Ο Λουκάς Αποστολίδης, δικηγόρος της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου στις δικαστικές προσφυγές που έχει αυτή υποβάλει μαζί με τις κοινότητες Κώμης και Νέων Κυδωνιών για το έργο της υπερδομής της Βάστριας, αναλύει τη νομική βάση αυτών των προσφυγών και τις εξελίξεις σχετικά με την υπόθεση.
Διαβάστε το άρθρο:
Από αρχές Ιουλίου 2022 κατατέθηκε η αίτηση ακύρωσης της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και των Κοινοτήτων Κώμης και Νέων Κυδωνίων, για την ακύρωση όλων των κανονιστικών πράξεων της Διοίκησης, Υπουργείου Μετανάστευσης, Περιβάλλοντος, σχετικά με την δημιουργία «υπερ-δομής» 5.000 ατόμων στην θέση Βάστρια στην κάρδια του κεντρικού δάσους της Λέσβου.
Στις 19 Ιουλίου 2022 καταθέσαμε αίτηση αναστολής και προσωρινής διαταγής για την αναστολή εκτέλεσης του έργου και ειδικότερα των επεμβάσεων σε διάνοιξη δρόμου 2.250 τ.μ. και επέμβασης σε δασική έκταση 71.250 τ.μ. Το κατεπείγον των αιτήσεων αυτών στοιχειοθετείτε αφενός στο γεγονός ότι οι επεμβάσεις αυτές είναι μη αναστρέψιμες και αφετέρου διότι η Ολ. του ΣτΕ έχει αποφανθεί (Ολ. ΣτΕ 1285/22) σε ad hoc υπόθεση, με συντριπτική πλειοψηφία, ότι δεν εξαιρούνται περιβαλλοντικής άδειας, δομές φιλοξενίας, όταν δεν υπάρχουνε στη χωροθέτηση της δομής υποδομές των βασικών δικτύων ύδρευσης, ηλεκτρισμού, αποβλήτων, οδοποιίας, χωματουργίας, χωματουργικές εργασίες κ.ά. Στην προκειμένη περίπτωση στην Βάστρια δεν υπάρχει ουδεμία υποδομή σε παρθένο δάσος που γειτονεύει με περιοχή NATURA. Να επισημάνουμε ότι δυστυχώς έχουν ήδη γίνει εκτεταμένες χωματουργικές εργασίες. Με την αίτηση ακύρωσης και αναστολής επιδιώκουμε να ακυρωθούν οι προσβαλλόμενες πράξεις και ειδικότερα με την αίτηση αναστολής όλες οι επεμβάσεις που επιχειρούνται σε δασική έκταση 71.250 τ.μ. και σε υποδομές οδοποιίας 2.250 χλμ καθώς επίσης και οι επεμβάσεις επί του υδατορέματος Αγ. Ιωάννη χωρίς ουδεμία περιβαλλοντική αδειοδότηση. Αν οι ως άνω επεμβάσεις δεν ανασταλούν σημαίνει ότι οι σκέψεις της Ολ. Στε 1285/2022 και η τελική κρίση της δεν ισχύουν και δεν υφίσταται δέσμευση του Δικαστηρίου από την απόφαση αυτή. Θεωρώ βέβαια εσφαλμένη μια τέτοια παραδοχή, διότι πάγια θεωρία και νομολογία έχουν αποδεχθεί ότι παρόμοιες αποφάσεις Ολ.ΣτΕ, για ζητήματα τόσο σοβαρά, δεν αφορούν μονάχα τους διαδίκους, αλλά ισχύον έναντι πάντων και θα πρέπει να γίνονται σεβαστές.
Στην προκειμένη περίπτωση οι πραγματικές συνθήκες για την μη ύπαρξη των βασικών δικτύων υποδομών (οδοποιίας, ύδρευσης, αποβλήτων, ρεύματος κ.ά.) ομολογείται από την ίδια την διοίκηση στο υπόμνημά της ενώπιον του ΣτΕ, όπου αναφέρεται διεξοδικά στο τεράστιο μέγεθος των υποδομών που πρόκειται να γίνουν καθώς και στις επεμβάσεις για διάνοιξη οδοποιίας, επεμβάσεις σε δασική έκταση και στο υδατόρεμα του Αγ. Γιάννη κ.ά.
Σημειώνουμε ότι οι επεμβάσεις αυτές είναι μη αναστρέψιμες και συνεπώς υπάρχει κατεπείγουσα ανάγκη να γίνουν δεκτές οι αιτήσεις προσωρινής διαταγής και αίτησης αναστολής.
Η Διοίκηση μετά την κατάθεση αίτησης ακύρωσης από την Περιφέρεια, καθώς και την έκδοση της απόφασης Ολ.ΣτΕ 1285/22, περιόρισε την χωρητικότητα της δομής από 5.000 σε 2.995 άτομα και ισχυρίζεται ότι συμμορφώθηκε με την σκέψη και την κρίση της απόφασης. Φαίνεται όμως ότι Λησμόνησε ή κάνει πως δεν καταλαβαίνει, ότι η απόφαση δεν αναφέρεται μονάχα στο ποσοτικό στοιχείο της χωρητικότητας, να είναι κάτω από 3.000 άτομα, αλλά και στα ποιοτικά στοιχεία της ύπαρξης ή μη των υποδομών και οι δυο αυτές προϋποθέσεις πρέπει να ισχύουν σωρευτικά. Εξάλλου όπως ορίζει και η ισχύουσα νομοθεσία «εξαίρεση για μη έκδοση περιβαλλοντικής άδειας, για κατασκευή δομής φιλοξενίας μεταναστών και προσφύγων, επιτρέπεται μόνο όταν στην τοποθεσία χωροθέτησης της δομής υπάρχουν οι βασικές υποδομές». Αυτές οι σκέψεις αναφέρονται διεξοδικά στην απόφαση της Ολ. Στε 1285/2022.
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως αναφέρθηκε δεν υπάρχουν στη χωροθέτηση της υπερδομής στη Βάστρια τα δίκτυα των βασικών υποδομών. Τα πάντα πρέπει να γίνουνε εξαρχής που σημαίνει ότι οι επεμβάσεις στη καρδιά του δάσους της Λέσβου θα είναι καταστροφικές για το περιβάλλον και σίγουρα μη αναστρέψιμες. Συνεπώς οι προσβαλλόμενες πράξεις, και ειδικότερα οι επεμβάσεις σε δασική έκταση και οδοποιία θα πρέπει να ανασταλούν, έως την εκδίκαση της αίτησης ακύρωσης.
Είναι χρήσιμο πιστεύω να αναφερθούμε σε ορισμένες βασικές σκέψεις της απόφασης 1285/2022.
H Ολομέλεια του ΣτΕ με την απόφαση 1285/2022 απεφάνθη, ότι δεν δύναται να υπάρξει εξαίρεση περιβαλλοντικής άδειας, για κατασκευή δομών φιλοξενίας, όταν στην τοποθεσία χωροθέτησης δεν υπάρχουν τα βασικά δίκτυα υποδομών
Η απόφαση αυτή αποτελεί «κόσμημα» στην κρίση του Ακυρωτικού Δικαστηρίου για την προστασία του περιβάλλοντος.
Θέτει επίσης φραγμό στην κανονιστική δράση του Δημοσίου σχετικά με την εξαίρεση περιβαλλοντικής αδειοδότησης, δηλαδή υπέρβασης των κανόνων που διέπουν την αδειοδότηση περιβαλλοντικών εργασιών, έργων για την κατασκευή προσωρινών δομών φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών.
Στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας, των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και του Συντάγματος , η απόφαση του ΣτΕ έκρινε με τρόπο σαφή και ειδικό τις προϋποθέσεις για την εξαίρεση περιβαλλοντικής αδειοδότησης για τη κατασκευή της δομής με την υποβάθμιση του έργου στην κατηγορία Β, που σημαίνει ότι δεν ισχύουν οι κανόνες περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
Οι προϋποθέσεις, οι όροι εξαίρεσης περιβαλλοντικής αδειοδότησης για δομές φιλοξενίας, σύμφωνα με τις σκέψεις της απόφασης 1285/2022 συμπυκνώνονται σε ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια, τα οποία πρέπει να ισχύουν σωρευτικά, που αφορούν τη φύση του έργου, το μέγεθός του και την χωροθέτηση της δομής.
Όλα τα ως άνω στοιχεία αξιολογούνται με βάση τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Αν δηλαδή είναι τοπικές και περιορισμένης κλίμακας δύναται να υπάρξει εξαίρεση περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Αν οι επιπτώσεις, η βλάβη στο περιβάλλον, είναι πολύ σοβαρές και εκτεταμένες στο ευρύτερο οικοσύστημα δεν δύνανται να υπάρχει εξαίρεση αδειοδότησης και το έργο κατατάσσεται σε κατηγορία Α2 που σημαίνει πλήρη εφαρμογή της περιβαλλοντικής και δασικής νομοθεσίας Στα ποσοτικά χαρακτηριστικά για την εξαίρεση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης δηλαδή το μέγεθος της δομής τίθενται τα ακόλουθα όρια για πρόσκαιρες δομές φιλοξενίας έως 3.000 άτομα δύναται το έργο να υποβαθμίζεται στη κατηγορία Β όπου ουσιαστικά οι κανόνες περιβαλλοντικής αδειοδότησης δύναται για λόγους δημοσίου συμφέροντος να μην εφαρμόζονται.
Για πρόσκαιρες δομές από 3.000 έως 5.000, δεν δύναται να υπάρξει εξαίρεση από τους κανόνες περιβαλλοντικής αδειοδότησης , διότι εκτιμάται, αξιολογείται ότι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές και για το λόγο αυτό πρέπει να εφαρμοσθούν οι κανόνες αδειοδότησης, σύμφωνα με τη δασική και περιβαλλοντική νομοθεσία.
Στα ποιοτικά κριτήρια για την εξαίρεση περιβαλλοντικής αδειοδότησης, αφορούν την ύπαρξη ή όχι υπαρχουσών βασικών υποδομών (δίκτυα ρεύματος, ύδρευσης, αποβλήτων, εκχερσώσεων, δρόμων κ.ά.) όπου χωροθετείται η δομή. Τα δυο στοιχεία και το ποσοτικό και το ποιοτικό πρέπει να ισχύουν σωρευτικά.
Συνεπώς, σύμφωνα με την απόφαση δεν αρκεί να υφίσταται μόνον το μέγεθος, η χωρητικότητα της δομής κάτω από 3.000 άτομα, αλλά θα πρέπει σωρευτικά να υφίστανται και οι βασικές υποδομές. Αν δεν υπάρχουν οι υποδομές αυτές δεν δύναται να υπάρξει εξαίρεση από την περιβαλλοντική αδειοδότηση διότι εκτιμάται, αξιολογείται από το δικαστήριο, ότι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον θα είναι πολύ σοβαρές και ίσως ολοσχερώς μη αναστρέψιμες.
Στη σκέψη 21 της απόφασης αναφέρεται στην επίδικη υπόθεση κατασκευής δομής 1472 ατόμων, στις Θερμοπύλες ότι : «Επειδή, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι δομές με χωρητικότητα μικρότερη των 3.000 ατόμων, όπως η επίδικη, υπόκεινται, κατ’αρχήν, ως έργα της Β κατηγορίας, σε περιβαλλοντική αδειοδότηση βάσει της κ.υ.α. 169905/2013 και, εφόσον χορηγηθεί η άδεια αυτή, υπάγονται στις πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της εν λόγω απόφασης, εξαιρούνται δε οι δομές αυτές από την αδειοδότηση μόνο όταν εξυπηρετούνται άμεσα από υφιστάμενα δίκτυα υποδομής, είτε διότι εγκαθίστανται σε υφιστάμενα κτίρια, ήδη εξυπηρετούμενα από τα δίκτυα υποδομής, χωρίς να απαιτούνται πρόσθετες εργασίες σύνδεσης με τα δίκτυα αυτά δυνάμενες να επιφέρουν επεμβάσεις στο περιβάλλον, είτε διότι για την εγκατάσταση και λειτουργία τους προβλέπεται η τοποθέτηση σκηνών ή άλλων οικίσκων, δυναμένων να συνδεθούν άμεσα με υφιστάμενα δίκτυα υποδομών, χωρίς επεμβάσεις στο έδαφος ή με όλως επουσιώδεις επεμβάσεις. Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από τα προαναφερθέντα στοιχεία του φακέλου, υπάρχουν μεν δίκτυα κοινής ωφέλειας που εξυπηρετούσαν το πρώην ξενοδοχείο, όπου λειτουργεί η ήδη υφιστάμενη δομή, για την εγκατάσταση όμως της επίδικης δομής σε παρακείμενο γήπεδο [το οποίο παραχωρήθηκε από την ΤΑΙΠΕΔ ΑΕ έως την εκκίνηση του διαγωνισμού για την αξιοποίησή του], απαιτείται η εκτέλεση επεμβάσεων στο έδαφος και στο περιβάλλον εν γένει, όπως εκσκαφές, διάνοιξη οδών, δημιουργία πρόσθετης υποδομής για σύνδεση με δίκτυα. Συνεπώς, δεν τυγχάνει εφαρμογής η ανωτέρω εξαιρετική διάταξη και το επίδικο έργο δεν απαλλάσσεται της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Μη νομίμως, ενόψει τούτων, έκρινε η Διοίκηση ότι χωρεί απαλλαγή από τις ρυθμίσεις της κ.υ.α. 169905/2013, η δε παραδεκτώς προσβαλλόμενη πράξη, η οποία εκδόθηκε χωρίς να τηρηθεί προηγουμένως η διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου, είναι για τον λόγο αυτό, βασίμως προβαλλόμενο, ακυρωτέα».
Στο Δικαστήριο ΣτΕ, όπως αναφέρθηκε βρίσκεται προς εκδίκαση προσφυγή, αίτηση ακύρωσης, αναστολής και προσωρινής διαταγής της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και την τοπική κοινότητα. Πρόκειται για ad hoc επίδικη περίπτωση δημιουργίας πρόσκαιρης δομής 5.000 ατόμων, στον πυρήνα του κεντρικού δάσους της Μυτιλήνης, σε χώρο που δεν υφίσταται ουδεμία υποδομή και απαιτούνται μεγάλες επεμβάσεις σε δασική έκταση, διάνοιξη δρόμου σε γειτνίαση προστατευόμενου δάσους ΝATURA και στον υδροφόρο χείμαρρο του Αγ. Ιωάννη.
Τα αρμόδια υπουργεία Μετανάστευσης και Περιβάλλοντος, έσπευσαν πριν την εκδίκαση της υπόθεσης να τροποποιήσουν την χωρητικότητα της δομής των 5.000 ατόμων σε 2.995 άτομα, αλλά αντικειμενικά δεν πληροί η κατασκευή της δομής τα ποιοτικά στοιχεία που θέτει η απόφαση της Ολ.ΣτΕ 1285/2022 και τα οποία σωρευτικά θα πρέπει να συντρέχουν.
Δηλαδή με άλλα λόγια, δεν υφίσταται στην τοποθεσία χωροθέτησης της δομής ουδεμία υποδομή (δυνατότητα ρεύματος, ύδρευσης, αποβλήτων, κ.α.).
Για τους λόγους αυτούς υφίσταται κατεπείγουσα ανάγκη έκδοσης προσωρινής διαταγής και αίτησης αναστολής διότι με τις προσβαλλόμενες πράξεις οι επεμβάσεις θα είναι μη αναστρέψιμες:
Ήδη εκδόθηκε άδεια επέμβασης από το δασαρχείο (πράξη που προσβάλλεται από την Περιφέρεια) για τη διάνοιξη δρόμου 2.250 τ.μ., καθώς και επέμβαση σε δασική έκταση 71.250 τ.μ.
Ήδη επίκειται παρέμβαση στο υδατόρεμα Αγ. Ιωάννη, χωρίς αδειοδότηση σύμφωνα με πρόσφατη τροπολογία στο νομοσχέδιο Ανάπτυξης , η οποία προσβάλλεται από την Περιφέρεια.
Αν αναγνώσει κανείς τις απόψεις του Δημοσίου και τα υπό σχεδιασμό δίκτυα υποδομών, ύδρευσης, αποχέτευσης, αποβλήτων, εκχερσώσεων, χωματουργικών εργασιών, διανοίξεων δρόμου, επέμβαση σε δασική έκταση, και άλλα, θα διαπιστώσει, ότι οι επιπτώσεις θα είναι καταστροφικές για το περιβάλλον και μη αναστρέψιμες.
Σε ένα πολύπαθο νησί από το βάρος μεταναστών και προσφύγων η Δικαιοσύνη οφείλει αφενός να σεβαστεί τις απόψεις της απόφασης της Ολ. Στε 1285/2022 και αφετέρου στη βάση των αρχών και αξίων του κράτους δικαίου να βάλει φραγμό στις κανονιστικές πράξεις της Διοίκησης που επιφέρουνε τεράστιες και ίσως μη αναστρέψιμες καταστάσεις στο δασικό και αστικό οικοσύστημα.
