Μια φωτογραφία δεν είναι ποτέ απλώς μια εικόνα. Είναι ένα παράθυρο που ανοίγει στον χρόνο, ένας ψίθυρος μνήμης που επιμένει να ακουστεί. Κάπως έτσι, η έκθεση φωτογραφίας «Σμύρνη 1880-1920», που εγκαινιάστηκε την Παρασκευή το απόγευμα στην αίθουσα της Φωτογραφικής Εταιρείας Μυτιλήνης, στο κάτω Κάστρο, έφερε στο φως μια εποχή που χάθηκε, αλλά δεν ξεχάστηκε. Στις ασπρόμαυρες αποχρώσεις της, η πόλη της Σμύρνης ανασαίνει ξανά, με τα πρόσωπα, τα χαμόγελα και τα τοπία της να αφηγούνται ιστορίες συνύπαρξης, δημιουργίας και πόνου.
Η έκθεση, που αποτελεί συνεργασία της Φωτογραφικής Εταιρείας Μυτιλήνης με την Κίνηση «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο», φιλοξενεί 47 σπάνιες φωτογραφίες από τη συλλογή του Τούρκου φωτογράφου και συλλέκτη Mert Rüstem, εγγονού του θρυλικού φωτογράφου Χαμζά Ρουστέμ. Ο τελευταίος ίδρυσε το 1895 στη Σμύρνη το φωτογραφείο «Photografion Bahaeddin Hamza Roustem», την μακροβιότερη και πιο εμβληματική φωτογραφική επιχείρηση της Τουρκίας, που αποτύπωσε τον παλμό μιας πόλης-σταυροδρόμι πολιτισμών.
«Συγκέντρωσα και παρουσιάζω αυτές τις φωτογραφίες για να θυμόμαστε ότι διαφορετικοί άνθρωποι έτρωγαν το ίδιο φαγητό, περπατούσαν στους ίδιους δρόμους, μοιράστηκαν κοινές εμπειρίες», είπε συγκινημένος ο Mert Rüstem στα εγκαίνια. Ο ίδιος παρουσίασε την ιστορία του φωτογραφείου του παππού του και την ίδρυση του Μουσείου Hamza Rüstem στη Σμύρνη, το οποίο δημιούργησε για να διασώσει την οπτική κληρονομιά μιας πόλης που υπήρξε κοιτίδα συνύπαρξης και πολιτισμού.
Οι φωτογραφίες της έκθεσης, λιτές και βαθιά ανθρώπινες, απεικονίζουν καθημερινές σκηνές: Παιδιά στα σοκάκια της προκυμαίας, γυναίκες με ομπρέλες στις αγορές, άντρες με βλέμμα γεμάτο περηφάνια, πλοιάρια που ακουμπούν ήσυχα στο λιμάνι. Κάθε εικόνα είναι μια αφήγηση, ένα κομμάτι από το μωσαϊκό της ζωής στη Σμύρνη των τελών του 19ου αιώνα, όπου Έλληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι, Εβραίοι και Ευρωπαίοι συνυπήρχαν, ανταλλάσσοντας τέχνη, μουσική, γεύσεις και όνειρα.
Στην εκδήλωση των εγκαινίων παραβρέθηκε και ο ιστορικός και συλλέκτης Στρατής Αναγνώστου, ο οποίος παρουσίασε μια ξεχωριστή συλλογή από παλιές φωτογραφίες και καρτ ποστάλ, φωτίζοντας τη στενή σχέση ανάμεσα στη Σμύρνη και τη Λέσβο πριν από το 1922. Με τη γλαφυρότητα και την ιστορική του γνώση, ο Αναγνώστου θύμισε στους παρευρισκομένους πως οι δεσμοί των δύο τόπων υπήρξαν πάντα ζωντανοί, μέσα από το εμπόριο, τη μουσική και τη μνήμη.
Ο Mert Rüstem, γεννημένος στη Σμύρνη το 1969, ξεκίνησε την επαγγελματική του πορεία ως μηχανικός, όμως ακολούθησε σύντομα την κληρονομιά του παππού του, αφιερώνοντας τη ζωή του στη φωτογραφία και στη διάσωση ιστορικού υλικού. Σήμερα, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συλλέκτες φωτογραφιών της Τουρκίας, με πλούσια δράση, τέσσερις εκδομένες μελέτες και συμμετοχές σε διεθνή συνέδρια. Η δημιουργία του Μουσείου Χαμζά Ρουστέμ στον Δήμο Καρσıγιακά αποτελεί το επιστέγασμα μιας ζωής αφιερωμένης στη μνήμη και στο φως.
Η έκθεση «Σμύρνη 1880-1920» δεν είναι απλώς μια φωτογραφική αναδρομή. Είναι μια πράξη σύνδεσης ανάμεσα σε τόπους, εποχές και ανθρώπους. Στις φωτογραφίες του Mert Rüstem δεν υπάρχει νοσταλγία χωρίς ζωή υπάρχει η γλυκόπικρη αναγνώριση πως το παρελθόν συνεχίζει να μας καθρεφτίζει. Και στη Μυτιλήνη, απέναντι από τη Σμύρνη, αυτή η αντανάκλαση μοιάζει πιο συγκινητική από ποτέ.
Η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο χώρο της ΦΕΜ στο Κάτω κάστρο Μυτιλήνης, 3η πάροδος Μικράς Ασίας καθημερινά 19.00-21.00 (εκτός Τετάρτης, Σαββάτου & Κυριακής) μέχρι και την άλλη Παρασκευή 31 Οκτωβρίου.
Για επίσκεψη των σχολείων τις πρωινές ώρες, δηλώστε συμμετοχή στο τηλ. 6946683010.
