Του Μανώλη Φραντζεσκάκη
Σεισμός, ένα γεωφυσικό φαινόμενο που δεν υπάρχει ίχνος ζωντανού να μην το φοβάται ή να μην τρομάζει κατά την διάρκειά του.
Πραγματικά το κατά πόσο μπορεί να επηρεάσει την συμπεριφορά των ψαριών οι ντόπιοι ψαράδες το έχουν νιώσει το τελευταίο διάστημα μετά τους συνεχόμενους σεισμούς βόρεια το νησιού μας (πάνω από χιλίους στο διάστημα του τελευταίου ενάμιση μήνα) και ειδικά οι περισσότεροι ψαράδες της παραλίας. Προσωπικά έχω μια αρκετά δυνατή εμπειρία κατά την διάρκεια ψαρέματός μου ένα ξημέρωμα Κυριακής, το Δεκέμβριο του 2014, σε νότιο ψαρότοπο του νησιού μας με δυο σεισμούς, ο πρώτος κατά τις 03:00 μεσάνυχτα και ο δεύτερος στις 08:30 το πρωί, σεισμοί που είχαν σαν επίκεντρο 36 χιλιόμετρα ανοιχτά του Πλωμαρίου και εστιακό βάθος στα 30 χιλιόμετρα. Ο πρώτος πραγματικά ήταν μια τραυματική εμπειρία, καθώς μέσα στην νύχτα με ένα μισοφέγγαρο ντάλα, την θάλασσα μπουνάτσα και να αχνίζει την παγωμένη βραδιά, καθήμενος σε αναπαυτικό βραχάκι κάνα μισό μέτρο από την επιφάνεια της θάλασσας όταν άρχισε να σείεται η γη και δίπλα μου στα 6-7 μέτρα ένας βράχος στο μέγεθος ενός αυτοκινήτου να κατρακυλά προς τη θάλασσα. Αυτό που με τρόμαξε δεν ήταν η ένταση του σεισμού 5,3 R όσο η πτώση του βράχου, που μέσα στη νύχτα η επικινδυνότητά του πολλαπλασιάζεται. Τα ψάρια μου δυο ώρες πριν το σεισμό, ένας παντελής μισόκιλος κι ένας κακαρέλος. Μετά το σεισμό και κάνα τέταρτο αργότερα μια τσιπούρα κοντά στα 800 γραμμάρια. Αυτά ήταν τα ψάρια μου σε όλο το ψάρεμά μου.
Στο δεύτερο σεισμό που ήταν μέρα είχα την δυνατότητα να βλέπω και να παρατηρήσω την συμπεριφορά των ψαριών, αφού η θάλασσα ήταν λάδι και η διαύγειά της αρκετά καλή. Έτσι λίγο πριν το σεισμό κι ενώ οι καλογριές έκαναν πάρτι με τα κεφάλια γαρίδας που πετούσα μέσα στη θάλασσα εξαφανίστηκαν κάνοντας τη θάλασσα πηγάδι, νέκρωσαν τα πάντα. Δευτερόλεπτα μετά ο σεισμός ήρθε να δείξει τι ήταν η αιτία της εξαφάνισης της κινητικότητας των ψαριών, σε μια απόδειξη της έκτης αίσθησης των ψαριών που κρύβεται στην πλευρική γραμμή τους που μπορεί να δέχεται την κάθε μετατόπιση όγκου του νερού.
Τα ψάρια που έχουν παρατηρηθεί σαν τα κάπως πιο ανθεκτικά και να μην επηρεάζονται τόσο πολύ από το σεισμό είναι οι τσιπούρες σε ανοιχτές θάλασσες, με αμμουδιά όμως.
Τα παραπάνω προσωπικές εμπειρίες, ας δούμε τώρα και κάποιες παρατηρήσεις επιστημόνων στη σχέση σεισμού και ψαριών. Οι επιστήμονες λοιπόν κάνουν λόγο για το γνωστό γι’ αυτούς ’’πρόδρομο φαινόμενο των σεισμών’’ το οποίο συνδέουν άμεσα με την επιβάρυνση του θαλασσινού νερού από διάφορα αέρια που αναδύονται από τα έγκατα της γης ύστερα από κάθε σεισμό, καθώς και με χαμηλής συχνότητας ηλεκτρομαγνητικά κύματα, τα όποια επηρεάζουν τη συμπεριφορά των θαλάσσιων οργανισμών.
Από παρατηρήσεις ψαροτουφεκάδων ψάρια υπάρχουν στις ξέρες, αυτά απλώς δεν μετακινούνται και δεν τρώνε. Για το καταγεγραμμένο στη διεθνή βιβλιογραφία σαν “πρόδρομο φαινόμενο σεισμών” οι επιστήμονες λένε: «Υπάρχει το θέμα, αλλά είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί και να τεκμηριωθεί επιστημονικά, έχει παρατηρηθεί να συμβαίνει πολύ συχνά πριν ή μετά την εκδήλωση ενός ισχυρού σεισμού. Η σύσταση του νερού, η πιθανή περιεκτικότητά του σε μεθάνιο, αλλά και κάποια χαμηλής συχνότητας ηλεκτρομαγνητικά κύματα είναι πιθανές αιτίες που επηρεάζουν αρνητικά τους θαλάσσιους οργανισμούς. Σίγουρα χρειάζεται μια προσεκτική προσέγγιση του θέματος, είναι κάτι το οποίο είναι γνωστό εδώ και πολλά χρόνια».
Με αφορμή τον σεισμό της Λευκάδας το 2003 είχε αναφερθεί η περίεργη συμπεριφορά των ψαριών πριν και ύστερα από μια ισχυρή σεισμική δόνηση. Εκδηλώνεται με νευρικές και αφύσικες κινήσεις, οι οποίες έχουν αιτία τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα που προηγούνται από έναν σεισμό επιδρούν στο νευρικό σύστημα των ψαριών, με αποτέλεσμα αυτά να συμπεριφέρονται μη φυσιολογικά. Μάλιστα στην Ιαπωνία η συμπεριφορά των ψαριών χρησιμοποιείται και ως μέθοδος πρόγνωσης ενός σεισμού. Γι’ αυτό σε πολλά ερευνητικά κέντρα, αλλά και σε κτίρια, υπάρχουν εγκατεστημένες μεγάλες γυάλες με ψάρια, των οποίων η συμπεριφορά ελέγχεται προσεκτικά. Όταν διαπιστώσουν ότι αυτά αρχίσουν να συμπεριφέρονται νευρικά και αφύσικα, τότε καταλαβαίνουν ότι επίκειται κάποιος σεισμός.
Καλές θάλασσες σε όλους και φυσικά χωρίς… σεισμούς!
