Σε μια κρίσιμη καμπή της ανθρώπινης ιστορίας, όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) αναδιαμορφώνει με ιλιγγιώδη ταχύτητα τις κοινωνίες, τις οικονομίες και την ίδια την ύπαρξή μας, η ανάγκη για διεισδυτική, νηφάλια και ηθικά θεμελιωμένη σκέψη καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.
Μέσα σε αυτό το ρευστό και συχνά χαοτικό τοπίο, το μνημειώδες έργο του Παράσχου Μανιάτη, Navigating the Future: Global Challenges and the Role of AI, που κυκλοφορεί από τον διεθνώς καταξιωμένο Αγγλικό εκδοτικό οίκο Cambridge Scholars Publishing, Ltd, αναδύεται όχι απλώς ως μια επίκαιρη ανάλυση, αλλά ως ένας απαραίτητος φάρος. Ο Μανιάτης δεν προσφέρει μια επιφανειακή επισκόπηση· αντιθέτως, επιχειρεί μια φιλόδοξη και πολυεπίπεδη χαρτογράφηση της εποχής μας, συνθέτοντας με αριστοτεχνικό τρόπο το πολύπλοκο παζλ της ΑΙ και την άρρηκτη διασύνδεσή της με τις πιο πιεστικές παγκόσμιες προκλήσεις.
Το βιβλίο αυτό δεν είναι απλώς μια ακαδημαϊκή πραγματεία. Είναι μια κραυγή αγωνίας και ταυτόχρονα μια έκκληση για δράση. Ο Μανιάτης, με ακαδημαϊκή αυστηρότητα που αγγίζει τα όρια της σχολαστικότητας, αλλά και με μια βαθιά, παλλόμενη ανθρωπιστική ευαισθησία, θέτει το καίριο, υπαρξιακό ερώτημα που στοιχειώνει τη συλλογική μας συνείδηση: Πώς μπορούμε να τιθασεύσουμε την κολοσσιαία, σχεδόν θεϊκή, δύναμη της ΑΙ, χωρίς να θυσιάσουμε την πολύτιμη ανθρωπιά μας, τις δημοκρατικές μας ελευθερίες και, εν τέλει, την ίδια την επιβίωση του πλανήτη μας.
Μια ολοκληρωμένη εξερεύνηση της διττής υπόστασης της ΑΙ με μαεστρία, που θυμίζει έμπειρο πλοηγό, το Navigating the Future ξετυλίγει μεθοδικά τη διττή, σχεδόν διαδική, φύση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Από τη μία πλευρά, ο συγγραφέας αναδεικνύει τις επαναστατικές, σχεδόν ουτοπικές, δυνατότητές της, φωτίζοντας πώς η ΑΙ μπορεί να γίνει αρωγός στην πρόοδο της ανθρωπότητας:
- Στην οικοδόμηση ενός πιο ειρηνικού κόσμου: Μέσω της προηγμένης ανάλυσης τεράστιων όγκων δεδομένων (big data) για την έγκαιρη πρόληψη συγκρούσεων, την αποκλιμάκωση κρίσεων και την υποστήριξη ειρηνευτικών διαδικασιών.
- Στην τιτάνια μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής: Με την ανάπτυξη καινοτόμων «πράσινων» τεχνολογιών, την ακριβέστερη πρόγνωση ακραίων καιρικών φαινομένων και τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης φυσικών πόρων.
- Στην εξασφάλιση επισιτιστικής επάρκειας και βιώσιμης γεωργίας: Μέσω της γεωργίας ακριβείας που ελαχιστοποιεί τη σπατάλη πόρων, της βελτιστοποίησης των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων και της μείωσης της απώλειας τροφίμων.
- Στην ενίσχυση και προάσπιση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων: Παρέχοντας ισχυρά εργαλεία για την τεκμηρίωση παραβιάσεων, την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Από την άλλη πλευρά, ο Μανιάτης δεν διστάζει να στρέψει τον προβολέα στις πιο σκοτεινές, δυστοπικές πτυχές και τις υπαρκτές, συχνά υποτιμημένες, απειλές που συνοδεύουν την επέλαση της ΑΙ:
- Το εφιαλτικό σενάριο των αυτόνομων οπλικών συστημάτων (killerrobots): Η ανεξέλεγκτη κούρσα εξοπλισμών στην εποχή της ΑΙ, με όπλα που λαμβάνουν αποφάσεις ζωής και θανάτου χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
- Η παγίδευση σε αλγοριθμικές προκαταλήψεις: Η διαιώνιση και ενίσχυση υφιστάμενων κοινωνικών ανισοτήτων, διακρίσεων και στερεοτύπων, ενσωματωμένων στους αλγορίθμους που διαμορφώνουν την καθημερινότητά μας.
- Η οργουελιανή απειλή μιας κοινωνίας καθολικής επιτήρησης: Η διάβρωση των ατομικών ελευθεριών, της ιδιωτικότητας και η δημιουργία μηχανισμών κοινωνικού ελέγχου πρωτοφανούς έκτασης.
- Οι περίπλοκες ηθικές προκλήσεις στη διακυβέρνηση της ΑΙ: Η απουσία σαφούς πλαισίου λογοδοσίας, οι κίνδυνοι από την έλλειψη διαφάνειας και η επιτακτική ανάγκη για συντονισμένη διεθνή συνεργασία και ρύθμιση.
