- Με τη Βάστρια να βρίσκεται “στα τελειώματα” έντονη είναι η ανησυχία για τη μετατροπή του νησιού μας σε αποθήκη ψυχών
- Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι φορείς της Λέσβου έχουν επανειλημμένα εκφράσει την αντίθεσή τους στην επέκταση των μεταναστευτικών ροών
Η πιθανότητα μετακίνησης μεταναστών από την Κρήτη στη Λέσβο, με αφορμή τη λειτουργία της νέας δομής στη Βάστρια, εγείρει σοβαρούς κινδύνους σε πολλαπλά επίπεδα, κοινωνικό, πολιτικό, διοικητικό και επιχειρησιακό. Αυτοί οι κίνδυνοι δεν αφορούν μόνο τη Λέσβο, αλλά ευρύτερα την εθνική στρατηγική στο μεταναστευτικό.
Στο πλαίσιο αυτό, η κατασκευή νέου ΚΥΤ στην περιοχή της Βάστριας, τ’ οποίο αναμένεται να παραδοθεί μόλις ολοκληρωθεί το δίκτυο υδροδότησης μέσα στους επόμενους δύο με τρεις μήνες, έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, ανησυχίες και σενάρια για την ενδεχόμενη μεταφορά παράτυπων μεταναστών από την Κρήτη.
Σημαία στον αγώνα κατά της έλευσης των παράτυπων μεταναστών από την Κρήτη στη Λέσβο, καθίσταται ο περιφερειάρχης, Κώστας Μουτζούρης, με μια δήλωση που θα συζητηθεί, καθώς όπως διαφαίνεται από τα όσα ισχυρίζεται, «θα εναντιωθούμε με κάθε ειρηνικό τρόπο σε κάθε απόπειρα εισαγωγής στις νήσους μας οιουδήποτε αριθμού παράτυπων μεταναστών από οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδος».
Με αφορμή το όλο ζήτημα ο κ. Μουτζούρης επαναφέρει την προγενέστερή του θέση για την ύπαρξη δομών στη Λέσβο, επικαλούμενος τα όσα έχουν διαδραματιστεί τις προηγούμενες ημέρες στην Κρήτη.
«Σύσσωμη η Κρήτη ζητά σήμερα τη δημιουργία ενός κέντρου καταγραφής των αφικνούμενων στη νήσο παράτυπων οικονομικών μεταναστών κι απομάκρυνσής τους αμέσως μετά. Είναι ακριβώς αυτό που ζητάμε για τη Λέσβο εδώ και κάποια χρόνια. Αποκρούουμε τη λειτουργία οιασδήποτε δομής και ιδιαίτερα της λεγόμενης Βάστριας, η οποία ανεγέρθηκε παρά τη βούληση του Λεσβιακού λαού και των εκλεγμένων τοπικών αρχόντων με πρωτοστάτη τον περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου.
Θα εναντιωθούμε», καταλήγει η δήλωση του κ. Μουτζούρη, «με κάθε ειρηνικό τρόπο σε κάθε απόπειρα εισαγωγής στις νήσους μας οιουδήποτε αριθμού παράτυπων μεταναστών απ΄ οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδος».
Κάθετα αντίθετη είναι και η επικεφαλής της παράταξης στο περιφερειακό συμβούλιο Βορείου Αιγαίου «Αλλαγή Πορείας» και πρώην υποψήφια στο ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ, Βάσω Χοχκλάκα, η οποία, με δήλωσή της αφού ξεκαθαρίζει το πόσο αλληλέγγυοι ήταν οι Λέσβιοι προς τους πρόσφυγες και μετανάστες από το 2015, εκφράζει την αντίθεσή της «στην πιθανότητα να μεταφερθούν πρόσφυγες-μετανάστες από την Κρήτη».
Όπως αναφέρει στην δήλωσή της «έρχονται μνήμες από το 2015 και την καταστροφική διαχείριση της τότε κυβέρνησης. Η Λέσβος σήκωσε στην πλάτη της το προσφυγικό δείχνοντας ταυτόχρονα την αλληλεγγύη της στους πρόσφυγες μετανάστες, που έρχονταν κατά εκατοντάδες εκείνη την περίοδο. Δεν μπορεί και δεν αξίζει στη Λέσβο να ταυτιστεί με φυλακές προσφύγων. Είμαι αντίθετη στη λειτουργία της υπερδομής (άλλωστε έχω εκφραστεί με την ψήφο μου στο προηγούμενο δημοτικό συμβούλιο) αλλά και στην πιθανότητα να μεταφερθούν πρόσφυγες-μετανάστες από την Κρήτη. Εμείς λέμε πως πρέπει να εξετάζεται πιο γρήγορα η διαδικασία του ασύλου. Η Λέσβος και τα νησιά του Βορείου Αιγαίου έδειξαν στο πρόσφατο παρελθόν τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη τους αλλά έχουν ήδη περάσει πολλά».
Σαφής και ξεκάθαρη ήταν η θέση του αρμόδιου αντιδημάρχου της Δημοτικής Ενότητας Θερμής, Χρήστου Τσιβγούλη, σε σχετική ερώτηση που του απευθύναμε, για το ενδεχόμενο να μεταφερθεί νερό από την περιοχή της αρμοδιότητάς του στη Βάστρια. «Ως αντιδήμαρχος της δημοτικής Ενότητας Θερμής, δεν συμφωνώ για να πάρουνε νερό από την περιοχή των Νέων Κυδωνιών. Ούτε από κάποιο άλλο σημείο, που ανήκει στα διοικητικά όρια της Θερμής».
Πώς θα καλυφθεί η υδροδότηση της Βάστριας
Με δεδομένο ότι στο νέο κέντρο υπάρχουν τρεις γεωτρήσεις, που αποδίδουν 24 κυβικά μέτρα νερού την ώρα και που σύμφωνα με τους υπολογισμούς δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες, θα χρειαστούν άλλα περίπου 26 κυβικά μέτρα νερού την ώρα. Ποσότητα, που πιθανόν να ληφθεί από τις πλησιέστερες περιοχές. Εξάλλου, πρόσφατα ναυάγησε η κατασκευή μονάδας αφαλάτωσης στην ευρύτερη περιοχή των Νέων Κυδωνιών, μετά την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου ν΄ ακυρώσει προγενέστερη απόφαση της προηγούμενης δημοτικής αρχής.
Ένας από τους βασικούς λόγους που καθιστούν τη Λέσβο ως ένα από τα σημεία στα οποία μπορούν να μετακινηθούν οι παράτυποι μετανάστες, αφορά στον μικρό αριθμό διαμενόντων στο ΚΥΤ του Καρά-Τεπέ, που σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες σήμερα φιλοξενεί περίπου 1.200 άτομα.
Ανισομερής κατανομή ευθυνών και βαρών
Ένας βασικός κίνδυνος είναι η ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση μεταναστευτικών πληθυσμών σε ήδη επιβαρυμένα νησιά. Η Λέσβος, παρότι έχει φιλοξενήσει κατά το παρελθόν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες, συνεχίζει να φέρει δυσανάλογο βάρος σε σύγκριση με άλλες περιοχές της Ελλάδας. Η Κρήτη, αν και μέχρι σήμερα δεν αποτελεί βασική είσοδο μεταναστών, έχει κατά καιρούς καταγράψει αφίξεις, κυρίως μέσω θαλάσσιων διαδρομών από τη Λιβύη ή την Τουρκία.
Η ενδεχόμενη μεταφορά μεταναστών από την Κρήτη στη Λέσβο αντί να οδηγεί σε μια ισόρροπη γεωγραφική κατανομή, εντείνει τον κίνδυνο «γκετοποίησης» συγκεκριμένων περιοχών, υπονομεύοντας την κοινωνική συνοχή και δυσχεραίνοντας τη διαχείριση της καθημερινότητας τόσο για τους ντόπιους κατοίκους όσο και για τους ίδιους τους μετανάστες.
Αποσταθεροποίηση των τοπικών κοινωνιών
Η κοινωνική κόπωση είναι ένα φαινόμενο υπαρκτό στα νησιά πρώτης γραμμής. Στη Λέσβο, οι εμπειρίες του παρελθόντος με την υπερσυγκέντρωση πληθυσμών στο ΚΥΤ Μόριας άφησαν βαθιές πληγές τόσο στο κοινωνικό σώμα όσο και στις τοπικές υποδομές. Το ενδεχόμενο ότι η νέα δομή στη Βάστρια μπορεί να εξελιχθεί, πληθυσμιακά, σε μια «νέα Μόρια», ιδίως εάν αυξηθούν οι μετακινήσεις από άλλες περιοχές όπως η Κρήτη, προκαλεί ανησυχία και αντίσταση από τις τοπικές κοινωνίες.
Επιπλέον, ενδέχεται να προκληθούν κοινωνικές εντάσεις, ειδικά εάν η πληθυσμιακή σύνθεση αλλοιωθεί απότομα, χωρίς επαρκή σχεδιασμό, διαφάνεια και διαβούλευση με τις τοπικές αρχές και κατοίκους.
Παράλληλα, η υπερσυγκέντρωση μεταναστών σε μία μόνο περιοχή εγκυμονεί κινδύνους υγειονομικής φύσης, ιδίως σε περιόδους πανδημίας ή αυξημένων μεταδοτικών νοσημάτων. Η μεταφορά ανθρώπων από διαφορετικά μέρη, χωρίς αυστηρή ιατρική παρακολούθηση και επαρκείς δομές περίθαλψης, μπορεί να οδηγήσει σε κρίσεις δημόσιας υγείας, κάτι που έχει αποδειχθεί και στο παρελθόν.
Η Λέσβος, παρά την πολύχρονη εμπειρία στη διαχείριση του προσφυγικού, δεν διαθέτει απεριόριστες δυνατότητες υποδοχής, ιδιαίτερα σε επίπεδο υγειονομικών υπηρεσιών και υλικοτεχνικής υποστήριξης.
Απώλεια τοπικού ελέγχου και αυτονομίας
Η μεταφορά μεταναστών από την Κρήτη στη Λέσβο μπορεί να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης εθνικής στρατηγικής, όμως ενδέχεται να αγνοήσει τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Η κεντρική διαχείριση χωρίς ουσιαστική συμμετοχή των τοπικών αρχών, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια εμπιστοσύνης και αίσθημα αποκλεισμού των πολιτών από τις αποφάσεις που επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητά τους.
Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι φορείς της Λέσβου έχουν επανειλημμένα εκφράσει την αντίθεσή τους στην επέκταση των μεταναστευτικών ροών προς το νησί, υπογραμμίζοντας ότι χρειάζεται αναλογική κατανομή, αποσυμφόρηση και όχι περαιτέρω επιβάρυνση.
Γεωπολιτικές και ασφαλιστικές συνέπειες
Δεν πρέπει να υποτιμάται και η γεωπολιτική διάσταση. Η Λέσβος βρίσκεται σε στρατηγική τοποθεσία, κοντά στις τουρκικές ακτές και σε κρίσιμο σημείο στο Ανατολικό Αιγαίο. Η δημιουργία μιας μεγάλης και εν δυνάμει υπερπλήρους δομής φιλοξενίας στη Βάστρια, με ανθρώπους που μεταφέρονται όχι μόνο από γειτονικές χώρες αλλά και από άλλες ελληνικές περιοχές, ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί από τρίτες χώρες για την άσκηση πίεσης ή προπαγάνδας. Παράλληλα, η διατήρηση υψηλών συγκεντρώσεων ευάλωτων πληθυσμών ενέχει και κινδύνους ασφαλείας, τόσο για τους ίδιους όσο και για τη σταθερότητα της περιοχής.
Η ενδεχόμενη μεταφορά παράτυπων μεταναστών από την Κρήτη στη Λέσβο, με επίκεντρο το υπό δημιουργία ΚΥΤ της Βάστριας, δεν αποτελεί απλώς ένα διοικητικό μέτρο. Είναι μια πράξη με σύνθετες κοινωνικές, πολιτικές και γεωστρατηγικές συνέπειες. Αν δεν υπάρξει προσεκτικός σχεδιασμός, διαφάνεια, συμμετοχή των τοπικών φορέων και ισομερής κατανομή των βαρών, ελλοχεύει ο κίνδυνος αναβίωσης του τραυματικού παρελθόντος της Μόριας, με σοβαρές επιπτώσεις για τη συνοχή, την ασφάλεια και την ευημερία της Λέσβου και της ευρύτερης περιοχής.
