Του Γρηγόρη Δουμούζη – Θεολόγου, MSc Θεολογίας, Κοινωνιολόγου
Στο ευαγγέλιο της Κυριακής (Μκ. θ΄ 17-31), ένας πατέρας, που είχε το παιδί του άρρωστο από πνεύμα ακάθαρτο, πλησίασε τον Κύριο. Ο Χριστός για να θεραπεύσει το παιδί του, του έθεσε μια προϋπόθεση: Να πιστέψει. Όπως λέει: «Τα πάντα είναι δυνατά γι’ αυτόν που μπορεί να πιστέψει». Ο πατέρας είπε: «Πιστεύω Κύριε. Βοήθα με στην απιστία».
Αυτός ο διάλογος είναι πολύ σημαντικός για την πνευματική πορεία κάθε ανθρώπου. Χωρίς αμφιβολία, η πίστη είναι βασική προϋπόθεση για να προχωρήσει κανείς στην πνευματική του ζωή και να συνάψει σχέση με το Θεό. Από εκεί ξεκινάει όλη η υπόθεση της πνευματικής μας ανάπτυξης. Όμως, υπάρχει ένα ερώτημα: «Πώς μπορεί να βρει ο άνθρωπος την πίστη; Θα πιέσουμε το μυαλό μας για να βγάλουμε πίστη;».
Το παράδοξο είναι ότι η πίστη ξεπερνάει τη λογική. Χρειάζεται να καταλάβουμε πως η πίστη, αλλά και κάθε πνευματικό, είναι «δώρο» απ’ το Θεό. Η πίστη δεν είναι κατόρθωμά μας. Είναι «δώρο» του Θεού. Σε ποιους δίνεται; Σ’ αυτούς που θέλουν. Ποια είναι η δική μας ευθύνη; Να θέλουμε να πιστέψουμε. Όταν θέλουμε, δίνει ο Θεός αυτό που ποθούμε, δηλαδή, την πίστη. Το θέμα, όμως, του να πιστέψω, δεν είναι μια κουβέντα, αλλά μια καρδιακή διάθεση.
Όλη αυτή η κατάσταση θέλει κάποιες προϋποθέσεις. Βλέπουμε στο ευαγγέλιο τι λέει ο Κύριος. Όταν απόρησαν οι μαθητές του γιατί δεν μπόρεσαν αυτοί να κάνουν το θαύμα, τους είπε: «Αυτό το πονηρό γένος δε φεύγει, παρά μόνο με νηστεία και προσευχή». Τι είναι το «πονηρό πνεύμα»; Στην ουσία είναι η αυτό-θέωσή μας. Αυτή είναι η αμαρτία: Η αυτονόμησή μας απ’ το Θεό και να θέλουμε να λάβουμε τη θέση του Θεού.
Πώς μπορούμε να βγούμε απ’ αυτή την κατάσταση; Πώς μπορούμε να «εκθρονίσουμε» τον εαυτό μας; Με αυτά τα δύο «όπλα» που ανέφερε ο Κύριος: Την προσευχή και τη νηστεία. Περιφρονημένες έννοιες και στο περιθώριο. Σήμερα αξία έχει η δύναμη και η λογική, οι οποίες μπορούν να λύσουν όλα τα προβλήματα. Έρχεται, όμως, ο ταπεινός Κύριος και μας λέει ταπεινά πράγματα, τα οποία είναι τα αληθινά και τα αιώνια.
Θα πει κάποιος: «Γιατί τόση αξία η νηστεία; Τόσο κακό είναι να τρως;». Είναι κακό, ναι, διότι με την τροφή βγήκαμε απ’ τον παράδεισο. Καταλύσαμε τη νηστεία και βγήκαμε απ’ τον παράδεισο. Όμως, και η διάθεση του ανθρώπου για την τροφή, που ξεπερνάει τις ανάγκες του, είναι αποτέλεσμα πνευματικού κενού. Δεν είμαστε γεμάτοι απ’ το Θεό και δεν έχουμε πληρότητα ζωής. Υπάρχει ένα υπαρξιακό κενό. Προσπαθούμε να γεμίσουμε την «πείνα» της ψυχής μας με τα υλικά πράγματα: Όχι μόνο με το φαγητό, αλλά και με τη δόξα, τις ηδονές κ.λπ.. Το καθετί που έρχεται να καλύψει ένα κενό, είναι κατάλυση της νηστείας.
Με τη νηστεία, λοιπόν, και την εγκράτεια δημιουργεί ο άνθρωπος άλλες προϋποθέσεις, ώστε να λειτουργήσει η χάρις του Θεού. Αφήνουμε το κενό να φανεί και να μας πονέσει. Να καταλάβουμε τη «γύμνωσή» μας και να μην προσπαθούμε με τη δική μας λογική να βρούμε μια λύση, αλλά μ’ έναν ταπεινό τρόπο να απευθυνθούμε προς τον Χριστό: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με».
Να, λοιπόν, και η προσευχή. Τι κάνει ο Κύριος; Ποια «πρόσκληση» μας απευθύνει; Να αποδεχτούμε τη «γύμνωσή» μας, να διαγνώσουμε την ασθένειά μας, που είναι η απουσία του Θεού, ν’ αρνηθούμε να γεμίσουμε τα κενά μας με ψεύτικη ζωή και, τότε, η ύπαρξή μας ζητάει το Θεό μέσω της προσευχής. Η προσευχή είναι μια συνεχής εκζήτηση της αγάπης και της παρουσίας του Θεού. Ο Θεός συγκινείται όταν μας βλέπει στην «πείνα» μας να Τον φωνάζουμε.
Εκείνη τη στιγμή, πιθανότατα, έρχονται λογισμοί αμφιβολίας, που μας λένε: «Τι κάνεις; Άσε τις προσευχές και κάνε κάτι. Δες τι κάνει ο κόσμος και μην μένεις αδρανής. Αδράνεια είναι η προσευχή». Εμείς απέναντι στη φασαρία του κόσμου, προβάλλουμε την ησυχία της προσευχής. Τι είναι η προσευχή; Επίγνωση του Θεού.Ο Θεός θέλει κατευθείαν να μας δώσει το έλεός Του. Μόλις Τον φωνάξουμε έρχεται. Όμως, Τον εμποδίζει η σκληροκαρδία μας και τα οχυρά μας. Γι’ αυτό, χρειάζεται η προσευχή για να μας κλονίσει, να πέσουν τα «τείχη» και να δημιουργηθεί μια «τρύπα» να εισέλθει το φως του Θεού.
Έτσι, καταλαβαίνουμε πως μέσα στην Εκκλησία έχουμε κάποια πράγματα που δεν αντιλαμβάνεται ο κόσμος. Έχουμε αυτά τα «μυστικά» όπλα: Τη νηστεία και την προσευχή. Μ’ αυτά μπορεί να κατατροπωθεί ο εγωισμός μας και η αυτονόμησή μας απ’ το Θεό. Να μπορέσουμε να βρούμε το λόγο της ύπαρξής μας και αυτό το γλυκασμό της χάριτος του Θεού. Μ’ αυτό τον τρόπο θα καταλάβουμε πως δεν υπάρχει θάνατος και πείνα, μιας και είμαστε ζωντανοί και πλήρεις. Αυτό συμβαίνει γιατί ο Θεός είναι η ζωή και ο άρτος της ζωής.
