ΓΡΑΦΕΙ Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΝΤΟΣ
Από το 2004 που κυκλοφόρησε η ποιητική του συλλογή «Ποίηση», ο «δύστροπος» γενικά με την δημοσιότητα Γιάννης Σκαλκόπουλος με την νέα του συλλογή «Στο διάβα της ζωής…Ποιήματα-Στοχασμοί-Χρονογραφήματα» (Μυτιλήνη 2024) επιχειρεί έναν πιο ώριμο, ποιητικό και πεζογραφικό διασκελισμό στον στίβο των λεσβιακών γραμμάτων.
Στον προλογισμό μου στη συλλογή του «Ποίηση» (Μυτιλήνη 2024), αναφέρθηκα μεταξύ των άλλων στην ασθματική προσπάθειά του να μετουσιώσει σε σπαραχτικό λυρικό λόγο την αξιακή κρίση και τις λογής παραμορφώσεις του ατομικού και συλλογικού βίου, τον αδικαίωτο άνθρωπο. Στο ίδιο σκηνικό «παίζεται» η αέναη περιπέτεια του ανθρώπου και στη νέα του συλλογή, όπου ο ποιητής μέσα από τις ιερεμιάδες των στίχων και των πεζών τους καλπάζει στους στίβους των αγώνων, εκεί που διεκτραγωδεί τα τεκταινόμενα της παθογένειας και της ματαιώσεως. Θρηνεί για τον χαμένο ανθρωπισμό. Είναι διάχυτη η πεποίθησή του ότι η ίαση θα προέλθει από την υιοθέτηση της πολιτικής ιδεολογίας στην οποία ο ίδιος πιστεύει και δηλώνει απερίφραστα και άλλοτε το υπονοεί ότι είναι στρατευμένος.
Από τον νεανικό ατομοκεντρισμό και τον αισθητικό ανθρωπομορφισμό – τη μοναχική πορεία του – περνά στην εξωστρέφεια των κοινωνικών αγώνων, όπως ομολογεί, από τα προλεγόμενα της έκδοσης, στροφή που υπαγορεύει «η συναίσθηση του κοινωνικού χρέος». Ο λόγος του, ποιητικός και πεζός, είναι λόγος πολιτικός. Στοχεύει στην πολιτική διάσταση των κοινωνικών προβλημάτων. Ο λόγος του γίνεται έτσι πέρα από το όποιο αισθητικό και αισθαντικό του στίγμα, λόγος αγωνιστικός.
Ο ποιητής είναι ωστόσο αισιόδοξος. Η τραγωδία του σύγχρονου ανθρώπου δεν είναι μη αναστρέψιμη. Ο ίδιος πασχίζει να συνεγείρει την ατομική και συλλογική ευθύνη. Να την μετασχηματίσει σε πίστη συνειδησιακή, σε πράξη καθήκοντος και χρέους. Παράλληλα χρησιμοποιεί προτρεπτικό και παρορμητικό λόγο για να απευθύνει «νουθεσίες» στο όνομα της ευθύνης, του χρέους, συλλογικής και ατομικής δεοντολογίας, στο πλαίσιο της καθηκοντολογίας όπως την εννοεί και την ενεργοποιεί στον μετασχηματισμό του λόγου. Εμμονικά κατηγορηματικός, προβάλλει αξίες, υποδείγματα, περιπτωσιακά γεγονότα από την πραγματική ζωή.
Γρήγορος, αγχώδης και εσωκατοπτρικός είναι ο λόγος του και στα πεζά του κείμενα, αυτά που χαρακτηρίζει «Στοχασμοί-Χρονογραφήματα». Με άνεση, αμεσότητα και πυκνή, περιεκτική γραφή το ίδιο μαχητική και αιχμηρή με την ποίησή του, συνεπή στο πολιτικό του πιστεύω, άλλοτε επιχειρηματολογώντας σε τρέχουσες καταστάσεις, συγχρονικά ή παρελθοντικά γεγονότα και άλλοτε στα κλισέ μυθολογικού ιστορισμού ή και στον συνδυασμό τους. Σταχυολογεί τη θεματολογία του από ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων όπου οι πρωταγωνιστές δεν είναι μονάχα επώνυμοι και αναγνωρίσιμοι.
Στην ανάπτυξη της θεματολογίας ο συγγραφέας συνδυάζει τη διεισδυτική παρατήρηση και την πραγματολογική διάσταση του υλικού με την προσωπική τεχνική που ξεπερνώντας την συνηθισμένη στις περιπτώσεις αυτές αμήχανη πραγματολογική μονομέρεια, ασκεί έλεγχο μέσα από την εσωτερικοποίηση και οικειοποίηση των θεμάτων. Βέβαια για τον μετασχηματισμό αυτόν πρώτα και κύρια λειτουργεί η γλώσσα που διακινεί τον στόχο του συγγραφέα να είναι μέσα στο γεγονός.
Από τα χαρακτηριστικά της γραφής του και της θεματολογίας του ο συγγραφέας επιλέγει να στηλιτεύσει την post-truth τάση της εποχής μας αλλά και τα λογής fake news καινοφανείς απόψεις, που αποπροσανατολίζουν από τα καθιερωμένα στο όνομα μιας νέας κατάκτησης ή της παραφθοράς της.
Στο κατατοπιστικό και εξομολογητικό του πρόθεμα (σελ. 13-16) ο συγγραφέας αυτοβιογραφείται. Θα έλεγα «αυτοψυχογράφεται». Ψυχόβρυτες οι «confessions» του, φιλοτεχνούν το διπλό πορτρέτο του συγγραφέα, ατομικό και κοινωνικό. Αυτό που σκιαγραφεί τη ζωή και το έργο του.
