του Παράσχου (Πάρη) Μανιάτη*
Η Μυτιλήνη, πρωτεύουσα της Λέσβου, διαθέτει πλούσια ιστορία, εξαιρετική φυσική ομορφιά και ζωντανή πολιτιστική σκηνή, προσφέροντας πολλαπλές ευκαιρίες για τουριστική αξιοποίηση. Ακολουθούν μερικές προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση:
Πολιτιστικός Τουρισμός:
-Αρχαιολογικός Χώρος Μυτιλήνης: Επισκέψεις στο αρχαίο θέατρο και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής.
-Μουσεία: Το Μουσείο Τεριάντ με έργα του Θεόφιλου και το Λαογραφικό Μουσείο προσφέρουν μια εις βάθος ματιά στην πολιτιστική κληρονομιά της Λέσβου.
-Οικοτουρισμός: Η περιοχή γύρω από τη Μυτιλήνη προσφέρει εκπληκτικά φυσικά τοπία, από ορεινά έως παραλίες και θερμάλια πηγάδια. Η ανάπτυξη δραστηριοτήτων, όπως πεζοπορία, ποδηλασία, παρατήρηση πτηνών και αγροτουρισμός μπορεί να προσελκύσει επισκέπτες που αναζητούν εμπειρίες εναρμονισμένες με τη φύση.
-Ιαματικά Λουρά: Τα ιαματικά λουτρά της Μυτιλήνης (στα Θέρμα) αποτελούν σημαντική φυσική πηγή ιαματικού νερού και δημοφιλή προορισμό για τουρίστες και επισκέπτες που αναζητούν θεραπεία. Αυτές οι πηγές είναι γνωστές για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, καθώς το ιαματικό νερό που προέρχεται από αυτές περιέχει διάφορα μέταλλα και άλλα στοιχεία που θεωρούνται ωφέλιμα για μια σειρά από παθήσεις και ασθένειες. Οι πηγές αυτές χρησιμοποιούνται από τους ντόπιους και τους επισκέπτες για θεραπευτικούς σκοπούς εδώ και αιώνες, με την παράδοση να αναφέρει ότι τα θερμάλια νερά έχουν ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση από ρευματικές παθήσεις, δερματικά προβλήματα, αρθρίτιδα και άλλες παθήσεις.
-Γαστρονομικός Τουρισμός: Η Λέσβος φημίζεται για την εξαιρετική τοπική κουζίνα και τα παραδοσιακά προϊόντα (ελαιόλαδο, ούζο, σαρδέλες, σφουγγάτο με κιμά). Η διοργάνωση γαστρονομικών εκδηλώσεων, περιηγήσεων σε παραγωγικές μονάδες και εργαστηρίων μαγειρικής μπορεί να προσελκύσει λάτρεις της καλής τροφής.
-Εκδηλώσεις και Φεστιβάλ: Η διοργάνωση πολιτιστικών, μουσικών και καλλιτεχνικών φεστιβάλ μπορεί να προσελκύσει επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, προωθώντας παράλληλα την τοπική πολιτιστική κληρονομιά.
-Αγροτουρισμός: Η περιοχή προσφέρει εμπειρίες αγροτουρισμού, με επισκέψεις σε ελαιώνες και δυνατότητα συμμετοχής στη συγκομιδή των ελιών.
-Θρησκευτικός Τουρισμός: Το μοναστήρι Αγίου Ραφαήλ και η κάρα του Αγίου Θεοδώρου στο Μητροπολιτικό Ναό της Μυτιλήνης (Άγιος Αθανάσιος).
-Ιατρικός Τουρισμός: Επίσκεψη ασθενών σε χειρουργεία του Νοσοκομείου Μυτιλήνης που έγιναν γνωστά για συγκεκριμένες χειρουργήσεις (νευρολογικές).
Αξιοθέατα:
- Κάστρο Μυτιλήνης: Ένα από τα πιο εμβληματικά μνημεία της Λέσβου, με πανοραμική θέα στην πόλη και το Αιγαίο. Το Κάστρο της Μυτιλήνης είναι ένα από τα πιο εμβληματικά και ιστορικά σημαντικά μνημεία της Λέσβου. Βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της πόλης, σε μια κυρίαρχη θέση που προσφέρει εξαιρετική θέα προς το Αιγαίο Πέλαγος και την πόλη της Μυτιλήνης. Η κατασκευή του κάστρου χρονολογείται από την Βυζαντινή περίοδο, με την τρέχουσα μορφή του να έχει διαμορφωθεί κυρίως κατά τη διάρκεια των Γενοβέζικων και Οθωμανικών κυριαρχιών.
- Αρχαίο Θέατρο Μυτιλήνης: Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα, με χωρητικότητα 10.000 θεατών και ακουστική αριστεία. Το Αρχαίο Θέατρο της Μυτιλήνης είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή και αποτελεί σημαντικό μνημείο της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς. Χτίστηκε στην ελληνιστική περίοδο, γύρω στον 3ο αιώνα π.Χ., και θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της αρχαιότητας, με την χωρητικότητά του να εκτιμάται σε περίπου 10.000 θεατές, κάτι που υποδηλώνει την σημασία της Μυτιλήνης ως πολιτιστικού κέντρου εκείνη την εποχή. Θεωρείται ακουστικά ότι είναι τρίτο ύστερα από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και των Δελφών.
-Ανασκαφές Επάνω Σκάλας: Αποκαλύπτουν στρώματα ιστορίας από την προϊστορική εποχή έως τη βυζαντινή περίοδο.
Η παρούσα έκθεση περιγράφει τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή της Επάνω Σκάλας, στο βόρειο τμήμα της Μυτιλήνης, από το 2000 έως σήμερα. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως μαρτυρίες για την κατοίκηση της περιοχής από την Πρωτοελλαδική έως και την Οθωμανική περίοδο.
Πρωτοελλαδική περίοδος:
-Τα αρχαιότερα ευρήματα χρονολογούνται από την Πρωτοελλαδική II περίοδο (2800-2300 π.Χ.) και περιλαμβάνουν κεραμική, λίθινα εργαλεία και κοσμήματα.
-Αποκαλύφθηκε οικισμός με ορθογώνια κτίρια και δρόμους.
-Η ύπαρξη του οικισμού υποδεικνύει την πρώιμη κατοίκηση της περιοχής και την ύπαρξη οργανωμένης κοινωνίας.
Ελληνιστική περίοδος:
-Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στα ευρήματα της Ελληνιστικής περιόδου (323-31 π.Χ.), τα οποία μαρτυρούν την ακμή της Μυτιλήνης.
-Αποκαλύφθηκε τμήμα της οχύρωσης της πόλης, με πύργους και τείχη.
-Βρέθηκαν επίσης λείψανα κατοικιών, αγορών και ιερών.
-Ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα αποτελεί ένα μαρμάρινο θέατρο, το οποίο χρονολογείται από τον 2ο αιώνα π.Χ.
-Το θέατρο μαρτυρεί την άνθηση του πολιτισμού και των τεχνών στην πόλη.
Ρωμαϊκή περίοδος:
-Σημαντικά ευρήματα προέρχονται και από την Ρωμαϊκή περίοδο (31 π.Χ. – 395 μ.Χ.).
-Αποκαλύφθηκαν λουτρά, αγορές, και εργαστήρια.
-Βρέθηκαν επίσης ψηφιδωτά δάπεδα και τοιχογραφίες, τα οποία κοσμούσαν τις κατοικίες και τα δημόσια κτίρια.
-Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στην ανακάλυψη μίας ρωμαϊκής έπαυλης, η οποία διέθετε κήπους, λουτρά και υποδαπέδια θέρμανση.
Βυζαντινή περίοδος:
-Η Βυζαντινή περίοδος (395-1453 μ.Χ.) άφησε επίσης το στίγμα της στην περιοχή.
-Αποκαλύφθηκαν λείψανα Βυζαντινών εκκλησιών, με τοιχογραφίες και ψηφιδωτά δάπεδα.
-Βρέθηκαν επίσης κεραμικά και νομίσματα, τα οποία χρονολογούνται από την Βυζαντινή εποχή.
Οθωμανική περίοδος:
-Τέλος, υπάρχουν και ευρήματα από την Οθωμανική περίοδο (1453-1912 μ.Χ.).
-Αποκαλύφθηκαν οθωμανικά κτίρια, τζαμιά και νεκροταφεία.
-Βρέθηκαν επίσης κεραμικά, κοσμήματα και νομίσματα, τα οποία χρονολογούνται από την Οθωμανική εποχή.
Συμπέρασμα:
Οι ανασκαφές στην Επάνω Σκάλα Μυτιλήνης έφεραν στο φως πλήθος ευρημάτων, τα οποία μαρτυρούν την πλούσια ιστορία της περιοχής. Τα ευρήματα αυτά χρονολογούνται από την Πρωτοελλαδική έως και την Οθωμανική περίοδο και δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για την κατοίκηση, τον πολιτισμό και την οικονομία της Μυτιλήνης.
- Τζαμί και Λουτρό Επάνω Σκάλας: Σημαντικά μνημεία της Οθωμανικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Το τζαμί της Επάνω Σκάλας είναι ένα ιστορικό κτίσμα που χρονολογείται από την Οθωμανική περίοδο. Συχνά, τα τζαμιά που χτίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής χαρακτηρίζονται από την εντυπωσιακή τους αρχιτεκτονική, τους μιναρέδες και τις κυρτές οροφές. Τα Οθωμανικά λουτρά, γνωστά και ως χαμάμ, ήταν σημαντικά κοινωνικά κέντρα στις κοινότητες καθ’ όλη τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα λουτρά δεν χρησίμευαν μόνο ως μέρη για την προσωπική υγιεινή, αλλά και ως σημεία συνάντησης για κοινωνική επικοινωνία, χαλάρωση και επαγγελματικές συναλλαγές. Τα χαμάμ χαρακτηρίζονται από την πολύπλοκη αρχιτεκτονική τους, που περιλαμβάνει πολλαπλές αίθουσες με διαφορετικές θερμοκρασίες, καθώς και εντυπωσιακούς κόγχους και θόλους.
Παλαιό Υδραγωγείο Μόριας: Μνημείο ιστορικής και τεχνολογικής σημασίας για την ύδρευση της πόλης. Το παλαιό υδραγωγείο της Μόριας βρίσκεται κοντά στη Μυτιλήνη, στη Λέσβο, και αποτελεί ένα σημαντικό μνημείο τόσο για την ιστορία όσο και για την τεχνολογία της ύδρευσης στην περιοχή. Χτίστηκε κατά την Οθωμανική περίοδο, πιθανώς κατά τον 18ο αιώνα, με σκοπό την παροχή νερού στην πόλη της Μυτιλήνης.
Το υδραγωγείο αποτελείται από μια σειρά από καμάρες και υπόγεια κανάλια που συλλέγουν και μεταφέρουν το νερό από πηγές στην περιοχή της Μόριας προς τη Μυτιλήνη. Η κατασκευή του υδραγωγείου ήταν μια σημαντική τεχνολογική επίτευξη για την εποχή, καθώς επέτρεψε τη σταθερή προμήθεια καθαρού νερού στους κατοίκους της πόλης, βελτιώνοντας σημαντικά τις συνθήκες ζωής και τη δημόσια υγεία.
- Το εστιατόριο Αβέρωφ και η καφετέρια Πανελλήνιο: Ιστορικά καταστήματα, σημεία αναφοράς στην τοπική κοινωνία και κουλτούρα. Εν όψει των επικείμενων τουριστικών επισκέψεων, είναι ζωτικής σημασίας να αναλάβει είτε η τοπική αυτοδιοίκηση, είτε η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου δράση για την προστασία και ανάδειξη των ιστορικών καταστημάτων, όπως το εστιατόριο Αβέρωφ και η καφετέρια Πανελλήνιο, τα οποία έχουν κλείσει. Η ενσωμάτωσή τους στο δημόσιο σχεδιασμό και διαχείριση, είτε ως τμήμα της πολιτιστικής και ιστορικής περιουσίας, είτε ως προοπτικές για εμπορική εκμετάλλευση, αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα για την αναβάθμιση του τουριστικού προφίλ της Μυτιλήνης. Η πρωτοβουλία αυτή θα ενισχύσει την τοπική οικονομία και θα εμπλουτίσει την προσφορά πολιτιστικών και γαστρονομικών εμπειριών προς τους επισκέπτες. Η διατήρηση και αναβίωση τέτοιων σημαντικών καταστημάτων, μέσω στρατηγικών που θα αξιοποιούν την ιστορική και κοινωνική τους αξία, θα προσδώσει στην πόλη έναν ξεχωριστό χαρακτήρα και θα συμβάλλει στη δημιουργία ενός πιο ελκυστικού προορισμού για τον αυξανόμενο αριθμό τουριστών.
Προτάσεις για την τουριστική ανάπτυξη της Μυτιλήνης:
-Ενίσχυση της προβολής και της προώθησης της Μυτιλήνης ως τουριστικού προορισμού:
-Δημιουργία ελκυστικών ιστοσελίδων και έντυπου υλικού στα ελληνικά και σε ξένες γλώσσες.
-Συμμετοχή σε τουριστικές εκθέσεις και διοργάνωση εξοικειωτικών ταξιδιών για δημοσιογράφους και τουριστικούς πράκτορες.
-Αξιοποίηση των social media και των influencers για την προβολή της πόλης.
-Αναβάθμιση τουριστικών καταλυμάτων, εστιατορίων και χώρων εστίασης.
Συμπέρασμα:
Η Μυτιλήνη διαθέτει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να αποτελέσει έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Η υλοποίηση μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής ανάπτυξης, με έμφαση στην ποιότητα, την καινοτομία και τη βιωσιμότητα, μπορεί να οδηγήσει στην τόνωση της τοπικής οικονομίας και στην αύξηση της τουριστικής ροής προς την πόλη.
*Ο Παράσχος Μανιάτης είναι Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, κάτοχος 5 διδακτορικών διπλωμάτων από Σουηδικά και Αμερικανικά Πανεπιστήμια στους κλάδους: Logistics για Μηχανικούς, Μάνατζμεντ για Μηχανικούς, Οικονομικά & Χρηματοοικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες & Δημόσιες Σχέσεις και Μαέστρος Μουσικής. Δίδαξε επί 41 χρόνια σε 9 δημόσια Πανεπιστήμια και 3 ιδιωτικά Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο.
