Στην εκπνοή του φετινού Νοεμβρίου η αύξηση 40% σχεδόν στις αφίξεις των Τούρκων τουριστών – που δείχνει ότι τα περιθώρια διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου από την απέναντι αγορά είναι πολύ σημαντικά για τον τόπο – μάς έδωσε χθες την ευκαιρία με αφορμή την επικοινωνία μας για τα στοιχεία του μήνα, να κάνουμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Παναγιώτη Χατζηκυριάκο τον οποίο βλέπαμε το καλοκαίρι να τρέχει και να μην προφταίνει για τα ζητήματα του τουρισμού.
Με αφορμή και τη νέα κάθοδό του στις εκλογές του Επιμελητηρίου Λέσβου και καθώς ο ίδιος ταυτόχρονα είναι και πρόεδρος της Ένωσης Ταξιδιωτικών Πρακτόρων, λειτουργώντας με νηφαλιότητα και αποτελεσματικότητα κι έχοντας σημαντική εμπειρία και με προηγούμενους προέδρους ως Αντιπρόεδρος, κάναμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση καταγράφοντας τις εξελίξεις και τις προσδοκίες στον τουρισμό και εστιάζοντας στην αγορά της Τουρκίας. Επίσης καταγράψαμε με ενδιαφέρον τις προτάσεις και τις υποδείξεις του κ. Χατζηκυριάκου για το πώς θα πρέπει να προχωρήσουμε και ποιες αποφάσεις θα πρέπει να λάβουμε ως τόπος.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗ ΣΑΜΙΩΤΗ
-Κύριε Χατζηκυριάκο ασχολείστε με τα τουριστικά και μέσα από την Ένωση Ταξιδιωτικών Πρακτόρων ως πρόεδρος. Θέλω να μας κάνετε μια σύγκριση για τον τουρισμό σήμερα σε σχέση με την περίοδο που ξεκινούσατε στο Επιμελητήριο, όπου το κλίμα ήταν εντελώς διαφορετικό.
«Πρώτο μας μέλημα ήταν να αντιδράσουμε άμεσα για να αντιμετωπίσουμε το αρνητικό κλίμα τότε για τον τουρισμό, που είχε λυγίσει υπό το βάρος του ‘’φορτίου’’ των αστάθμητων γεγονότων των τελευταίων ετών. Θυμάστε τα νούμερά μας (το 2017 είχαμε από την τουρκική αγορά 46.500 αφίξεις και από την ευρωπαϊκή αγορά 43.000). Έτσι για πρώτη φορά διοργανώθηκε τουριστική ημερίδα στη Λέσβο με κοινή πρωτοβουλία του Επιμελητηρίου Λέσβου και της Ένωσης Τουριστικών, Ταξιδιωτικών και Ναυτικών Πρακτόρων Λέσβου, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και του Δήμου Λέσβου, για τις «ιδιαιτερότητες του τουριστικού προϊόντος στη Λέσβο και στο Β. Αιγαίο, τα ισχυρά σημεία και τις προϋποθέσεις ανάκαμψης». Σκοπός της ημερίδας ήταν να συναντηθούν ανώτατοι κρατικοί φορείς, η Περιφέρεια, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι αναπτυξιακοί φορείς, οι φορείς του τουρισμού και ο ιδιωτικός τομέας για την περαιτέρω στήριξη και προβολή της Λέσβου, με κεντρικό ζητούμενο το νησί να ανακάμψει πλήρως και να εισέλθει πιο δυναμικά στις διεθνείς τουριστικές αγορές. Αν θυμάστε κάποιοι μας κατηγορούσαν εκείνη την περίοδο ότι σπαταλάμε τα χρήματα σε συγκεντρωσούλες και δεν είχε κανένα νόημα να οργανωθεί όλο αυτό. Βήμα – βήμα και με πείσμα φτάσαμε στο σήμερα, το 2024 να έχουμε από την τουρκική αγορά 140.000 αφίξεις ως τώρα και από την ευρωπαϊκή αγορά 77.000, αρκετούς χιλιάδες Έλληνες (δεν υπάρχουν μετρήσιμα στοιχεία για τους Έλληνες, υπολογίζονται γύρω στις 50.000) και συνεχίζουμε με αισιοδοξία».
-Το ότι είχαμε φέτος αρκετό τουρισμό από την Τουρκία σημαίνει ότι θα έχουμε και τα επόμενα χρόνια ή τελικά θα υπάρχει κάποιος κορεσμός και αυτό είναι που φοβούνται και αρκετοί επαγγελματίες του τουρισμού;
«Κύριε Σαμιώτη αν εξαιρέσουμε την περίοδο του covid που ουσιαστικά είχαν διακοπεί τα δρομολόγια, οι Τούρκοι επισκέπτες δεν έπαψαν να επισκέπτονται το νησί μας. Ενδεικτικό της συγκεκριμένης αγοράς είναι ότι οι αφίξεις τους είναι σε ετήσια βάση, κάτι που το βλέπουμε και τώρα, μήνα Νοέμβριο και τα σαββατοκύριακα έχουμε ακόμα αφίξεις. Πολύ σημαντικό και φέτος τις παραμονές πρωτοχρονιάς περιμένουμε πάνω από 1.200 άτομα που θα αλλάξουν τη χρονιά στο νησί μας. Είναι μία δυναμική και μεγάλη αγορά και έχει να μας δώσει τουριστικά και άλλα οφέλη, κανείς δεν το αμφισβητεί, αλλά και όπως οι υπόλοιπες αγορές έχουν αυξομειώσεις. Να μην ξεχνάμε ότι ο τουρισμός είναι ευαίσθητος σαν δραστηριότητα και για πολλούς παράγοντες μπορεί να έχουμε μείωση, κάτι που το νιώσαμε καλά στο πετσί μας τα προηγούμενα χρόνια. Και θέλω να πιστεύω ότι το πήραμε το μάθημά μας. Όλα δείχνουν ότι η τουριστική ροή από Τουρκία θα έχει συνέχεια και του χρόνου εκτός απροόπτου. Όμως δεν έχουμε μόνο την τουρκική αγορά, υπάρχει η ευρωπαϊκή με τα φετινά δεδομένα. Αποτελείται από την Αγγλία, Ολλανδία, Πολωνία, Βέλγιο, Τσεχία, Αυστρία, Ρουμανία, Σουηδία, Δανία, Νορβηγία, Σλοβενία, Ισραήλ. Να μην ξεχνάμε ότι οι Άγγλοι και οι Ολλανδοί μάς στήριξαν στις δύσκολες περιόδους και δεν μας γύρισαν την πλάτη. Να μην ξεχνάμε τους Έλληνες που αγαπάνε τη Λέσβο και τη Λήμνο, που μας επισκέπτονται είτε για τα μοναστήρια μας, είτε για την τοπική κουζίνα, είτε για τις παραλίες μας, είτε για τις ομορφιές των νησιών. Φέτος μετά από αρκετά χρόνια είδαμε να γεμίζουν όλα τα καταλύματα σε όλο το νησί πέραν των δύο μηνών. Γιατί όμως; Μήπως γιατί μετά από πολύ καιρό όλες μας οι αγορές είχαν αυξητική τάση; Εδώ πρέπει να σταθούμε. Όλες οι αγορές μας είχαν ανοδική τάση και οφείλουμε να κρατήσουμε αυτά τα επίπεδα σε όλες μας τις αγορές και όχι να βασιζόμαστε σε μία μόνο. Θα συμφωνήσω ότι κάθε χώρα έχει το δικό της τουριστικό προφίλ, γνωρίζουμε πλέον πως πρέπει να προσεγγίσουμε την κάθε χώρα διαφορετικά ώστε να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα».
-Κατά την άποψή σας έχουν γίνει από όλους τους φορείς εκείνες οι ενέργειες για να στηριχθεί το τουριστικό προϊόν στη Λέσβο;
«Είναι μία πονεμένη ιστορία. Ποτέ, όσο δραστηριοποιούμαι τα τελευταία 22 χρόνια στο νησί της Λέσβου, δεν θυμάμαι να έχουν συντονιστεί όλοι οι φορείς μαζί ώστε να δημιουργηθεί σωστά το τουριστικό προϊόν της Λέσβου, να προωθηθεί, όπως έπρεπε και να υποστηριχτεί, όπως θα έπρεπε. Και όταν μιλάμε για τουριστικό προϊόν, εννοούμε το σύνολο των φυσικών πόρων που έχει ένας προορισμός, η διαμονή, η διατροφή, πώς προσεγγίζεις τον προορισμό και πώς μετακινείσαι πάνω σε αυτόν. Η λύση είναι μία και δεν είναι μυστικό. Η δημιουργία DMO (Destination Management Organization). Το Επιμελητήριο Λέσβου πάντα υποστήριζε, και επιμένει μέχρι τώρα, τη δημιουργία ενός οργανισμού που θα ωθήσει την τουριστική ανάπτυξη της Λέσβου. Ο ρόλος του τουριστικού προορισμού είναι αυτός στον οποίο θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον τουριστικό τομέα. Κάθε τουριστικός προορισμός έχει και κάποια χαρακτηριστικά γνωρίσματα, τα οποία τον κάνουν να ξεχωρίζει και να εκπληρώνει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για την προσέλκυση επισκεπτών. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά θα πρέπει να αναδειχθούν για να ενισχυθεί η αξία του και να συμβάλει στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Για να πραγματοποιηθεί όμως αυτό, απαιτούνται συντονισμένες προσπάθειες τόσο από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα, όσο και από την πλευρά της δημόσιας διοίκησης. Χρειαζόμαστε επαγγελματίες του τουριστικού χώρου που θα εργάζονται καθημερινά, θα είναι η δουλειά τους και σε συνεργασία με τους φορείς θα καταλήξουν στην τελική μορφή του τουριστικού προϊόντος της Λέσβου, το οποίο θα προωθηθεί και θα υποστηριχθεί όπως πρέπει. Γιατί ό,τι θα διαφημίζουμε, θα πρέπει να μπορούμε να το υποστηρίξουμε».
-Πιστεύετε ότι το κόστος του εισιτηρίου στο οποίο πλέον ενσωματώνονται και τα 5 ευρώ, που είναι το τέλος για το Λιμενικό Ταμείο, θα επιδράσει στο τουριστικό ρεύμα από την Τουρκία;
«Οποιαδήποτε επιβάρυνση, δεν παύει να είναι επιβάρυνση. Και όλες οι επιβαρύνσεις έχουν αρνητικές επιδράσεις. Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει πολύ το τουριστικό ρεύμα από την Τουρκία. Το τέλος άρχισε να εφαρμόζεται από τα μέσα Σεπτέμβρη, έτσι δεν έχουμε ξεκάθαρη εικόνα στο πόσο επηρέασε αυτό το τέλος. Πιστεύω την επίδραση του τέλους θα την δούμε μέσα στο 2025. Να μην ξεχνάμε όμως ότι αυξήσεις τελών έχει κάνει και η Τουρκία που ανεβάζει ακόμη περισσότερο το κόστος μεταφοράς. Μπορούμε να κατανοήσουμε τον λόγο αύξησης τελών από την τούρκικη πλευρά, διότι έχασε πολλά έσοδα με τον όγκο των Τούρκων επισκεπτών που ήρθαν στην Ελλάδα και προσπάθησε να το φρενάρει. Τη δική μας πλευρά δεν μπορώ να κατανοήσω, αλλά είναι κάτι που δεν μπορούμε να απαντήσουμε εμείς».
-Για το πρόγραμμα της βίζας, επειδή βλέπω να το ζητούν οι δήμαρχοι και ο περιφερειάρχης, υπάρχει κάποιο θέμα να μην συνεχιστεί από το Μάρτιο, που κλείνει ο κύκλος;
«Αντιθέτως, επιβάλλεται να συνεχιστεί. Οι θεωρήσεις βίζας είναι περίπου 30.000. Άρα 30.000 Τούρκοι επισκέπτες ήρθαν στη Λέσβο λόγω του προγράμματος, που αλλιώς δεν θα ερχόντουσαν. Μαζί με αυτούς ήρθαν και κάποιοι φίλοι ή ήταν ο λόγος να έρθει μία οικογένεια μαζί. Συνεπώς δεν μιλάμε μόνο ότι επωφεληθήκαμε από 30.000, ο αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος, θα έλεγα να υπολογίσουμε 60.000 – 70.000. Πρέπει λοιπόν να επιμείνουμε στην πίεση να συνεχιστεί το πρόγραμμα. Και θα προτιμούσα να γίνει συντονισμένα με όλους τους φορείς μαζί, έχει αποδειχτεί στο παρελθόν πιο αποτελεσματικό».
-Να μιλήσουμε λίγο και για τις τουριστικές υποδομές. Με περίπου 150.000 τουρίστες, αναφέρομαι σε Τούρκους και Ευρωπαίους, χώρια οι Έλληνες του εσωτερικού τουρισμού, η Λέσβος βρέθηκε sold out φέτος το καλοκαίρι. Λέμε λοιπόν ότι θέλουμε τουρισμό, έχουμε όμως τις υποδομές;
«Να που ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για τη Λέσβο ότι είχαμε sold out σχεδόν τρεις μήνες. Και όμως. Και γιατί όχι άλλωστε; Η ραχοκοκαλιά του τουρισμού είναι οι κλίνες, που κλίνες σημαίνει κατάλυμα, είτε ξενοδοχείο, είτε ενοικιαζόμενα δωμάτια κλπ.. Ο επισκέπτης που θα έρθει, για παράδειγμα, να κάνει πεζοπορία στα μονοπάτια, ή ποδηλασία, χρειάζεται ένα κατάλυμα. Αν αυτό το κατάλυμα είναι υψηλού επιπέδου, θα προσελκύσει «ποιοτικότερους» τουρίστες. Σίγουρα χρειαζόμαστε περισσότερες κλίνες. Πρακτικά σημαίνει νέα ξενοδοχεία ή να προσπαθήσουμε να ανοίξουμε κλειστά ξενοδοχεία, που υπάρχουν κάποια αξιόλογα στο νησί. Συζητάμε να αυξήσουμε τις προσεγγίσεις των charter πτήσεων. Συμφωνούμε όλοι σε αυτό, πρέπει όμως να εξασφαλίσουμε και τη διαμονή τους. Θέλω να επισημάνω κάτι πολύ σημαντικό: Τους μήνες που είχαμε το sold out, αρκετές εταιρείες charter δεν μπόρεσαν να φέρουν γεμάτες τις πτήσεις τους διότι δεν υπήρχαν διαθέσιμα δωμάτια. Με αυτό τον τρόπο μειώθηκαν τα κέρδη τους. Δεν είναι απλό, διότι αυτές οι εταιρείες επένδυσαν στο να έρθουν στο νησί, τα αεροπλάνα έχουν ένα σημαντικό κόστος να πάνε και να έρθουν. Διαφήμισαν, πρόβαλαν το νησί. Εάν επαναληφθεί και την επόμενη σεζόν, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σταματήσουν τα προγράμματά τους προς τη Λέσβο. Βλέπουμε λοιπόν ότι τα πράγματα δεν είναι απλά».
-Η φετινή και περσινή αύξηση του τουρισμού λέτε ότι έχει τροφοδοτήσει εξελίξεις για επενδύσεις;
«Για μένα ήρθε η ώρα των αποφάσεων! Θέλουμε να δούμε τον τουρισμό σοβαρά; Και αν θέλουμε; Τι τουρισμό θέλουμε; Τουρισμός = Επένδυση.
Έχουμε δει να κτίζονται καινούργια ξενοδοχεία, ακούμε ότι θα γίνουν και άλλα. Ακούγεται θα μεγαλώσουν οι στόλοι των λεωφορείων και των ενοικιαζόμενων δωματίων. «Το αγώι ξυπνάει τον αγωγιάτη».
Όλα δείχνουν ότι το νησί μας αρχίζει να ”τραβάει” επενδυτές. Καλό είναι οι επενδύσεις που θα γίνουν να είναι προς όφελος της Λέσβου και πολύ σημαντικό να προστατευθεί το φυσικό κάλλος, η πολιτιστική του κληρονομιά και οι φυσικοί πόροι.
Και επένδυση δεν είναι μόνο τα ξενοδοχεία, είναι το οδικό δίκτυο, οι πύλες εισόδου, χώροι στάθμευσης, καθαριότητα, παραλίες και αρκετά άλλα πράγματα. Πάλι όμως, για να είναι επιτυχής μία επένδυση επιβάλλεται η συνεργασία του επενδυτή με την τοπική αυτοδιοίκηση, συνεργασία με τους φορείς του τουρισμού. Θα πρέπει η στρατηγική της τουριστικής πολιτικής, η οποία θα στοχεύει στην τουριστική ανάπτυξη να επικεντρωθεί, όχι μόνο στην αύξηση των κλινών, αλλά στη διασφάλιση και βελτίωση του τουριστικού προϊόντος, που θα εξασφαλίζει μεγάλες πληρότητες κάθε χρόνο στα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια της περιοχής, που θα βοηθήσουν στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Ο τουρισμός λειτουργεί ετεροχρονισμένα. Ο τουρισμός δεν είναι μια καφετέρια που άνοιξε με 10-50 τραπέζια. Θα πάνε μερικές παρέες, θα πιουν καφέ και θα φύγουνε. Ο τουρισμός είναι μία πολύπλοκη δραστηριότητα. Ο τουρισμός είναι μία αγορά που εξελίσσεται διαρκώς. Οφείλουμε να παρακολουθούμε συνέχεια τις τάσεις της και να προστατευόμαστε όσο μπορούμε. Σίγουρα δεν είναι εύκολο να διαφοροποιήσεις σε έναν προορισμό το πελατολόγιό του και ακόμη πιο σίγουρα δεν μπορεί να το κάνει από τη μια μέρα στην άλλη. «Ο τουρισμός θέλει διάρκεια, συνέπεια και αποτελεσματικότητα».
-Και δυο λόγια για τη νέα σας υποψηφιότητα και τις προτεραιότητες που θέτετε προσωπικά για την επόμενη θητεία στη διοίκηση του Επιμελητηρίου.
«Δεν ήταν εύκολη η θητεία μας, δώσαμε αρκετές μάχες, όπως το ΦΠΑ, οικονομική κρίση, το προσφυγικό, την περίοδο του covid, που τάραξαν την επιχειρηματικότητα του νησιού και ιδιαίτερα στο κομμάτι του τουρισμού. Για μένα αυτή η θητεία που ήταν και η πρώτη μου, ήταν μία μεγάλη εμπειρία. Πιστεύω στον θεσμό του Επιμελητηρίου, αν και έχει περισσότερο συμβουλευτικό χαρακτήρα προς την κάθε κυβέρνηση, με τις κατάλληλες ενέργειες και πίεση μπορεί να φέρει καλά αποτελέσματα. Από το τμήμα του Τουρισμού που είναι και ο Τομέας μου, όποτε χρειάστηκε, κάναμε παρεμβάσεις, μπήκαμε προπομποί για νέες αγορές και μπορώ να πω οι εξελίξεις στον τουρισμό μάς δικαίωσαν για τις επιλογές μας.
Από την πλευρά μου υπάρχει η διάθεση και η δύναμη να δώσουμε και άλλες μάχες. Τίποτα δεν μας χαρίζεται, αλλά με σοβαρότητα, επιμονή και όχι πολλά λόγια, έτσι και αλλιώς δεν φημίζομαι για την φλυαρία μου, μπορούμε να φέρουμε ακόμη περισσότερα αποτελέσματα και να λύνουμε όσο γίνεται περισσότερα προβλήματα των επιχειρήσεων, που δεν είναι και λίγα. Εύχομαι να δω αρκετούς από τους συναδέλφους το Σάββατο 30 Νοεμβρίου και την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου στο Επιμελητήριο να ψηφίσουν και να με εμπιστευτούν για ακόμη μία φορά».
-Σας ευχαριστώ για τη συζήτηση που είχαμε.
«Και εγώ για τη δυνατότητα να επικοινωνήσω με τους αναγνώστες σας».
