Μια νέα απόφαση των υπουργών Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιου και Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα των ειδικών τελών στον τουρισμό. Με Κοινή Υπουργική Απόφαση, καθορίστηκε ο τρόπος εφαρμογής και απόδοσης του ειδικού πολιτιστικού τέλους στον Δήμο Ζαγορίου, το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 94 του νόμου 5179/2025.
Το συγκεκριμένο τέλος ανέρχεται στα 0,75 ευρώ ανά διανυκτέρευση και ανά δωμάτιο ή διαμέρισμα και επιβάλλεται σε όλες τις τουριστικές επιχειρήσεις της περιοχής, από ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια μέχρι καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Τα έσοδα θα αποδίδονται στον δήμο και θα διατίθενται για την ενίσχυση πολιτιστικών και περιβαλλοντικών δράσεων, καθώς το Ζαγόρι εντάχθηκε πρόσφατα στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Η απόφαση αυτή όμως δεν αφορά μόνο το Ζαγόρι. Όπως επισημαίνουν παράγοντες του τουρισμού, αποτελεί “πιλότο” για πιθανή επέκταση του μέτρου και σε άλλους δήμους, ιδίως εκεί όπου υπάρχει έντονο πολιτιστικό ή φυσικό ενδιαφέρον. Ανάμεσά τους, και η Λέσβος, με τον πλούσιο πολιτιστικό της ιστό, τα Μουσεία, το Απολιθωμένο Δάσος και τον χαρακτηρισμό πολλών περιοχών ως προστατευόμενων, θεωρείται μια από τις πιθανές επόμενες περιοχές όπου ένα τέτοιο τέλος θα μπορούσε να επιβληθεί.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Λέσβου, Βασίλης Βογιατζής, σε σχετική ερώτηση που του απηύθυναν τα Νέα της Λέσβου εμφανίστηκε προβληματισμένος, σημειώνοντας ότι «πληροφορηθήκαμε πριν από λίγο ότι επίκειται η επιβολή του πολιτιστικού τέλους σε περιοχές της Ελλάδας, που είναι μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς. Το “ευτελές” ποσό των 0,75 ευρώ ανά διανυκτέρευση έρχεται να προστεθεί στο, προσαυξημένο κατά 150% την τελευταία τριετία, τέλος ανθεκτικότητας. Σ΄ έρευνα που έκανα ως Πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων το τέλος αυτό αφορά περιοχές της Ελλάδας που ανήκουν στο Υπουργείο Πολιτισμού. Η Λέσβος ως Γεωπάρκο της UNESCO ανήκει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος».
Αξιοσημείωτο αποτελεί το γεγονός, όπως τόνισε ο κ. Βογιατζής, ότι «μπορεί η φωτιά να μπήκε στο διπλανό μας σπίτι, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η φωτιά αυτή με τον κατάλληλο άνεμο να μην οδηγηθεί και στο δικό μας σπίτι. Ήδη σε φόρους υπέρ τρίτων, ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ η τιμή του δωματίου μειώνεται κατά 28%. Ασχέτως αν αυτά τα χρήματα τα πληρώνει ο επισκέπτης, αυτά τα χρήματα περνάνε από τα ταμεία των επιχειρήσεών μας και γινόμαστε εισπράκτορες του κράτους, γινόμαστε δυσάρεστοι στους πελάτες μας, χωρίς να έχουμε κάποια δικαιώματα επί αυτών των ποσών καθώς δεν υπάρχει ούτε σ’ ένα ευρώ ανταποδοτικότητα στον τόπο μας».
Παράλληλα, έθεσε υπόψη των εμπλεκομένων και την διάσταση του ανταγωνισμού υποστηρίζοντας ότι «έχοντας μάλιστα επιχειρήσεις δίπλα σε τρίτες χώρες οι οποίες δεν έχουν τέτοιες “εμπνεύσεις” φορολογικές, μειώνεται συνεχώς η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών μας και μειώνεται και το ενδιαφέρον των υποψήφιων επισκεπτών να επισκεφτούν τον τόπο μας. Δεν πρέπει να νομίζουμε ότι οι επισκέπτες του νησιού μας έχουν άπειρα ευρώ. Τα ευρώ τους είναι μετρημένα και προϋπολογίζουν τις δαπάνες τους, δουλεύοντας σκληρά γι’ αυτά κατά την διάρκεια του χειμώνα στην χώρα τους».
Σχολίασε, δε, την απόφαση των συναρμόδιων υπουργείων με σκωπτικό τρόπο επικαλούμενος προγενέστερη τοποθέτησή του, υπογραμμίζοντας ότι «πέρυσι είχα γράψει ότι πρέπει να προσέξουμε να μην σκοτώσουμε την χήνα που γεννά τα χρυσά αβγά. Προς το τέλος του έτους μάς επιβλήθηκε μια αναίτια αύξηση του τέλους ανθεκτικότητας και λιμενικά τέλη. Αν επεκταθεί ή επιβληθεί και αυτό το πολιτιστικό τέλος σε εμάς, τότε ας έχουν υπ’ όψιν όλοι ότι θα καταλήξουμε στην κάτωθι ρύση: “Βάλτε τέλος σε όλα ώστε να δούμε πιο γρήγορα το τέλος το δικό μας”», κατέληξε στη δήλωσή του ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Λέσβου.
Το πολιτιστικό τέλος υπολογίζεται ανά διαμονή και αποδίδεται κάθε τρίμηνο από τους επιχειρηματίες στον δήμο. Η μη εμπρόθεσμη καταβολή επιφέρει προσαύξηση 2% για κάθε μήνα καθυστέρησης, έως το 100% του συνολικού ποσού. Η είσπραξη θα γίνεται μέσω ειδικής διαδικτυακής υπηρεσίας (web service) που θα παρέχει η ΑΑΔΕ στον εκάστοτε δήμο, ώστε να εντοπίζονται τα καταλύματα που υπάγονται στους σχετικούς ΚΑΔ.
Αν και η φιλοσοφία του μέτρου στηρίζεται στη δημιουργία πόρων για τη διατήρηση και ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου, οι τουριστικοί επαγγελματίες εμφανίζονται επιφυλακτικοί. Ο πρώην πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Λέσβου, Περικλής Αντωνίου, αναφορικά με το θέμα είπε: «Νέο “τέλος”, ξανά και πάλι, αποκλειστικά στα καταλύματα κι αυτή τη φορά ονομάζεται “ειδικό πολιτιστικό τέλος”. Ένα μέτρο που ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία, συνεχίζοντας τη μακρά σειρά επιβαρύνσεων που πλήττουν εδώ και χρόνια τον τουρισμό».
Ο κ. Αντωνίου τονίζει ότι το μέτρο αυτό έρχεται σε συνέχεια του “τέλους ανθεκτικότητας” που εφαρμόζεται ήδη εδώ και μια δεκαετία, και το οποίο είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, καθώς θεωρήθηκε διπλή επιβάρυνση σε συνδυασμό με το τέλος παρεπιδημούντων.
Όπως επισημαίνει, η συνεχής δημιουργία νέων τελών, όπως το πολιτιστικό και πιθανώς μελλοντικά το «πράσινο» ή «ψηφιακό», δημιουργεί ένα περιβάλλον αβεβαιότητας για τις επιχειρήσεις, με την ακρίβεια να μεταφέρεται αναπόφευκτα στον επισκέπτη. «Η ακρίβεια δεν είναι πια μόνο εισαγόμενη, αλλά και made in Greece», σημειώνει με νόημα, αναφέροντας ότι τέτοια μέτρα δεν συνοδεύονται από ανάλυση κόστους-οφέλους, ούτε λαμβάνουν υπόψη τις διεθνείς προειδοποιήσεις φορέων, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού ή το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού, που ζητούν πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης χωρίς νέες φορολογικές επιβαρύνσεις.
Τέλος, ο κ. Αντωνίου σχετικά με το πολιτιστικό τέλος στα ξενοδοχεία και τη διαδικασία που έχουν ακολουθήσει τ’ αρμόδια υπουργεία, σημείωσε ότι «δεν προηγήθηκε, αν δεν απατώμαι, η αυτονόητη διαβούλευση, ούτε καν ενημέρωση, έστω και για περιορισμένη χωρική ή και χρονική θέσπισή του. Επίσης, εύλογο ερώτημα που θέτω υπ’ όψιν των αρμοδίων, το εάν πέρασε, όπως προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία, ως νέα επιβάρυνση, από την ανάλυση της σχέσης κόστους – οφέλους».
Στη Λέσβο, όπου ο τουρισμός στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μικρομεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις, η προοπτική ενός νέου τέλους δημιουργεί ανησυχία. Οι ξενοδόχοι και οι ιδιοκτήτες καταλυμάτων ήδη αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη λειτουργίας, από την ενέργεια και τις μεταφορές έως τη συντήρηση των υποδομών. Παράλληλα, τίθεται και το ερώτημα πώς θα αποδίδονται τα έσοδα από ένα ενδεχόμενο πολιτιστικό τέλος στα νησιά. Οι τοπικοί φορείς ζητούν σαφή δέσμευση ότι τα ποσά θα παραμένουν στους δήμους και θα επενδύονται αποκλειστικά σε πολιτιστικές και περιβαλλοντικές δράσεις. Χωρίς αυτή την εγγύηση, το μέτρο κινδυνεύει να εκληφθεί ως ακόμη ένας φόρος χωρίς άμεσο ανταποδοτικό όφελος για τις τοπικές κοινωνίες.
Εφόσον το πολιτιστικό τέλος επεκταθεί πανελλαδικά, οι επαγγελματίες του τουρισμού στη Λέσβο ζητούν διάλογο με την πολιτεία, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η εφαρμογή του θα γίνει με κριτήρια δικαιοσύνης και πραγματικής ανταποδοτικότητας. Όπως τονίζουν, «η βιώσιμη ανάπτυξη δεν μπορεί να στηρίζεται σε διαρκείς επιβαρύνσεις, αλλά σε συνέργειες, επενδύσεις και πολιτικές που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα των προορισμών».
