως ιχθυοδεξαμενή, λόγω της ύπαρξης κτιστού αγωγού τροφοδοσίας και ανανέωσης του θαλασσινού νερού και της εύρεσης, στις εσωτερικές πλευρές των τοιχωμάτων της, μερικών ορθογώνιων υποδοχών για κάθετα χάλκινα ή δικτυωτά κιγκλιδώματα, με τα οποία θεωρείται ότι η δεξαμενή χωριζόταν σε μικρότερους χώρους, ανάλογα με το είδος των ψαριών που εκτρέφονταν, με σκοπό τη διευκόλυνση της αλίευσης και την εξυπηρέτηση πρακτικών ζητημάτων, όπως ο καθαρισμός.
Οι τοίχοι της κατασκευής είναι υδατοστεγείς, πάχους 0,65 μ., δομημένοι κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα δόμησης, με ορθογώνιους λιθόπλινθους ηφαιστειακού πετρώματος. Στις εσωτερικές παρειές του αγωγού υπάρχουν, κατά τακτά διαστήματα, αύλακες με εγκοπές, στις οποίες εφάρμοζαν κάθετα μεταλλικά ή ξύλινα φράγματα, ρυθμίζοντας τη ροή και την ανανέωση του νερού.
Σε μεταγενέστερη περίοδο και μετά την εγκατάλειψη της αρχικής της χρήσης, η δεξαμενή γέμισε με χώμα, άμμο και κυρίως χρηστική κεραμική, η οποία απορρίφθηκε εντός της. Ο χώρος τότε «σφραγίστηκε» από έναν εγκάρσιο τοίχο και το κτίσμα μετασκευάστηκε σε πρόπυλο, σχήματος «Η».
Σημειώνεται, πως μετά την ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας, το μνημείο αποσυναρμολογήθηκε από την αρχική του θέση και ανασυντέθηκε στον συγκεκριμένο χώρο που παραχωρήθηκε εντός του δημοτικού πάρκου της «Εθνικής Αντιστάσεως», προκειμένου να είναι ορατό και επισκέψιμο, όχι όμως εγκαταλελειμμένο…
