Γράφει η Στέλλα Μακρυανίδου
Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ότι υπάρχει κάπου στην Ελλάδα στολή του Θεόφιλου κι αυτή δεν βρίσκεται στην πατρίδα του στη Μυτιλήνη, όπου έζησε και πέθανε αφήνοντας τα έργα του ως ανεκτίμητο πλούτο και παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές; Κι όμως η φουστανέλα κι άλλα τμήματα από την στολή του Θεόφιλου βγαίνει στο σφυρί από τον γνωστό οίκο δημοπρασιών «Βέργος» και η δημοπρασία θα γίνει την Τετάρτη 28 Μαΐου στο Ζάππειο Μέγαρο. Θα προηγηθεί έκθεση των έργων που θα δημοπρατηθούν στον ίδιο χώρο, ενώ θα υπάρχει δυνατότητα και ηλεκτρονικής συμμετοχής για κάποιους που θέλουν να πλειοδοτήσουν εξ αποστάσεως.
Η στολή του Θεόφιλου… με 5.000 ευρώ!
Η τιμή εκκίνησης για την απόκτηση της στολής είναι στις 5.000 ευρώ, που μπορεί να φαίνεται αρκετά μικρή σε αντιστοιχία και με το κόστος των πινάκων του λαϊκού ζωγράφου, ωστόσο οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο ότι θα ‘’κονταροχτυπηθούν’’ συλλέκτες για να την αποκτήσουν, ώστε η τελική τιμή με την οποία θα γίνει η κατακύρωση να είναι αρκετά υψηλότερη.
Στην εύλογη απορία «σε όλα αυτά πού βρίσκεται η Μυτιλήνη που είναι η πατρίδα του Θεόφιλου;», απάντηση δεν υπάρχει, καθώς ο Δήμος Μυτιλήνης αποφεύγει να τοποθετηθεί, ενώ ενδεχομένως για το θέμα θα έπρεπε να έχει ενημερωθεί το Δημοτικό Συμβούλιο. Σημειωτέον ότι ο Δήμος είναι ο κύριος κάτοχος του Μουσείου Θεοφίλου στη Βαρειά όπου εκτίθενται τα έργα του, ενώ το σπίτι που έζησε και πέθανε ο μεγάλος ζωγράφος στο Βουναράκι το διέσωσε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή από την κατεδάφιση αγοράζοντάς το ο κοσμηματοπώλης, Ευάγγελος Βογιατζής, πριν από 25 χρόνια, αφού οι τοπικοί φορείς τότε αδιαφορούσαν.
Αμφισβήτηση της γνησιότητας
Αν κι ο οίκος «Βέργος» είναι γνωστός για την αξιοπιστία και την συνέπειά του, στη Λέσβο υπάρχουν απόψεις και εικασίες για την γνησιότητα της στολής, καθώς άτομα του καλλιτεχνικού και πολιτιστικού χώρου με τα οποία μίλησαν χθες τα Νέα της Λέσβου, αναρωτιούνται πού ήταν τόσο καιρό η στολή του λαϊκού ζωγράφου και γιατί αφού υπήρχε δεν βρισκόταν στον τόπο όπου προβάλλεται η ζωή, αλλά και το έργο του, δηλαδή στο Μουσείο Θεόφιλου;
Οι προβληματισμοί αυτοί τέθηκαν στην εφημερίδα μας από άτομα που έχουν άμεση σχέση με το χώρο του πολιτισμού, θέλησαν όμως να διατηρήσουν την ανωνυμία τους για ευνόητους λόγους. Ωστόσο τοποθετήθηκε ο γνωστός και για τις αιρετικές του απόψεις, Μάκης Αξιώτης, συγγραφέας και ερευνητής, ο οποίος ανέφερε ότι από όλα αυτά που έχουν ακουστεί και γραφτεί για τον Θεόφιλο, μόνο το 1% είναι πραγματικότητα, κι όλα τα υπόλοιπα ήταν τρόπος κάποιοι να πλουτίσουν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι τα χρώματα του Θεόφιλου που τα «χρεώνουν» στη φύση, είναι απλές σκόνες χρωμάτων που τις αγόραζε από χρωματοποιείο στη Γέρα, όπως όλοι οι ζωγράφοι εκείνης της εποχής.
Επικοινωνήσαμε και με τον ιδιοκτήτη του σπιτιού του Θεόφιλου κ. Βογιατζή, τον οποίο ρωτήσαμε εάν γνωρίζει για την στολή κι αν έχει κάνει κάποιες ενέργειες στο παρελθόν και μας ανέφερε: «Είχαν επικοινωνήσει μαζί μου κάποιοι συγγενείς του Θεόφιλου – όπως είχαν πει οι ίδιοι – όπου είχαν αναφερθεί σε μια στολή που είχαν στην κατοχή τους κι ήθελαν να την διαθέσουν στο σύλλογό μας «Στέγη Θεόφιλου Πολιτιστικός Όμιλος», αλλά τελικά δεν προχώρησε, όμως σκεφτείτε μιλάμε για 20 χρόνια πριν». Και συνέχισε: «Η άποψή μου είναι ότι ένα τέτοιο έκθεμα, εφόσον υπάρχει κι ανήκει στην – ευρύτερη – οικογένεια του Θεόφιλου, πρέπει να βρίσκεται στη Λέσβο και γι’ αυτό άλλωστε το είχα ψάξει και προσωπικά το θέμα στο παρελθόν, μήπως και καταφέρω έστω από ιδιωτική πρωτοβουλία να έρθει στο νησί».
Μεγάλο ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι πέρα από την στολή (φουστανέλα) του Θεόφιλου, στον κατάλογο της δημοπρασίας υπάρχουν και δυο έργα του. Συγκεκριμένα το έργο «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης καταδιώκων τον Ρεσίτ Πασά» με τιμή εκκίνησης 70.000 ευρώ και αντίστοιχα το έργο «Ο Άγιος Δημήτριος» με τιμή εκκίνησης 5.000 ευρώ.
Επίσης στον κατάλογο της δημοπρασίας υπάρχουν και έργα άλλων Λέσβιων ζωγράφων, όπως ο Απόστολος Γεραλής κι ο Μανώλης Καλλιγιάννης. Η Λέσβος με την πολιτιστική της κληρονομιά, που μέχρι και σήμερα αναγνωρίζεται, βρίσκεται και πάλι σε μεγάλες καλλιτεχνικές αίθουσες κι εκδηλώσεις.
Γεγονός είναι ότι σε λίγες μέρες στην Αθήνα δημοπρατείται φορεσιά του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου, η οποία ανεξάρτητα από τις εικασίες περί μη γνησιότητας θα αποτελέσει ένα δυνατό “brand” αν αποκτηθεί από κάποιον φορέα εκτός Λέσβου, ακόμη κι από περιοχές που έζησε και δημιούργησε ο ζωγράφος, όπως για παράδειγμα στο Βόλο. Αυτό όμως ενδεχομένως θα μπορούσε να είχε τεθεί σε μια περιοχή που είχε καταλάβει την αξία του Θεόφιλου καθώς εδώ στη Λέσβο μπορεί να διαθέτουμε το μουσείο με τα έργα του, αλλά είναι μεγάλος ο αριθμός των κατοίκων του νησιού μας που δεν έχουν περάσει ούτε απ’ έξω. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό το παράδειγμα του ιδιώτη που διέσωσε το σπίτι από την κατεδάφιση, το οποίο ουδείς από τους τοπικούς φορείς το έχει εκμεταλλευτεί με την καλή έννοια του όρου, καθώς θα μπορούσε να γίνει μια γέφυρα μεταξύ του μουσείου και του σπιτιού για περιηγήσεις τουριστών.
